عكس‌هاي مصطفي حمزه اي، گور خواب‌هاي زابل را از حصار فراموش شدن بيرون كشيد
«اسماعيل » بود و خانه اي به نام گور
عكس‌هاي يك عكاس از گورخواب‌هاي ساكن در گورستان متروكه زابل، براي سومين بار طي دو سال گذشته زنگ خطر افزايش آسيب‌هاي اجتماعي در اين شهرستان مرزي شرق كشور را به صدا درآورد. يكي از خبرنگاران صدا و سيما، روز گذشته عكس‌هاي مصطفي حمزه‌اي از گورخواب‌هاي زابل را در صفحه اينستاگرامش منتشر كرد و در زير نويس عكس‌ها نوشت: «گورخوابي را پيش‌تر در حومه پايتخت ديده بوديم؛ اين مورد جديد از اين نوع خواب را اينك در قبرستان قديمي زابل مي‌بينيم. عكاس اين صحنه‌هاي تاسف‌انگيز و رقت آور مي‌گفت: نامش اسماعيل است؛ اهل دزفول؛ و سال‌هاي گذشته به اين شهر آمده. آقا مصطفي حمزه‌اي اينم گفت كه اين عكس‌ها رو به تاريخ ۲۹ خرداد ۹۷ ثبت و ضبط كرده.»
در يكي از عكس‌هاي حمزه‌اي، مردي تا نيمه تن از سوراخي در كف گورستان بيرون آمده، مردي با صورت نحيف و سر تراشيده. در تصوير ديگري، سوراخي كه در واقع، محل زندگي مرد است، كمتر از دو متر تا سنگ مزارها فاصله دارد و به فاصله چند وجب از سوراخ محل زندگي مرد، سوراخ مشابهي، احتمالا متعلق به گور خوابي ديگر، در تصوير ديده مي‌شود كه روي آن را با ورق‌هايي؛ شايد از جنس مقوا، پوشانده‌اند همچنان‌كه مرد هم، سرپوشي از همين جنس براي سوراخ محل زندگي خودش فراهم كرده است. در يكي ديگر از عكس‌ها، عكاس با زاويه‌اي افقي از محل زندگي اين گورخواب نشان داده كه مرد، كه به استناد نوشته اينستاگرامي خبرنگار صدا و سيما، اسماعيل ناميده مي‌شود، زير زمين گورستان را به ارتفاع حدود 50 سانت و به درازاي كمتر از يك متر؛ در حدي كه احتمالا فقط بتواند بنشيند و پاهايش را دراز كند، گود و حفر كرده و در قاب محدودي كه عكاس بسته، تنها وسيله‌اي كه در اين سوراخ زير زميني به چشم مي‌آيد، تكه‌اي از يك فرش پاره يا زيلويي است با زمينه سرخ رنگ. گورخواب است و همين تكه زيلوي مندرس و ورق‌هاي مقوا كه سقف بالاي سرش مي‌شود. عكس‌هاي حمزه‌اي، اين‌بار كه به اينستاگرام خبرنگار صدا و سيما رسيد، موج ساز شد. زمستان دو سال قبل، علي اكبر كيخا؛ امام جمعه زابل در جلسه‌اي كه ميزبان نهاونديان؛ رييس دفتر رييس‌جمهوري بود، در جمع معتمدان و سران طوايف محلي درباره وجود 6 هزار كارتن‌خواب و گورخواب در خرابه‌هاي شهرستان زابل و بي‌توجهي مسوولان نسبت به اين تعداد انسان آسيب ديده و بي‌پناه هشدار داد. دو سال قبل، فقط رسانه‌هاي محلي استان سيستان و بلوچستان حرف‌هاي امام جمعه زابل را منتشر كردند و پايتخت، اعتناي درخوري نكرد. تنها اقدامي كه در واكنش به اين هشدار امام جمعه، به مرحله اجرا رسيد، چند ماه بعد و نيمه‌هاي بهار 1396، هوشنگ نظري؛ معاون استاندار سيستان و بلوچستان و فرماندار شهرستان ويژه زابل خبر داد كه «معضل گورخوابي براي نخستين‌بار سه سال پيش در زابل وجود داشت كه اين افراد ساماندهي شدند و 350 كارتن‌خواب و گورخواب از سطح منطقه سيستان (شهرستان زابل يكي از بخش‌هاي منطقه سيستان است) جمع‌آوري شده‌اند كه 281 نفر آنان پس از ترك اعتياد ترخيص شدند و خوشبختانه 80 درصد اين افراد دوباره به اعتياد روي نياوردند. 15 درصد از افراد بهبود يافته در بخش كارگري و سنگ‌تراشي در شهرستان زابل مشغول به كار شده‌اند.»
امام جمعه زابل در حالي اين هشدار را مطرح كرد كه شهرستان مرزي زابل كه در فاصله 50 كيلومتري از مرز افغانستان واقع شده، نقطه بسيار خطرناك از بابت تردد و بارگيري محموله‌هاي ترانزيت مواد مخدر افغانستان و در واقع، مبدا مسير ترانزيت مواد مخدر افغانستان به غرب ايران و انتقال به كشورهاي اروپايي است. در صفحات مجازي در معرفي شهرستان زابل نوشته شده است: «فاصله شهرستان زابل تا ولايت نيمروز افغانستان، 13 كيلومتر و تا مرز ايران و افغانستان، 50 كيلومتر است.» در واقع زابل با يكي از مهم‌ترين پايگاه‌هاي توليد ترياك افغانستان كمتر از 20 دقيقه فاصله دارد و قطعا چنين بعد مسافتي براي آسيب ديدگان منطقه‌اي كه با نرخ بيكاري بالاي 40 درصد، از خشكسالي ناشي از خشكيدن هامون و رقص دايمي شن‌هاي روان در رنج است، اقتضا مي‌كند كه نگاه ويژه‌اي به منطقه داشته باشيم و جدي‌تر براي مردم كار كنيم.