مذاكرات محرمانه پومپئو در پيونگ‌يانگ
شهاب شهسواري
روند تحولات در شبه‌جزيره كره بعد از نزديك به يك سال كنايه و درشت‌گويي‌هاي دوطرفه ميان رييس‌جمهور امريكا و رهبر كره شمالي، به سرعت در حال تغيير جهت است. روزنامه واشنگتن پست سه‌شنبه شب در گزارشي خبر داد كه مايك پومپئو، رييس آژانس مركزي اطلاعات امريكا (سيا) و نامزد وزارت خارجه اين كشور، همزمان با تعطيلات عيد پاك، نزديك به 20 روز پيش سفري محرمانه به كره شمالي داشته و با رهبر اين كشور ديدار كرده است. پومپئو كه بعد از اين سفر، در جلسه كميته روابط خارجي سناي امريكا براي تصدي سكان وزارت خارجه شركت كرده‌بود، در بين سناتورها اشاره‌اي به اين سفر نكرد. اما روز سه‌شنبه در حاشيه ديدار دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا و شينزو آبه، نخست‌وزير ژاپن، اين شخص دونالد ترامپ بود كه براي اولين‌بار در پاسخ به يك خبرنگار از «ديداري در سطح بسيار بالا» با رهبر كره شمالي خبر داد. ترامپ همچنين خبر داد كه برنامه‌ريزي كرده است كمتر از دوماه ديگر (ابتداي ماه ژوئن) با رهبر كره شمالي ديدار كند. پومپئو، بلندپايه‌ترين مقام امريكايي است كه با كيم جونگ اون، از زمان به قدرت رسيدنش در سال 2011 تاكنون ديدار مي‌كند. سال 2000 مادلين آلبرايت، وزير خارجه وقت امريكا، به كره شمالي سفر كرده‌بود و با كيم جونگ ايل، رهبر وقت كره شمالي ديدار كرده‌بود. سال 2014، جيمز كلپر، وزير امنيت داخلي دولت پيشين امريكا نيز در يك سفر محرمانه به كره شمالي سفر كرده‌بود، اما در سفر مذكور ديداري با رهبر كره شمالي انجام نشد، هدف از سفر كلپر مذاكره براي آزادي دو زنداني امريكايي در كره شمالي بود.
هرچند واشنگتن‌پست و رويترز، خبر سفر محرمانه مايك پومپئو به كره شمالي را به نقل از چندين مقام آگاه در وزارت خارجه امريكا و وزارت خارجه كره جنوبي منتشر كرده‌اند، اما ابتدا كاخ سفيد حاضر به اظهارنظر در مورد اين سفر نشد. سارا هاكبي-سندرز، سخنگوي كاخ سفيد در پاسخ به سوالي در اين مورد گفت: «دولت در مورد سفرهاي رييس سازمان سيا اظهارنظر نمي‌كند. » با اين حال ساعتي بعد، رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا در حساب كاربري توييتر خود با تاييد اين خبر نوشت: «مايك پومپئو هفته گذشته با كيم جونگ اون در كره شمالي ديدار كرد. اين ديدار خيلي خوب پيش رفت و روابط خوبي ايجاد شد. الان در حال كار كردن روي جزييات نشست [آينده با رهبر كره شمالي] هستيم، خلع سلاح هسته‌اي يك چيز خوب براي دنيا و همچنين براي كره شمالي است!» به گفته يك مقام آگاه، ديدار مايك پومپئو از پيونگ‌يانگ از طريق سئو هون، رييس سرويس اطلاعات ملي كره جنوبي و همتايش در كره شمالي، كيم يونگ چول برنامه‌ريزي شده است. به نوشته رويترز هدف از اين سفر ارزيابي ميزان جديت رهبري كره شمالي در مورد مذاكرات پيش رو با رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا بود. در صورت برگزاري چنين ديداري، دونالد ترامپ اولين رييس‌جمهور امريكا خواهد بود كه در دوران تصدي كرسي رياست‌جمهوري با رهبر كره شمالي ديدار مي‌كند. به نوشته رويترز مايك پومپئو از طريق يك پايگاه هوايي نظامي امريكايي در اوسان، جنوب سئول به پيونگ‌يانگ سفر كرده است.
