دفاع رييس‌جمهور در لاهه
محمد كاظمي
امريكا كه همواره در حال تخاصم با كشورهاي گوناگون است و از زمان به دست آوردن قدرت برتر جهاني شايد روزي را سپري نكرده باشد كه با كشور يا دولتي از سر تضاد و حتي درگيري برنيامده باشد از همه امكانات جهاني سود مي‌برد و جنگيدن را به مراحل نهايي مي‌سپارد تا هزينه‌هاي كمتري را متوجه خود كند. اين دولت كه معمولا در امور داخلي ديگر كشورها مداخله مي‌كند با تحمل شكست و تلفات سنگين در جنگ‌هايي مثل جنگ ويتنام و عراق راه‌هاي ديگر فشار بر ملت‌ها را در اولويت اقدامات خود قرار داده است. اكنون اين كشور تحريم اقتصادي را به سيستمي هوشمند و فراگير تبديل كرده است...
تا ملت‌ها و دولت‌هاي مستقل را با مجموعه‌اي از فشارهاي هدفمند و هماهنگ به زانو در آورد. اما ملت‌ها هم در اين ميان بيكار ننشسته در تقابل با اين خوي استكباري و ستمگرانه رفته رفته مي‌آموزند كه از راه‌هاي مختلف حقوق خود را به دست آورند و اين ابرقدرت لجوج را ناكام بگذارند. از سوي ديگر جامعه بين‌الملل هم رفته رفته به درك مي‌رسد كه مبسوط‌اليد بودن يك كشور براي همه دولت‌ها و ملت‌ها دردسر مي‌آفريند. شكايت ايران از دولت امريكا در ديوان بين‌المللي دادگستري به خاطر اعمال تحريم‌هاي جديد عليه افراد و نهادهاي دولتي ايراني راه قانونمند و مفيدي است كه برگزيده شده است تا جهانيان به حقانيت ايران پي ببرند و عهد شكني دولت نامتعادل امريكا را به اثبات برسانند. هر چند توان اجرايي آراي ديوان محدود است و بعيد است دولت ترامپ بدان گردن نهد ولي همين معنا فشار سياسي قابل توجهي را متوجه واشنگتن خواهد كرد و بر انزواي كم سابقه اين كشور خواهد افزود. نامه رسمي اين ديوان به وزير امورخارجه امريكا براي توقف اعمال تحريم‌ها عليه ايران تا رسيدگي به شكايت تهران در 5 شهريورماه در جهت اثبات حقانيت ماست و ما بايد با تمام توان اين راه را ادامه دهيم و با يك ديپلماسي فعال اثرات سياسي آن را افزايش دهيم وكامل كنيم. به طور معمول، ديوان بين‌المللي دادگستري لاهه از طرق مختلفي صلاحيت رسيدگي به قضاياي ارجاعي را كسب مي‌كند. يكي از راه‌هاي كسب صلاحيت اجباري ديوان براي رسيدگي به قضيه دعوا اين است كه طرفين، به طور همزمان طرفين معاهده‌اي محسوب شوند كه بر اساس تعهدات مندرج در آن، موظفند تا هرگونه اختلاف ناشي از تفسير و اعمال سند مزبور را به ديوان بين‌المللي دادگستري ارجاع دهند. عهدنامه مودت 1955 بين ايران و امريكا نيز از آن دسته معاهداتي است كه چنين قيدي در آن درج شده است. قضيه گروگان‌گيري، سكوهاي نفتي و سرنگون كردن هواپيماي مسافربري ايران توسط ناو جنگي امريكا بر اساس اين معاهده در ديوان پذيرفته شد. بر اساس بند 2 ماده 21: «هر اختلافي بين طرفين در مورد تفسير يا اجراي عهدنامه فعلي كه از طريق ديپلماسي به نحو رضايت بخشي فيصله نيابد به ديوان دادگستري بين‌المللي ارجاع خواهد شد، مگر اينكه طرفين معظم متعاهد موافقت كنند كه اختلاف به وسايل مسالمت‌آميز ديگري حل شود.» ما در اين زمينه در جريان ملي شدن صنعت نفت داراي تجربه تاريخي هستيم، لذا پيشنهاد مي‌كنم براي افزايش بار سياسي و رسانه‌اي رسيدگي به شكايت ايران از امريكا مثل دكتر محمد مصدق شخص رييس‌جمهور در دادگاه حاضر شود و در استيفاي حقوق ملت ايران بكوشد. قطعا ملت ايران در مقابل هر نوع اقدام نابخردانه امريكا محكم خواهد ايستاد و پاسخ دندان‌شكني خواهد داد ولي ما نبايد دفاع خود را محدود كنيم و ابزارهاي موجود و موثر را مورد غفلت قرار دهيم. با سياست و تدبير و ديپلماسي و اثبات صلح طلبي خود و نشان دادن جنگ‌طلبي سردمداران امريكا آن هم براساس قواعد حقوق بين‌الملل مقاومت و ايستادگي ملت ايران نتايج درخشان‌تري به بار خواهد آورد. ما نقض‌كننده برجام نبوده‌ايم، عهدي كه بسته‌ايم را نشكسته‌ايم لذا در موضع حق نشسته‌ايم وبايد از اين متانت و بردباري خود حداكثر استفاده را ببريم. امريكا با امپراتوري رسانه‌اي خود بسيار مايل است كه تهران در دام تندروي‌ها بيفتد و از اين طريق واشگتن از انزواي كنوني خارج شده و دوباره اروپا را در كنار خويش قرار دهد و به طرح موضوع ايران در شوراي امنيت سازمان ملل بپردازد. نامه ديوان بين‌المللي دادگستري به امريكا براي توقف هرگونه اقدام جديد كه راي احتمالي ديوان را بي‌اثر كند، نشان داد كه راه‌هاي بسياري براي مبارزه با يك جانبه گرايي امريكا وجود دارد، راه‌هاي پيچيده‌اي كه هرگز به سادگي شعارهاي تند و تيز دادن نيستند ولي چهره‌اي ديگر از ايران را براي جهانيان به نمايش مي‌گذارند. ما بايد از همه ظرفيت‌هاي ايرانيان از دانشمندان گرفته تا سرمايه داران ايراني كه در سراسر جهان و در خود امريكا حضور دارند و هنوز دل در گروي وطن دارند، استفاده كنيم. ما چهره‌هاي معتبري داريم كه در سطح جهان مخاطب جدي دارند و بايد به فعال كردن آنها بپردازيم. مبتكر طرح گفت‌وگوي تمدن‌ها بيش از يك دستگاه ديپلماسي مي‌تواند با انديشمندان جهان گفت‌وگو كند و در رسوايي عهدشكني امريكا موثر افتد.