كودتا در عربستان؛ از شايعه تا واقعيت

شنبه شب در رسانه‌هاي مختلف گزارش‌هايي از شنيده شدن صداي شليك گلوله در عربستان سعودي منتشر شد. به دنبال آن فيلم‌هايي نيز از تيراندازي‌هاي سنگين در فضاي مجازي و اينترنت دست به دست مي‌شد. اما پس از شايعه‌هاي متعدد در خصوص اين موضوع دولت عربستان سعودي توضيح داد، كه يكي از هواپيماهاي بدون سرنشين تفريحي در نزديكي قصر پادشاه رويت شد و نيروهاي امنيتي به آن شليك كردند. در اين بيانيه آمده است كه نگهبانان ايست بازرسي در نزديكي قصر پادشاهي واقع در رياض براي اولين‌بار در ساعت هشت شب به وقت محلي اين هواپيماي بدون سرنشين را مشاهده كردند. در اين بيانيه تاكيد شده است كه نيروهاي امنيتي با توجه به دستورات‌شان با آن برخورد كردند.

يك مقام عربستان سعودي كه نخواست نامش فاش شود به واشنگتن‌پست گفت: اين يك هواپيماي اسباب بازي كوچك با كنترل از راه دور بود كه به محدوده قصر پادشاهي نزديك شد و بلافاصله نيز مورد هدف قرار گرفت. يك مقام بازنشسته دولتي نيز كه در نزديكي محل حادثه زندگي مي‌كند، گفت كه شليك را شنيده است اما مدت كوتاهي به طول انجاميد. او گفت كه صداي شليك و تيراندازي را به مدت دو يا سه دقيقه شنيد. وي افزود كه اكنون همه‌چيز آرام است.

گفتني است كه نيروهاي امنيتي عربستان به دليل حمله احتمالي از سوي يمن در حالت آماده باش به سر مي‌برند. چرا كه سال‌ها است نيروهاي مردمي يمن در پاسخ به تجاوزهاي عربستان سعودي به اين كشور به سمت مراكز حساس عربستان سعودي از جمله رياض موشك‌هاي بالستيك شليك مي‌كنند.

با اين وجود برخي تصاوير و اطلاعات از رياض متناقض از بيانيه‌اي رسمي است كه دولت عربستان منتشر كرده است. چرا كه ويديوهايي كه از صداهاي تيراندازي شنبه شب در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر شد خبر از تيراندازي‌هاي سنگين بود و حتي نشان از اتفاقي بزرگ‌تر از پرواز يك پهپاد در نزديكي قصر پادشاهي داشت. يك مقام عربستاني نيز به خبرگزاري رويترز گفت، ملك سلمان در هنگام تيراندازي در كاخ حضور نداشت. به گفته اين مقام سعودي، پادشاه در مزرعه خود در الدرعيه حضور داشت.

با اين حال فيلم‌هاي آماتوري كه از صداي تيراندازي دست به دست پخش مي‌شد گمانه‌زني‌هايي را در مورد احتمال كودتا در عربستان مطرح كرد و حتي در شبكه‌هاي اجتماعي اخباري در خصوص وضعيت پادشاه و وليعهد او منتشر مي‌شد. خبرهاي ضد و نقيض در ساعت‌هاي ابتدايي انتشار خبر درگيري به حدي زياد بود كه همگي خبر از يك اتفاق بزرگ در عربستان سعودي مي‌دادند كه كودتا در اين بين محتمل‌ترين گزينه در ميان گمانه‌زني‌ها بود. حتي مجتهد، افشاگر عربستاني در توييت‌هايي عنوان كرد كه حمله به قصر پادشاهي توسط خودروهايي انجام شده كه خمپاره‌اندازهاي 50‌ميلي‌متري حمل مي‌كردند. هويت مهاجمان، هدف‌شان و تعداد قربانيان حمله هنوز نامشخص است. وي در توييتي ديگر هدف حمله را محمدبن سلمان، وليعهد عربستان دانست و طبق گفته مجتهد 7 تن از طرفين در اين درگيري كشته شدند. مهاجمان گريخته‌اند و اين احتمال وجود دارد كه مهاجمان از پهپاد استفاده مي‌كردند و اين تيراندازي در حدود يك ساعت به طول انجاميده است. موضوعي كه هيچ‌يك از مقام‌هاي رسمي و غير رسمي عربستان سعودي تاييد نمي‌كنند و شواهد نيز نشاني از موضوع مطرح شده از سوي مجتهد ندارد. با اين حال عربستان سعودي پس از اتفاق شنبه شب، بلافاصله مقرراتي را براي استفاده از هواپيماهاي بدون سرنشين تفريحي و اسباب بازي وضع كردند. لازم به ذكر است كه عربستان سعودي طي يك سال گذشته شاهد يكسري تغييرات سياسي و اجتماعي تحت رهبري محمد بن سلمان، وليعهد عربستان سعودي بوده كه خود مدعي است اين تغييرات در راستاي اصلاح اقتصاد، بازكردن فضاي فرهنگي و تغيير در رويكرد اسلامي در عربستان سعودي است.

