ترامپ، اروپا و عاقبت برجام
عبدالرضا فرجي‌راد
زمان زيادي به پايان مهلت اولتيماتوم ترامپ جهت خروج از برجام در صورتي كه اروپاييان انتظارات وي را برآورده نسازند، نمانده است. هرچه به پايان اين زمان نزديك‌تر مي‌شويم نگراني‌ها و بحث‌هاي بيشتري در رابطه با اين موضوع مطرح مي‌شود. در خود امريكا نيز سردرگمي وجود دارد. دموكرات‌ها و بخش قابل توجهي از جمهوريخواهان و حتي بعضي از افراد دولت ترامپ نيز معتقدند فشارها بايد بر ايران افزايش يابد ولي خروج ترامپ از برجام به صلاح امريكا نيست. تقريبا تمام كشورهاي اروپايي خواهان حفظ برجام هستند ولي سه كشور مهم اروپايي يعني آلمان، انگليس و فرانسه معتقدند كه بايد تحريم‌هايي را بر ايران وضع كرد تا بتوانند ترامپ و امريكا را در اين موافقتنامه بين‌المللي حفظ كنند. اين در حالي است كه اكثريت كشورهاي اروپايي به‌ويژه در شمال، شرق و جنوب اين قاره اعتقاد دارند تحريم‌هاي بيشتر نه‌تنها نمي‌تواند موثر باشد بلكه اوضاع را خراب‌تر مي‌كند. آنها نظرشان بر اين است در صورت فشار تحريمي بيشتر بر ايران و بي‌اثر كردن برجام ممكن است جمهوري اسلامي ايران از توافق خارج و غني‌سازي را ازسربگيرد. ضمن اينكه معلوم نيست اگر ايران با تحريم‌هاي بيشتري مواجه شود رييس‌جمهور امريكا به توافق هسته‌اي با ايران پايبند باشد. علاوه بر آن، مساله روابط اقتصادي اروپا با ايران نيز حائز اهميت است. بعد از نزديك به يك دهه اقتصاد اروپا از ركود خارج و با رشد همراه شده است. اتريش و ايتاليا قراردادهايي با خط اعتباري چندميليارد دلاري با ايران امضا كرده‌اند؛ لذا اكثر كشورهاي اروپايي نمي‌خواهند فرصت‌هايي كه ...
جهت همكاري‌هاي اقتصادي با جمهوري اسلامي ايران فراهم مي‌شود از دست بدهند. اين در حالي است كه سه كشور E3 به‌ويژه انگليس و فرانسه در همين يكي، دو هفته اخير قراردادهاي ده‌ها ميليارد دلاري با عربستان سعودي به امضا رسانده‌اند كه بقيه كشورهاي اروپايي از اين فرصت‌هاي بزرگ بي‌بهره بوده‌اند به ويژه آنكه اين قراردادها بي‌ارتباط با ايران نيست. به همين جهت در نشست اخير وزراي خارجه اتحاديه اروپا در لوكزامبورگ اكثر كشورهاي عضو تسليم فشارهاي كشورهاي E3 نشدند. با اين او ضاع و احوال وضعيت برجام بسيار پيچيده شده است از يك سو سه كشور اروپايي يعني E3 نتوانسته‌اند خواسته‌هاي ترامپ را برآورده كنند تا وي حداقل در ظاهر به اين توافق متعهد بماند. از سوي ديگر در درون اعضاي اتحاديه اروپايي شكاف ايجاد شده؛ ضمن اينكه در درون امريكا نيز نظرات متفاوت است و خروج امريكا از توافق آن كشور را در انزوا قرار مي‌دهد.سفر قريب‌الوقوع آقاي مكرون، رييس‌جمهور فرانسه و خانم مركل به امريكا و ديدار با ترامپ مي‌تواند تا حدودي تعيين‌كننده باشد. اگر فشارهاي آنها بر ترامپ موثر افتد ممكن است ترامپ مجددا به خريد زمان روي آورد. يعني مجددا خواسته‌هايي را مطرح كند و فرصتي دوباره به اروپا بدهد. ممكن است امريكا از توافق خارج شود ولي به اروپا قول دهد كه همكاري‌هاي اقتصادي محدود شركت‌هاي اروپايي با ايران موجب تحريم اين شركت‌ها از سوي امريكا نشود. در اين صورت است كه احتمالا ايران از برجام خارج نمي‌شود ولي امريكا به فشارهاي خود ادامه مي‌دهد. اما در صورتي كه اروپا با ترامپ نخواهد به توافق برسد يعني هم امريكا از توافق خارج شود و هم شركت‌هاي اروپايي را در صورت معامله با ايران مورد تحريم‌هاي شديد قرار دهد، به احتمال قوي جمهوري اسلامي ايران نيز زمينه خروج از برجام را به تدريج فراهم خواهد كرد. زيرا اين توافق ديگر براي ايران نه‌تنها فايده‌اي ندارد بلكه وضعيت نامعلوم فعلي باعث مي‌شود كه ايران نتواند استراتژي جديدي را براي آينده اقتصادي خود كه با مشكلاتي روبه‌روست ترسيم كند. هم‌اكنون تقريبا پول‌هاي ايران در خارج از كشور غيرقابل انتقال است. زيرا هر پولي كه مبدا و مقصد آن ايران باشد نمي‌تواند از سيستم مالي امريكايي استفاده كند و فضاهاي محدودي كه بعضي از كشورها ايجاد كرده بودند به خاطر فشارهاي خزانه‌داري امريكا و تهديدات متعدد آنها در حال بسته شدن است.