نرگس رسولي
مراسم كه شروع شد، ولي‌الله سيف متني بلند بالا را آماده كرد تا از رو بخواند؛ متني كه سرشار بود از كلماتي چون «نگذاشتند كار كنيم». سيف با بغضي فرو خورده از روي متن مي‌خواند. انگار همه گلايه‌هاي 5 ساله‌اش را مي‌خواست در چند دقيقه‌اي كه به او وقت داده بودند، مطرح كند. از تلاش‌هاي شبانه روزي خود و همكارانش گفت و در نهايت به اين موضوع رسيد كه اگرچه طرح‌هايي براي بهبود وضعيت اقتصادي داشتند اما به دليل مقاومت‌هايي در هيات دولت و دخالت برخي افراد، نگذاشتند كه او و همكارانش به هدف خود برسند.
اسحاق جهانگيري به نمايندگي از رييس‌جمهور رياست جلسه توديع و معارفه را بر عهده داشت. از ابتداي دولت دوازدهم، شركت در مراسم‌هاي اينچنيني به مهم‌ترين كار او تبديل شده است. به سيف گفت: رنگ و روي‌تان باز شده و خيلي خوشحاليد كه داريد مي‌رويد! سيف اگرچه با خنده از اين كنايه معاون اول عبور كرد اما در پايان متني كه آماده كرده بود، بيتي از حافظ خواند كه شايد وصف حالش از رفتاري بود كه در اين 5 سال با او شده بود: «وفا كنيم و ملامت كشيم و خوش باشيم/ كه در طريقت ما كافريست رنجيدن». اما همتي كه گويا خوشحال‌ترين فرد سالن بود. طوري كه جهانگيري خطاب به او گفت: اميدوارم اين خوشحالي‌تان دوام بياورد! رييس كل جديد بانك مركزي سخنراني خود را با اين جمله شروع كرد: «بسياري ازدوستان و صاحبنظران به من گفتند كه عقل درست حسابي نداري كه به اينجا آمده‌اي!» او سپس از برنامه‌ها و طرح‌هاي خود براي ساماندهي سياست ارزي كشور سخن گفت و به اين نكته هم اشاره كرد كه بسته سياستي خود درباره ارز را به رييس‌جمهور تحويل داده و منتظر نظر اوست. همتي اما در نخستين دقايق حضور خود اعلام كرد از همين الان كار را شروع مي‌كنيم و به تمام مديرانش فرمان داد كه سريعا به طبقه هفدهم بروند تا در آنجا اولين جلسه كاري خود را برگزار كند.
سيف چه گفت؟
سخنراني سيف كه تمام شد، حاضران او را بسيار تشويق كردند. او در سخنراني‌اش از عملكرد ٥ ساله خود دفاع كرد و گفت: «تاريخ ثابت كرده است كه اگر صبر كنيم سره از ناسره مشخص خواهد شد.»
سيف همان طور كه به نظر مي‌رسيد صحبت‌هاي خود را با ساماندهي موسسات مالي غيرمجاز آغاز كرد و با دفاع از عملكرد بانك مركزي اين رويداد را تاريخي خواند. او كاهش تورم و رسيدن به تورم تك‌رقمي را يكي از يادگارهاي دوره مديريت خود بر بانك مركزي برشمرد.
سيف همچنين ثبات بخشي به بازار ارز از سال 92 تا پيش از خروج امريكا از برجام را دستاورد بزرگي دانست و به اين نكته هم اشاره كرد كه انباشت برخي تصميمات غلط موجب تشديد ناآرامي‌ها در بازار ارز شد. بانك مركزي مي‌توانست با انباشت منابع ارزي اين فشار را كم كند اما ترجيح داديم كه از منابع ارزي در ماه‌هاي آتي كه چالش‌هاي بزرگ‌تري پيش رو داريم استفاده كنيم.
او سپس به موضوع نقدينگي پرداخت و گفت: رشد بالاي نقدينگي از چالش‌هاي اساسي ايران همواره در دولت‌هاي مختلف با شيب‌هاي مختلف بوده است. مهار اين رشد لازمه تغييراتي بنيادي است كه مورد توجه بانك مركزي است. او در ادامه به اين موضع اشاره كرد كه براي استقلال بانك مركزي بايد هر چه زودتر تصميم عاجل گرفته شود. به باور سيف اگر زودتر اين تصميم گرفته مي‌شد امروز بانك مركزي مستقل‌تري را شاهد بوديم و با اين شرايط نبايد از بانك مركزي توقع بانك مركزي جهاني را داشت.