وليعهد 32 ساله در تابستان گذشته پسرعموي بزرگش را به بهانه كودتا در قصر خود زنداني كرد و چندين بازرگان و افراد صاحب نفوذ را نيز به زندان انداخت كه از جمله آنها شاهزاده وليد بن طلال ميلياردر معروف و متعب بن عبدالله فرمانده گارد ملي و فرزند پادشاه سابق بودند. تمام آنها با اتهام فساد اداري و مالي زنداني شدند و اكثر بازداشت‌شدگان پس از مصالحه با محمد بن سلمان آزاد شدند. گزارش‌ها از عربستان نشان از آن دارد با وجود ادعاي اصلاحات در اين كشور فضا براي نقد طي ماه‌هاي اخير به‌شدت محدود شده است و عملا هيچ كس حق هيچگونه اظهارنظري در خصوص فضاي موجود در عربستان ندارد. به گزارش رويترز اين نوع اقدامات به شاهزاده محمد كمك كرده است تا موضع خود را در كشوري كه قدرت دست به دست ميان پسران ملك عبدالعزيز مي‌چرخيد، حالا روال جديدي را آغاز كند و موقعيت خود را در ميان صدها شاهزاده‌اي كه همگي مدعي قدرت هستند تثبيت كند و حتي در ميان شخصيت‌هاي مذهبي عربستان نيز از نفوذ قابل توجهي برخوردار باشد. برخي معتقدند كه رويكردهاي او در عربستان موجب تقويت و محبوبيت او در نزد جوانان عربستان سعودي شده است. شاهزاده محمد در ماه‌هاي گذشته ميلادي يك تور طولاني‌مدت را در امريكا و اروپا گذراند و در اين سفرها سرمايه‌گذاري سنگيني براي محدود كردن نفوذ ايران در منطقه انجام داد. گفتني است رياض و تهران در يك مبارزه طولاني مدت به عنوان دو رقيب منطقه‌اي هستند كه اين اختلافات و درگيري‌ها در يمن به بن بست رسيده است و برون رفتي در حال حاضر نمي‌توان براي آن متصور بود. از طرفي يك نگراني عمده نيز در داخل عربستان وجود دارد و آن اختلافات در درون خاندان سلطنتي سعودي است و هرلحظه اين احتمال وجود دارد كه شاهزادگان قدرتمند اين كشور دست به اقدامي عليه ملك سلمان و پسرش بزنند و همين ديدگاه موجب شده است حتي اگر انهدام يك هواپيماي بدون سرنشين اسباب بازي در منطقه نزديك به محل سكونت پادشاه واقعيت داشته باشد نيز به راحتي قابل پذيرش نباشد، از همين رو بلافاصله پس از انتشار خبر شنيده شدن صداي شليك در رياض گمانه‌زني‌ها در خصوص اقدام نظامي عليه پادشاهي سعودي قوت گرفت و حتي پس از انتشار بيانيه توسط دولت عربستان مبني بر تكذيب هرگونه درگيري بازهم گمانه‌زني‌ها از سوي محافل مختلف ادامه پيدا كرد.