سلاجقه و ادبيات كودك و نوجوان
گروه هنر|چند سالي از عمر و وقتم را در زمينه پرداختن به ادبيات كودك و نوجوان سپري كردهام و در اين مدت، چندين كتاب هم نوشتهام كه نمونهاش كتابي به نام«از اين باغ شرقي» درباره نظريههاي نقد شعر كودك و نوجوان و ديگري كتاب«صداي خط خوردن مشق» كه اولين كتاب مبتني بر نظريههاي من، بر آثار آقاي« هوشنگ مرادي كرماني» است كه درحال حاضر در رديف كتابهاي مرجع دانشگاهي و غير دانشگاهي هم قرار دارد. دركنار اينها، مقالات و سخنرانيهاي زيادي هم در اين رابطه داشتهام كه ميتوان هدايت بسياري از پايان نامههاي دانشجويان در اين زمينه را هم به آن اضافه كرد.
در زمينه ادبيات كودك تاكنون داستانهايي هم دارم كه تاكنون منتشر نكردهام. فكر ميكنم با توجه به تجربياتي كه در گذشته داشتهام، درحال حاضر كمتر بر اين موضوع متمركز هستم و گاهي همان هدايت رسالههاي دانشگاهي را دنبال ميكنم. با اين حال معتقدم كه ادبيات كودك و نوجوان، روندي رو به رشد داشته. به اين دليل كه چند نهاد خيلي خوب در اين زمينه مشغول كار كردن هستند. مثلا شوراي كتاب كودك كه از ساليان بسيار دور بنيانگذار اين قضيه بوده و همچنان با مديريت عالي خانم نوشآفرين انصاري، با همان كيفيت خوب درحال فعاليت است. آدمهاي بزرگي در اين شورا بوده و هستند كه از پيشينيان ميتوان از زحمتهاي زياد خانم توران ميرهادي و خانم معصومه مافي ياد كرد. ميخواهم بگويم آدمهاي بزرگي در اين شورا كار كردهاند و در حد توان خود سنگ تمام گذاشتهاند و هماكنون هم آدمهايي بزرگ داريم كه با اين شوراي با سابقه همكاري دارند و كارگاههايشان طيف عظيمي از مشتاقان را جذب ميكنند.
از سويي ديگر، كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان هم كه شاهد دوراني طلايي درگذشته بوده، هماكنون هم به هرحال دارد كارش را انجام ميدهد و درنوع خودش فعال است. من در اين فرصت كوتاه نميتوانم قضاوتي داشته باشم چون سالهاست از نزديك مسائل اين زمينه را دنبال نميكنم اما تاجايي كه ميدانم، كانون هم حداقل در امر گسترش ادبيات كودك و نوجوان فعال عمل كرده.
در زمينه رشد ادبيات كودك و نوجوان نميتوانيم نقش بسياري از ناشران را هم ناديده بگيريم. به عنوان مثال انتشارات شباويز سالهاست كه به شكلي كاملا حرفهاي در اين زمينه فعال است و در ابعاد جهاني كار ميكند وهمچنين ناشران بسيار خوب ديگري كه خوشبختانه تعدادشان هم كم نيست.
امروزه مجلاتي عالي در اين زمينه داريم كه خوشبختانه در امر ادبيات كودك و نوجوان اتفاقات بسيار فرخندهاي است. چهرههايي قصد دارند كه ادبيات خلاق در اين زمينه توليد شود و مباحث اين رگه از ادبيات را وارد مراحل تازهتري بكنند و مثلا «كاركودكان براي كودكان» را طرح و به پيش ببرند. فكر ميكنم يكي از بهترين مجلاتي كه در زمينه ايجاد خلاقيت براي كودكان منتشر ميشود«عروسك سخنگو» باشد و همچنين چند مورد ديگر كه با تمام نارساييها دارند امورات اين حوزه را مديريت ميكنند.
من گمان ميكنم كه در زمينه توليدات كودكان براي كودكان بسيار خوب كار ميشود اما اين را هم بگويم كه اين مقوله همچنان درگير مساله ايدئولوژيزدگي است كه پديدآيياش به خيلي موارد بستگي دارد. بعضي نگاهها به كودك و ادبيات كودك بر اين نكته استوار است كه ماحق داريم همه نارساييهاي گذشته و حال را در قالب بيپناهي چون ادبيات كودك ارايه دهيم و عقايدمان را بر اين قشر تحميل كنيم. متاسفانه اين نوع نگاه هنوز هم، نگاه مسلط به ادبيات كودك و نوجوان است كه اميدوارم روز به روز كمرنگتر شود و توليدات براي اين قشر آيندهساز، از قالب كوششي بودن فاصله بگيرد و به سمت خلاقيت و شناختي معرفت شناسانه قدم بردارد تا بتواند كودك را با سمت و سوي نگاههاي جهاني آشنا كند.
نويسندگان نامآشناي ادبيات كودك و نوجوان، خوشبختانه درحال كاركردن هستند و نويسندگاني تازه هم به اين قافله پيوستهاند. نكتهاي كه نميتوان با سادگي از كنارش گذشت، اين است كه رمان نوجوان كشور امروزه داراي چهرههايي شاخص است. چهرهههايي حاصل برنامهريزيهاي عالي در اين سالها كه از ميان آنها ميتوان به مرادي كرماني و شاهآبادي و يوسفي و بسياري از نويسندگان زن اشاره كرد.
نكته ديگر خوشحالكننده در اين زمينه اين است كه ادبيات كودكان و نوجوانان، هماكنون به عنوان واحدهايي از دروس ادبيات در دانشگاهها به رسميت شناخته شده ودر حال تدريس است و بر همين اساس معتقدم كه اين رگه موثر از ادبيات، داراي آيندهاي بسيار درخشان خواهد بود.