در تازه‌ترين انتقاد وزير راه و شهرسازي مطرح شد
با رفتارهاي تعزيراتي نمي‌توان بازار را سركوب كرد
گروه اقتصادي | عباس آخوندي وزير راه و شهرسازي كه پيش از اين نيز در مورد برخي تصميم‌گيري‌هاي اقتصادي دولت دست به انتقاد زده بود، روز گذشته به انتقاد از روال تجاري‌سازي در اقتصاد ايران پرداخت و از سيستم قيمت‌گذاري‌هاي دولتي به‌شدت انتقاد كرد. او كه خواهان تغيير رفتار تعزيراتي و تجاري‌سازي است معتقد است كه «در ايران تجاري‌سازي را اجرا نكرديم.»
انتقاداتي كه نشان مي‌دهد در بدنه دولت نيز برخي وزرا خواهان قيمت‌گذاري آزاد كالاها در بازار هستند و نقش دولت در قيمت‌گذاري كالاها را تنها دخالت در سيستم اقتصادي مي‌دانند. اين در شرايطي است كه از چندي پيش اخبار مختلفي در مورد نظام قيمت‌گذاري كالاي ماه رمضان به گوش مي‌رسد كه نشان‌دهنده حضور دولتي براي كنترل بازار دارد. نيم‌نگاهي به سيستم قيمت‌گذاري در بازار اقتصادي نشان مي‌دهد كه در همه حوزه‌ها از جمله خودرو، ارز و... نيز دولت با اهرم نظارتي و پليسي شدن و البته دخالت مستقيم سعي در ثبات قيمت‌گذاري دارد هيچگاه نگاه دولت به سمت قيمت‌گذاري در بازار رقابتي و آزاد نبوده است. اين در حالي است كه عباس آخوندي در تعريف مفهوم تجاري‌سازي مي‌گويد: «هر كالايي بدون قيمت تمام شده نيست و يك نفر بايد اين قيمت را پرداخت كند. آيا بدون تجاري‌سازي امكان خصوصي‌سازي وجود دارد؟ در حال حاضر در ايران در هيچ حوزه‌اي مفهوم تجاري‌سازي در كار نيست. همه دوست دارند هزينه را به نحوي سربار بودجه كنند، در حالي كه بودجه هم درآمد عمومي و ملي است. نتيجه آن گران تمام شدن پروژه‌ها، افزايش قيمت تمام شده، تنزل نرخ بهره‌وري، باد كردن بودجه و از حيز خارج شدن بودجه است.» وزير راه و شهرسازي با تاكيد بر اينكه تجاري‌سازي و آزادسازي قيمت‌ها در ايران رخ نداده است و همچنان همه‌چيز قيمت‌گذاري مي‌شود، مي‌افزايد: «تعزيرات و كنترل قيمت وجود دارد و در عين حال همه از خصوصي‌سازي حرف مي‌زنيم. نتيجه اين بي‌توجهي، همين اقتصاد سياسي است كه از اساس اشتباه است. در صنعت هوانوردي به ظاهر خصوصي‌سازي شده است يا در حمل و نقل ريلي ظاهرا خصوصي‌سازي كرده‌ايم، ولي در عمل بنگاه‌هاي بزرگ به نهادهاي عمومي منتقل شده است.» آخوندي با اشاره به برخي اظهارنظرات در هيات دولت مي‌گويد: «يكي از همكاران ما در دولت مي‌گويد من وقتي راجع به هر موضوعي مي‌خواهم صحبت كنم، ذينفع دولتي آن، آن سوي ميز نشسته است. ميزان سرمايه‌گذاري در نوسازي ريلي و هوايي نزديك به صفر است. آنچه من دنبال مي‌كنم اصل تجاري‌سازي است. بخش خصوصي وقتي از دولت طلب يارانه مي‌كند، اصلا بخش خصوصي نيست، بلكه سالبه به انتفاع موضوع است. بلكه بايد بخش خصوصي از من درخواست كند تا من به عنوان دولت قانون را رعايت و حاكميت قانون ايجاد كنم.»