سئول و پيونگ‌يانگ به پيمان صلح
فكر مي‌كنند
اما سفر سري مايك پومپئو به كره شمالي تنها تحول تازه در شبه‌جزيره كره نيست. بعد از 65 سال وضعيت جنگي ميان دو كره، مقام‌هاي كره جنوبي مي‌گويند كه دو طرف در حال مذاكره روي يك پيمان صلح احتمالي هستند. قرار است 9 روز ديگر، كيم جونگ اون، رهبر كره شمالي و مون جائه اين، رييس‌جمهور كره جنوبي، در خانه آزادي، ساختماني در منطقه امنيتي مشترك دو كره، ديدار و گفت‌وگو كنند. همزمان يك مقام بلندپايه كره جنوبي به خبرنگاران خبر داده است كه ديپلمات‌هاي دو طرف در حال مذاكره براي تغيير شرايط آتش‌بس در شبه جزيره كره به يك پيمان صلح پايدار هستند. به گزارش رويترز اين مقام بلندپايه كره جنوبي گفته است: «يكي از برنامه‌ها اين است كه احتمالات موجود براي رسيدن به پيمان صلح را بررسي كنيم. اما اين مساله‌اي نيست كه فقط با مذاكره بين دو كره قابل حل باشد، اين مساله در كنار كره شمالي نيازمند مشورت‌هاي جدي با ديگر كشورهاي دست‌اندركار است.» اين مقام بلندپايه كره جنوبي در مورد احتمال مطرح شدن مساله پيمان صلح در ديدار رهبران دو كره گفت: «من نمي‌دانم كه آيا قرار است بيانيه مشتركي از ديدار رهبران دو كره صادر شود كه شامل ادبياتي در مورد پايان جنگ باشد، اما قطعا اميدوارم كه بتوانيم به يك توافق براي پايان دادن به مخاصمت‌ها ميان دو طرف برسيم.» هرچند ترك مخاصمه ميان دو كره از سال 1953 تاكنون به شكل پايداري برقرار است، اما از نظر فني دولت كره شمالي همچنان با نيروهاي سازمان ملل متحد تحت رهبري ايالات متحده امريكا و كره جنوبي در جنگ است. اما به گفته تحليلگران ايده يك پيمان صلح دايمي ميان دو كشور، نه مساله جديدي است و نه مي‌توان در يك نشست با حضور رهبران دو كره آن را عملي كرد. كره جنوبي در واقع حاضر به امضاي توافق ترك مخاصمه نشده است چراكه سياستمداران وقت حاكم در سئول معتقد بودند تا زماني كه وحدت دو كره اعلام نشود نبايد توافقي را با طرف شمالي امضا كرد. توافق ترك مخاصمه 1953 ميان فرمانده ارتش كره شمالي و فرمانده امريكايي نيروهاي سازمان ملل متحد و فرمانده نيروهاي داوطلب خلق چين امضا شده است. پارك جائه جئوك، استاد روابط بين‌الملل دانشگاه هانكوك در اين مورد به رويترز مي‌گويد: «به لحاظ حقوقي براي رهبران دو كره ممكن نيست كه پيمان ترك مخاصمه را در جلسه هفته آينده رها كنند، اما اين امكان وجود دارد كه عزم خودشان را براي پايان جنگ اعلام كنند و فرآيندي براي كار كردن روي يك پيمان صلح را كليد بزنند. »اين اولين‌بار نيست كه مساله پيمان صلح مطرح مي‌شود. اما رهبران كره شمالي اصرار دارند كه چنين توافقي نه با كره جنوبي، بلكه با امريكا انجام شود. در دهه 1970، كيم ايل سونگ، بنيانگذار كره شمالي ايده پيمان صلح را با جيمي كارتر مطرح كرده‌بود. بعدها در ادامه مذاكرات دو كره سال 1992 رهبران دو طرف در بيانيه‌اي تاكيد كردند «دو كره براي تبديل شرايط كنوني ترك مخاصمه به يك صلح پايدار تلاش كنند.» بار ديگر در نشست سال 2007 ميان رهبران كره در بيانيه مشترك ذكر شده‌بود «دو طرف نياز به پايان نظام ترك مخاصمه كنوني و ايجاد يك نظام صلح دايم ميان دو طرف را به رسميت مي‌شناسند.»
سفر قريب‌الوقوع رييس‌جمهور چين به كره شمالي
سه هفته پيش بود كه رسانه‌ها از سفر مخفيانه كيم جونگ اون، رهبر كره شمالي با استفاده از قطار اختصاصي‌اش به پكن، پايتخت چين خبر دادند تا با شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور نزديك‌ترين متحد و بزرگ‌ترين شريك تجاري كشورش ديدار كند. اين اولين‌بار بود كه كيم جونگ اون در مقام رهبر كره شمالي با يك رهبر بلندپايه خارجي ديدار مي‌كرد. حالا شبكه خبري سي‌ان‌ان خبر داده است كه به زودي قرار است شي جين‌پينگ نيز براي بازديد اين سفر به پيونگ‌يانگ سفر كند. به نوشته سي‌ان‌ان يك مقام بلندپايه چيني گفته است كه اين سفر «به زودي» انجام خواهد شد و احتمال دارد كه بلافاصله بعد از ديدار ترامپ و كيم، آقاي شي به كره شمالي برود. به گزارش رويترز، سخنگوي وزارت خارجه چين، هوئا چون‌ئينگ حاضر به تاييد يا رد اين خبر نشد، اما تاكيد كرد «چين و كره شمالي به صورت سنتي ديدارهاي دوجانبه بلندپايه‌اي را ميان مقامات دو كشور برگزار مي‌كنند و چين آماده است كه تبادلات سياسي بلندپايه ميان دو كشور را گسترش دهد.»