قتل روزنامه‌نگار مخالف دولت روسيه در كي‌يف، صحنه سازي بود
تولد سه‌باره با مرگ
ميثم سليماني
«يك روزنامه‌نگار روس كه سال گذشته از ترس جان خود از روسيه فرار كرد و به اوكراين گريخت سه شنبه شب در منزل خود واقع در پايتخت اوكراين به ضرب گلوله كشته شد. آركادي بابچنكو، روزنامه‌نگاري كه عمده گزارش‌هايش در حوزه جنگ بود همواره از سوي ناسيوناليست‌هاي روس مورد تهديد قرار مي‌گرفت. او يكي از مخالفان سياست‌هاي ولاديمير پوتين، رييس‌جمهوري روسيه محسوب مي‌شد و از سياست‌هاي نظامي و ورود روسيه به جنگ سوريه انتقاد كرده بود.
پليس اوكراين مي‌گويد كه اين روزنامه‌نگار توسط همسرش در خانه خود در كي يف وقتي كه خون از او مي‌رفت پيدا و سپس به وسيله آمبولانس به بيمارستان منتقل شد اما آنگونه كه پليس مي‌گويد وي بر اثر زخم ناشي از اصابت گلوله به پشتش جان خود را از دست داده است. آندري كريچنكو، رييس پليس كي‌يف در تلويزيون اوكراين گفت: اولين و واضح‌ترين دليل براي حمله به آقاي بابچنكو فعاليت‌هاي حرفه‌اي او بوده است كه شامل مقالات و پست‌هاي او در رسانه‌هاي اجتماعي است كه اكثرا در خصوص ضميمه كردن كريمه به خاك روسيه و نقش نظامي روسيه در سوريه بوده است. وزارت كشور اوكراين همچنين مشخصاتي را از مظنون اين حمله منتشر كرد: مردي حدودا 40تا 45سال كه ريش داشته است. آنتون گراسچنكو يكي از قانونگذاران و مشاور وزير كشور اوكراين در پست فيس‌بوكي در اين باره نوشت:«مهاجمان منتظر اين روزنامه‌نگار در پلكان ورودي ساختمان آپارتمان بودند. او شهيدي ديگر براي آزادي روسيه و براي صلح در اوكراين است». نخست وزير اوكراين نيز در واكنش به كشته شدن اين روزنامه‌نگار روس گفت: او دوست واقعي اوكراين بود كه افكار عمومي جهان را نسبت به تجاوز روسيه به اوكراين آگاه كرد. قاتلان او بايد مجازات شوند.»
اين خبر و روايت‌هاي حاشيه‌اي آن تا عصر چهارشنبه راس اخبار بين‌المللي قرار داشت. باز هم كشته شدن يك مخالف ديگر و باز هم انگشت‌هايي كه روسيه را نشانه گرفتند. مسكو تكذيب كرد و درخواست تحقيق داد اما برخي مقامات سياسي در اوكراين به مدت 20 ساعت به جهان اينگونه القا كردند كه مخالف روسي در كي‌يف كشته شده و كرملين مقصر شماره يك است. با اين وجود آركادي بابچنكو عصر ديروز در حالي كه همسر و خانواده‌اش عزادار وي بودند صحيح و سالم به محل كنفرانس خبري در كي‌يف رفته و افشا كرد كه همه‌چيز صحنه‌سازي بوده است. او در نخستين جملاتش از همسر خود بابت تالم روحي كه اين صحنه‌سازي براي او به وجود آورده عذرخواهي كرد. همزمان با حضور آركادي در اين كنفرانس مطبوعاتي، رييس سرويس امنيتي اوكراين اعلام كرد كه كي‌يف براي بازداشت كساني كه قصد كشتن او را داشته‌اند، قتل بابچنكو را صحنه‌سازي كرده و اين روزنامه‌نگار ۴۱ساله زنده است.
اين اقدام دولت اوكراين خشم بسياري از چهره‌هاي سياسي را كه اقدام به محكوم كردن كشته شدن خبرنگار روس كرده بودند، برانگيخت. آنتونيو تاياني، رييس پارلمان اروپا كه چهارشنبه قتل بابچنكو خبرنگار روس و منتقد كرملين را محكوم كرده بود در سخنراني به‌شدت از اين اقدام كي‌يف و بازي با احساسات مردم انتقاد كرد. همزمان بسياري از رسانه‌ها گزارش‌هاي خود درباره قتل آركادي را از روي خروجي‌ها برداشته و پس از مدتي با ويرايش دوباره منتشر كردند. به گزارش رويترز، آركادي در حالي كه خبرنگاران در كنفرانس خبري در كي‌يف در حال پرس‌و‌‌جو از مقام‌هاي امنيتي درباره مرگ او بودند، وارد سالن كنفرانس شد و همه را شوكه كرد. وي در گفت‌وگو با خبرنگاران ادعا كرد كه سرويس‌هاي امنيتي اوكراين متوجه برنامه‌اي براي كشتن وي شده بودند لذا اقدام به صحنه‌سازي كردند تا بتوانند اين توطئه را خنثي كنند. وي در حالي كه اشك مي‌ريخت خطاب به خبرنگاران گفت: بابت تالم روحي و آزاري كه در نتيجه اين صحنه‌سازي ديديد از شما معذرت مي‌خواهم اما هيچ راه ديگري براي مقابله با توطئه قتل من وجود نداشت. از همسرم كه اين ساعات جهنمي را گذراند هم معذرت مي‌خواهم.