سيف به اين موضوع اشاره كرد كه ناترازي بانك‌ها به گونه‌اي است كه تحمل خسارت‌هاي وارده را ندارد و دو سال است كه درباره ركود آنها و لزوم اصلاح ساختار بانك‌ها هشدار داده‌ام. او به پديده فساد در نظام اقتصادي و پولي و بانكي نيز اشاره كرد و گفت: متاسفانه ريشه دواندن فساد به تهديدي جدي براي نظام بانكي تبديل شده كه مقابله با آن به تجديد نظر درقوانين نياز دارد. ما گزارش‌هايي را در اين چند سال به حضور رييس‌جمهوري ارايه كرديم. او در نهايت به اين موضوع اشاره كرد كه «فكر مي‌كردم كه دوستان و همكاران بانك مركزي به خاطر حس پاسخگويي كه به دليل جايگاهم مجبور بودم داشته باشم از من ناراحت هستند اما پيام‌هاي اين چند روز نشان داد اشتباه كردم. »
جهانگيري: بن بست اقتصادي نداريم
نوبت به سخنراني معاون اول رييس‌جمهور كه رسيد، گفت: در ٥ سالي كه آقاي سيف رييس كل بانك مركزي بودند با كمك دولت سياست‌هاي خوبي در پيش گرفتند كه در نتيجه آنها شاخص‌هاي اصلي اقتصاد كشور در ٥ سال گذشته باعث بهبود رشد سرمايه‌گذاري، رشد اقتصادي و رشد صادرات غيرنفتي و كاهش نرخ بيكاري شد. او سپس خطاب به همتي گفت: مطمئنم در مديريت جديد بانك مركزي، با توجه به عملكرد آقاي همتي و شناختي كه ايشان از اقتصاد ايران دارند، يكي از دوره‌هاي خوب مديريتي در كشور رقم بخورد.
جهانگيري در ادامه با بيان اينكه شرايط فعلي شرايط خطيري است و كشور با محدوديت‌هاي زيادي روبه‌روست و در شرايط دشوار به سر مي‌برد، گفت: كشور در بن بست اقتصادي قرار ندارد. او گفت: تحريم‌ها فرصت‌هايي در اختيارمان قرار خواهد داد كه بايد در كنار تهديدها از آنها استفاده كنيم. جهانگيري افزود: امريكا گفته فروش ايران را به صفر مي‌رساند و ما بايد اقداماتي را انجام دهيم تا جنگ اقتصادي امريكايي‌ها را از پيش ببريم تا معيشت مردم به مشكل برنخورد. معاون اول رييس‌جمهوري گفت: نظام بانكي از روزهاي نخست آغاز به‌كار دولت دوازدهم با مشكلاتي مواجه بود. همان زمان در مورد معوقات بانكي بحث مي‌شد كه علت آن اين بود كه فعالان اقتصادي در سررسيدها نتوانستند وام‌هاي خود را بازگردانند. او افزود: نظام بانكي ايران به نظر من زياد فكر كردن نمي‌خواهد از بس مشكلات گفته شده است ديگر بايد براي آنها نسخه نوشت و نبايد تكرار كرد. يكي از جاهايي كه بايد قدرت بانك مركزي در آن تقويت شود همين بحث تقويت نظارت بر بانك‌هاست. نمي‌شود بانك مركزي بگويد فلان سود و بانك‌ها توجه نكنند! بانك مركزي بايد اقتدار داشته باشد.
برنامه‌هاي ارزي همتي
عبدالناصر همتي در اولين اظهاراتش در سمت رياست كل بانك مركزي از برنامه‌هاي خود براي كنترل بازار ارز خبر داد و گفت كه رانت ارزي را حذف خواهد كرد.
او در تحليل دلايل به وجود آمده در بازار ارز گفت: براي اينجانب حفظ قدرت ارزي كشور مساوي با صيانت و تقويت منابع و ذخاير بانك مركزي، كنترل تورم، اصلاح ناترازي‌هاي موجود در شبكه بانكي، استقرار نظم و انضباط در بانك‌ها و به مهار كشيدن حجم نقدينگي بالا و فزاينده حاضر و هدايت مناسب آن با ابزارهاي سياست پولي و اعتباري است. همتي تصريح كرد: بانك مركزي به عنوان ستون فقرات نظام مالي كشور با بهره‌گيري از اصول اقتصاد مقاومتي و اتخاذ رويكردي فعال در مبارزه با تحريم‌ها، همگام با ساير دستگاه‌هاي اقتصادي كشور برنامه‌هاي راهبردي و اجرايي خود را پي‌ريزي و عملياتي خواهد كرد.
