نه، به اين سادگي نيست آقاي رييس‌جمهور!
م. متين
اگر امروز سياست به يكباره زبان بازكند اولين سوالي كه از رييس‌جمهور دونالد ترامپ مي‌پرسيد اين است «ببخشيد آقاي رييس‌جمهور، مشكل شما با من چيست؟» شايد طرح چنين سوالي يك شوخي به نظر برسد، اما تقريبا منعكس‌كننده تمامي ناكارآمدي‌هايي است كه آقاي رييس‌جمهور طي دو سال گذشته متوجه سياست داخلي و ديپلماسي جهاني كرده است. چرا؟ چون مسائل سياسي و ديپلماسي براي او صرفا پروژه‌هاي خصوصي دوران انتخابات هستند كه مايل است آنها را به گونه‌اي شخصي حل و فصل كند مثلا چيزي شبيه خريد 10 جريب زمين نزديك زمين گلفش در نيوجرسي! تازه‌ترين مورد از پروژه‌هاي شخصي آقاي رييس‌جمهور، موضوع پرونده كره شمالي است. آقاي ترامپ كه تا ديروز و حتي پس از ملاقات 12 ژوئن سنگاپور با كيم جونگ اون از مقاومت در برابر برنامه‌هاي اتمي كره شمالي سخن مي‌گفت، امروزبه يكباره و در چرخي عجيب از ملايمت و كوتاه آمدن در برابر اين كشور سخن مي‌گويد. وزير خارجه مايك پمپئو هم گفته «در برابر كره شمالي موضع نرم‌تر و آرام‌تري اتخاذ خواهيم كرد». همين چرخش ناگهاني و پرابهام مستقلا موجبات نگراني جدي متحدان ايالات متحده در منطقه را فراهم آورده است. يك مقام ارشد وزارت‌خارجه كره جنوبي كه اكنون به همراه يك هيات سياسي در توكيو به سر مي‌برد اما مايل به اعلام هويت خود نيست، مي‌گويد: «دولت متبوع او فعلا هيچ ارزيابي دقيقي از شرايط آتي ندارد. موضع جديد ايالات متحده و سخنان آقاي پمپئو آنهم چند ساعت پيش از عزيمت به پيونگ يانگ مطالب عجيبي بود كه ما و مقامات ژاپن از دلايل آن خبر نداريم.»
برخي ديپلمات‌هاي آسيايي مقيم سازمان ملل نيز مي‌گويند توكيو از واشنگتن در اين زمينه توضيح خواسته است. به گفته اين ديپلمات‌ها نگراني توكيو و به تبع آن سئول بيشتر از اين جهت است كه بدون در نظر گرفتن حساسيت‌هاي امنيتي و تهديد‌هاي ذاتي كره شمالي؛ واشنگتن در يك فضاي كاذب تبليغاتي مترصد به حصول توافقي پنهان و نامشخص با پيونگ يانگ است. همان مقام كره جنوبي مي‌گويد: «اين نگراني حتي در خود ايالات متحده و مشخصا وزارت دفاع اين كشور به وضوح مشاهده مي‌شود.»
اما اين نگراني تنها از جانب متحدان واشنگتن نيست كه مطرح مي‌شود. روسيه و چين نيز از موضع منافع منطقه‌اي خود با هرگونه «توافق دوجانبه بي‌حاشيه» مخالفند. به همين دليل از موضع سه‌جانبه‌گرايي كره شمالي – چين و مسكو، حتما پيونگ يانگ خواست‌هاي متحدان سنتي و قوي خود را در نظرخواهد گرفت چراكه برخلاف تصور از اين به بعد بيشتر به آنها محتاج خواهد بود. پكن و مسكو هم مطلقا مايل به دادن اين امتياز بزرگ به آقاي ترامپ نيستند كه مثلا او طي توافقي يكجانبه و نامتوازن با كره شمالي يك پيروزي استثنايي و تاريخي را براي خود و به نام خود رقم بزند و ايالات متحده تنها ميدان‌دار شبه‌جزيره كره شود.
ازسوي ديگر بايد توجه داشت كه اعلام نرمش ايالات متحده در برابر كره شمالي به خودي خود نكته تعجب‌آور، بديع و بعيدي در عرصه ديپلماسي نمي‌تواند باشد (البته اگر همه‌چيز عادي بود) و بسياري آن را «امرمطلق اجتناب‌ناپذير در ديپلماسي» مي‌دانند. كمااينكه در موارد مشابهي مانند توافق اتمي ايران، همين ضرورت‌ها، نهايتا كار با تهران را ساده و توافق وين 2015 را موجب شد. اما تفاوت ضرورت آن روز با شرايط امروز، در همه‌جانبه‌گرايي و هماهنگي حوزه‌هاي مشورتي – اجرايي، سياسي، امنيتي و ديپلماتيكي است كه دولت كنوني در واشنگتن عميقا ناتوان در آن است. همين هماهنگي‌‌ها و تصميمات متعاقب آن، تضمين‌هاي لازم و سطح بالايي، نه تنها در رده‌هاي دولتي كه در سطوح قانونگذاري كشور ايجاد و زمينه حمايت آنها را از هر فرآيندي فراهم مي‌آورد. به همين دليل بود كه كمتر كسي تصور مي‌كرد دانلد ترامپ به راحتي بتواند توافق با تهران را كه زمان خود حاميان قانوني زيادي داشت زير پا بگذارد. اما اكنون در مقابل كره شمالي آيا ايالات متحده با وضعيت مشابه و يكساني روبه‌رو است؟ حتما پاسخ مثبت ساده‌انگارانه خواهد بود و همين بالقوه مخاطره‌آميز است. به همين دليل راه براي كاخ سفيد آن گونه كه تصور مي‌كند صاف و هموار نيست. مانع جدي كنگره، مخالفت معنا‌دار وزارت دفاع، نگراني متحدان منطقه‌اي، مخالفت و مقاومت چين و روسيه و از همه مهم‌تر عدم موافقت كره شمالي در كنار گذاشتن كامل برنامه اتمي خود، تنها بخش كوچكي از مشكلاتي هستند كه ايالات متحده با آنها روبه‌رو است. اكنون مشخص شده طي 3 ماه گذشته كره شمالي سايت اتمي «يونگ بيونگ» را به منظور توليد سوخت غيرمتعارف اتمي توسعه داده است. خب پس منظور كاخ سفيد و وزارت‌خارجه از كوتاه آمدن و حصول توافق خوب چيست؟ ظاهرا كه همه ابتداي خط هستند اما آقاي رييس‌جمهور مي‌گويد انتهاي راه هستيم! در اين شرايط بهترين كار نشستن پاي تلويزيون و انتظاركشيدن براي نطق بااحساس «ري چون هي» گوينده مشهور كره شمالي است؛ او دهان سياسي و تبليغاتي كيم جونگ اون است.