وزير راه و شهرسازي حتي تصريح كرد: «از بخش خصوصي مي‌خواهم درباره چند اصل به توافق برسيم و پاي آن بايستيم: تجاري‌سازي، آزادسازي، اصل رقابت و اصل حاكميت قانون.» عباس آخوندي كه در نشست هم‌انديشي نمايندگان تشكل‌ها و انجمن‌هاي بخش خصوصي در حوزه حمل و نقل و مسكن صحبت مي‌كرد به موضوع هياهوي نظام مهندسي اشاره و تصريح كرد: «مبناي هياهويي كه در خصوص نظام مهندسي ايجاد شد اين بود كه همچنان مي‌خواهند با استناد به حكم دولت، در جيب مردم دست كنند و بين خودشان توزيع كنند. در نظام مهندسي يك نظام درست كرده‌اند كه در جيب مردم دست مي‌كنند و بين خودشان توزيع مي‌كنند. آن هم با استناد به يك بخشنامه قديمي دولتي؛ مبناي اين هياهو اين است كه همچنان مي‌خواهيم دست‌مان در جيب ديگري باشد به حكم دولت. اين كار، بخش خصوصي نيست. بخش خصوصي مطالبه‌اش اين است كه هر پروژه‌اي در كشور بر مبناي رقابت باشد. اگر بنگاهداري در ايران در حال فرسايش است ريشه‌اش بي‌توجهي دولت نيست. ريشه آن زيرسوال رفتن اصل رقابت و تجارت است.»
نگرانم
او حتي با بيان اينكه من نگراني همراه با اميد و اراده نسبت به آينده ايران دارم، گفت: «هر بنگاهي در ايران يك جنبه سرمايه شخصي دارد و در عين حال يك سرمايه اجتماعي و ملي نيز هست. بنگاهي كه بخشي از سرمايه ملي نباشد، وجود ندارد. اگر بنگاهداري در ايران با مخاطره مواجه شود همه بايد نگران باشيم و نسبت به آن بي‌تفاوت نباشيم. من از عمق جان به نگراني‌هاي بخش خصوصي باور دارم و بنگاه‌ها را بزرگ‌ترين ثروت ايران مي‌دانم كه متاسفانه به آنها توجه نشده است.» وزير راه و شهرسازي ادامه داد: «اساسا اقتصاد بدون سرمايه اجتماعي قابل شكل‌گيري نيست. اقتصاد يك لايه پيشين دارد كه سرمايه اجتماعي، نظام حقوقي و حكمروايي است. بدون حاكميت قانون به مفهوم عام آنكه حق هيچ كس در جامعه فداي ديگري نشود، غيرممكن است سرمايه مادي ايجاد كنيم. سرمايه مادي كه بدون سرمايه اجتماعي ايجاد شود، سرمايه راهزنان است. مشكل ما در جامعه ايران تا حدودي بي‌توجهي به سرمايه اجتماعي است. آخر كار آنچه در ايران ارزشمند است، كالاست. من بارها درباره موضوع كالايي شدن انسان در ايران صحبت كرده‌ام.»
از منابع جنوب گذشتيم
آخوندي يادآور شد: «همچنين بايد در خصوص منابع زيستي نيز نگران باشيم. نمي‌توانيم درباره وضعيت زيست‌محيطي در ايران نگران نباشيم. خالي شدن بخش عمده‌اي از سرزمين و تمركز جمعيت در نقاط محدود، تنزل كيفيت زندگي و تنزل امكان جابه‌جايي و حمل و نقل نگران‌كننده است. بايد انديشيد كه چگونه مي‌شود جمعيت را در ايران توزيع و از منابع بيكران فرهنگي و اجتماعي دفاع كرد. به راحتي از منابع و ثروت جنوب ايران گذشته‌ايم.
روابط تاريخي مردم جنوب ايران با آن سوي درياها سرمايه محسوب مي‌شود ولي سيل تمركزگرايي سبب شده تا ظرفيت‌هاي سياسي، اجتماعي، مادي، تجاري و اقتصادي ما در سرزمين ايران مغفول مانده و نرخ بهره‌وري آنها پايين باشد.» وزير راه و شهرسازي درباره همكاري دولت و تشكل‌هاي حرفه‌اي گفت: تصور شما از همكاري دولت، جامعه مدني و جامعه حرفه‌اي در روزگار مدرن چيست؟ آيا با اين وضع اقتصاد سياسي كه داريم مي‌توانيم خصوصي‌سازي خوب و مشاركت خصوصي- عمومي مناسب داشته باشيم؟ او با تاكيد بر اينكه تمناي توسعه را نمي‌توان از مردم گرفت و ما هم به عنوان دولت بايد مسير را درست كنيم، گفت: «اما با تمناي توسعه از مسير دولت توزيع‌كننده يارانه ايجاد نمي‌شود، بلكه از دولت مبتني بر قانون ايجاد خواهد شد. ما هنوز حرفه‌ورزاني كه مستقل از دولت اعلام نظر كنند، كمتر داريم.»