رييس كل جديد بانك مركزي تاكيد كرد: ان‌شاءالله تهديد به وجود آمده را به فرصتي جهت ارتقاي نظام مالي، اصلاح راهكارها و عدم تعادل‌هاي كلان اقتصادي تبديل مي‌كنيم. همتي با تاكيد بر اينكه وضعيت كنوني بازار ارز، محصول ناترازي‌هاي عميق ترازنامه نظام بانكي، بي‌تدبيري در استفاده از ابزارهاي سياست پولي و سردرگمي در اعمال سياست‌هاي ارزي است؛ دليل اصلي ايجاد نابساماني در بازار ارز را عدم كنترل و هدايت جريان نقدينگي، خلق نقدينگي بي‌ضابطه توسط شبكه بانكي و نبود ابزارهاي جايگزين مناسب براي دارايي‌هايي مانند ارز و سكه طلا و البته القاي جو بدبيني و انتظارات منفي توسط دشمنان با هدف ترسيم آينده‌اي تيره و نامطمئن در ذهن مردم دانست. رييس كل بانك مركزي با بيان اينكه دوره جديد بانك مركزي پيام‌آور ثبات و آرامش فكري براي تمام اقشار مردم و اهالي كسب و كار و نيز احيا و تقويت اعتماد عمومي به سياستگذار پولي خواهد بود، گفت: در اين رابطه، موضع درست و اصولي در سياستگذاري پولي و ارزي شرط لازم است، اما شرط كافي براي تحقق اهداف به ويژه هدف ثبات قيمت‌ها، جلب اعتماد عمومي است. لذا با توجه به اهميت عنصر انتظارات در تصميمات اقتصادي، تنظيم و اصلاح انتظارات مردم امري حياتي براي پيشبرد موفق سياست‌هاي پولي، اعتباري و ارزي است. همتي افزود: در سياستگذاري پولي، بانك مركزي حتما بر مباني علمي تكيه خواهد كرد؛ تجربه عملي طي دهه‌هاي اخير نشان مي‌دهد كه در سخت‌ترين شرايط هم نمي‌توان و نبايد مباني نظري علم اقتصاد را كنار گذاشت. نحوه سياستگذاري بايد به‌گونه‌اي باشد كه با جريان فكري و تحليلي منبعث از نظرات غالب اقتصاددانان و متخصصان پولي و بانكي همخواني داشته باشد. همتي افزود: در حوزه هدايت بازار پول، رويكرد فعالانه و نظارت قوي بر بانك‌ها، ضامن ايجاد و تداوم ثبات مالي است. در اين چارچوب ضمن اذعان به مشكلات موجود در نسبت‌هاي مالي و ساختار ترازنامه‌اي بانك‌ها، بايد تلاش كرد، تا از طريق راهكار‌هاي لازم و بدون حاشيه‌‌سازي و ايجاد اضطراب بانكي، تصوير موجود را بهبود بخشيد. رييس كل بانك مركزي بهره‌گيري از ابزار عمليات بازار باز اسلامي به عنوان مهم‌ترين ابزار سياست پولي را يك ضرورت دانست و تصريح كرد: براي جلوگيري از خلق بي‌قاعده و نوسانات نامطلوب در پايه پولي و نقدينگي بايد روند رو به رشد بدهي بانك‌ها به بانك مركزي مهار شده و بازار بين‌بانكي از كارآمدي، شفافيت، قانون‌مداري و عمق بيشتري برخوردار شود. همتي گفت: امروز مبارزه با فساد و رانت‌خواران در نظام پولي و ارزي يكي از مطالبات جدي مردم است كه بايد به طور جدي و مستمر سرلوحه فعاليت همكارانم در سيستم بانكي كشور باشد.
رييس كل جديد بانك مركزي: ان‌شاءالله تهديد به وجود آمده را به فرصتي جهت ارتقاي نظام مالي، اصلاح راهكارها و عدم تعادل‌هاي كلان اقتصادي تبديل مي‌كنيم. وضعيت كنوني بازار ارز، محصول ناترازي‌هاي عميق ترازنامه نظام بانكي، بي‌تدبيري در استفاده از ابزارهاي سياست پولي و سردرگمي در اعمال سياست‌هاي ارزي است.