روايت روسي از ماجرا
از زمان انتشار خبر قتل آركادي، مقامات و قانونگذاران روسي، اوكراين را به خاطر قتل اين روزنامه‌نگار محكوم كردند. كميته تحقيقاتي روسيه كه سازماني براي اجراي قانون است، اعلام كرد كه تحقيقات جنايي خود را آغاز كرده و جنايت‌هاي وحشيانه عليه شهروندان روسيه را ناديده نمي‌گيرد. همچنين وزارت خارجه روسيه نيز در بيانيه‌اي اعلام كرده است: ما خواهان آن هستيم كه مقامات اوكراين تمام تلاش خود را براي انجام تحقيقاتي سريع انجام دهند. در بيانيه وزارت خارجه همچنين با بازماندگان اين اقدام تروريستي همدردي شده است. علاوه بر اين ديميتري پسكوف، سخنگوي كاخ كرملين روز گذشته اتهامات كي‌يف عليه مسكو درباره قتل روزنامه‌نگار روس در اوكراين را مشكوك و بدبينانه توصيف كرد. بنا بر گزارش خبرگزاري اسپوتنيك، پسكوف در اين رابطه گفت: اوكراين مكان بسيار خطرناكي براي خبرنگاران است. ما اميدوار هستيم كه تحقيقاتي جامع در خصوص اين قتل انجام شود. با توجه به صحنه‌سازي اوكراين مشخص نيست كه واكنش بعدي كرملين به اين اقدام كي‌اف چه خواهد بود.
كي‌يف، قتلگاه منتقدان روسيه
كي‌يف در سال‌هاي اخير شاهد حملات مرگبار به روزنامه‌نگاران و سياستمداران برجسته بوده است كه اكثر آنها منتقدان بسيار جدي و پر سروصداي كرملين بودند. تابستان گذشته يك مهاجم از منطقه چچن، سعي كرد آدم عثمايف و همسرش آمينا را در اوكراين به قتل برساند؛ به اين دليل كه آنها نقشي داوطلبانه در محكوميت حضور نظامي روسيه در شرق اوكراين ايفا كردند. چند ماه قبل نيز دنيس وورونكوف، قانونگذار سابق روس كه به اوكراين فرار كرده بود در خارج از يك هتل لوكس در كي‌يف كشته شد. مقام‌هاي اوكرايني رسما اعلام كردند كه او به دستور مستقيم مقام‌هاي روس كشته شده است. آركادي بابچنكو كه روز سه شنبه خبر قتل وي به شكل جعلي اعلام شد پس از آنكه در خصوص دلايل سقوط يك هواپيماي نظامي روسيه در سال 2016 گزارش‌هايي تهيه كرد چندين بار به مرگ تهديد و در نهايت وادار به ترك روسيه شد. به گزارش بي‌بي‌سي او پس از خروج از روسيه ابتدا به پراگ، پايتخت چك رفت و سپس به كي‌يف، پايتخت اوكراين نقل مكان كرد. آركادي بابچنكو همواره با زبان تند و تيز از كرملين انتقاد مي‌كرد. او درگذشته براي شبكه ATR اوكراين كار مي‌كرد و اخبار جنگ را پوشش مي‌داد.
بابچنكو قبل از صحنه‌سازي سه‌شنبه سه شنبه در صفحه فيس بوك خود نوشت: «من چهارسال پيش در چنين روزي بسياشر خوش شانس بودم. من برنامه داشتم تا با سربازان اوكرايني به همراه هلي كوپتر به منطقه جنگي در شرق اوكراين سفر كنيم. اما هرچقدر اصرار كردم اجازه سوار شدن من به هلي‌كوپتر داده نشد چرا كه ظرفيت آن تكميل بود. همان هلي‌كوپتر به وسيله نيروهاي شورشي در شرق اوكراين مورد هدف قرار گرفت و 14 نفر در اين حادثه جان باختند. من خيلي خوشحالم چرا كه براي دومين بار متولد شدم.» همين پست تبديل به آخرين پست او در فيس بوك شد.