دمشق براي عمليات تمام‌عيار در ادلب آماده مي‌شود
بشارت آخرين سنگر
شهاب شهسواري
بعد از حلب، درعا، حمص، ديرالزور، غوطه شرقي و سه استان جنوب غربي سوريه، حالا نوبت به آخرين سنگر مخالفان مسلح رسيده است. عمليات ارتش سوريه براي بازپس‌گرفتن ادلب قطعي شده است، تنها تعيين روز و ساعت آن باقي مانده است. ادلب به پناهگاه آخرين بازمانده‌هاي گروه‌هاي مسلح در سوريه بدل شده است، جايي كه برآورده مي‌شود دست‌كم 10 هزار نيروي مسلح تحت امر گروه‌هاي وابسته به القاعده و هزاران نيروي شبه‌نظامي ديگر در آن حضور داشته باشند. در صورتي كه دولت بشار اسد بتواند ادلب را از تسلط گروه‌هاي مسلح خارج كند، تمامي نقاطي از خاك سوريه را كه تحت اشغال نيروهاي خارجي نيست، از كنترل مخالفان آزاد كرده است. در حال حاضر به جز ادلب كه تحت حاكميت گروه‌هاي مخالف اداره مي‌شود، بخش‌هاي ديگري از خاك سوريه در عفرين تحت اشغال تركيه، در شرق فرات تحت اشغال ايالات متحده امريكا و در بلندي‌هاي جولان تحت اشغال اسراييل هستند. وليد معلم، پنجشنبه شب در نشست خبري مشترك با همتاي روس خود، سرگئي لاوروف در مسكو با اشاره به عمليات قريب‌الوقوع ادلب گفت: «غيرقابل قبول است كه تروريست‌ها و به‌خصوص جبهه‌النصره، از مناطق كاهش تنش براي حمله به نيروهاي ارتش سوريه استفاده كنند و با استفاده از پهپاد پايگاه‌هاي نيروهاي ارتش روسيه را هدف قرار دهند. اكنون لازم است كه اين گروه‌هاي تروريستي از منطقه كاهش تنش ادلب پاكسازي شوند.» سرگي لاوروف هم بر پشتيباني مسكو از عمليات دولت سوريه در ادلب تاكيد كرد و گفت: «تروريست‌ها در سوريه از شهروندان غيرنظامي به عنوان سپر انساني استفاده مي‌كنند.» وليد معلم در اين نشست وعده داد كه دولت سوريه با «تمام قوا» عمليات ادلب را اجرايي كند.
قدرت‌نمايي روسيه در مديترانه
همزمان با نزديك شدن قريب‌الوقوع عمليات ادلب، ارتش روسيه يك رزمايش بزرگ و كم‌سابقه را در آب‌هاي درياي مديترانه آغاز كرده است. بر اساس گزارش پايگاه خبري اسپوتنيك، اين رزمايش از امروز تا شنبه هفته آينده ادامه خواهد داشت. بر اساس اين گزارش 26 ناو جنگي و زيردريايي روسيه با همراهي 34 جنگنده و بمب‌افكن، از جمله بمب‌افكن‌هاي استراتژيك روسيه در اين رزمايش مشاركت خواهند كرد. ولاديمير كورولف، فرمانده نيروي دريايي روسيه تاكيد كرده است كه «بر اساس قوانين بين‌المللي براي حفظ سلامت و امنيت عبور و مرور، منطقه رزمايش براي عبور و مرور خطوط هوايي و دريايي خطرناك اعلام شده است. بر اساس گزارش اسپوتنيك بخش اصلي اين رزمايش، تمرين ناو موشك‌انداز كروز مارشال استينوف است. مشخص نيست آيا اين رزمايش مشترك نيروي هوايي و دريايي روسيه در نزديكي سواحل سوريه، ارتباطي با عمليات پيش روي ارتش سوريه در ادلب داشته‌باشد يا نه. پيش از اين نيروهاي امريكايي بخشي از عمليات موشكي خود عليه مواضع دولت سوريه را از طريق آب‌هاي مديترانه انجام داده‌بودند. در عين حال ممكن است بخشي از تسليحات منتقل شده به مديترانه براي پشتيباني از عمليات نظامي ارتش سوريه در ادلب استفاده شود.
نگراني‌هاي حقوق بشري
محاصره ادلب در ميان مرزهاي تركيه و مناطق تحت كنترل دولت مركزي سوريه، باعث نگراني‌هايي در مورد وضعيت مخالفان بعد از آغاز عمليات نظامي در اين استان شده است. استفان دي‌ميستورا، فرستاده ويژه سازمان ملل متحد در امور سوريه از دولت خواسته است كه پيش از آغاز عمليات در ادلب، دالان‌هاي بشردوستانه براي خروج غيرنظاميان از اين منطقه تحت محاصره پيش‌بيني كند. گروهي از ناظران مي‌گويند اين احتمال وجود دارد كه با توجه به محاصره ادلب، صدها هزار نفر از جمعيت اين استان براي حفظ جان‌شان به سمت مرزهاي تركيه هجوم بياورند. استفان دي‌ميستورا نتايج عمليات احتمالي ادلب را به «توفاني مهيب» تشبيه كرده است. به گزارش بي‌بي‌سي، استفان دي‌ميستورا گفته است: «نگراني در مورد شكست دادن تروريست‌ها در ادلب، يك نگراني صحيح است، اما نبايد اين شكست با هزينه كردن جان تعداد بسيار زيادي از شهروندان غيرنظامي انجام شود. در شرايطي كه مي‌دانيم گفت‌وگوها و مذاكرات براي جلوگيري از روي‌دادن بدترين سناريور در جريان است، اما نمي‌توان برخي اشتباهات محاسباتي را كه ممكن است باعث خشونت‌هاي غيرقابل پيش‌بيني شود، ناديده گرفت، موضوعي كه بسيار ما را نگران مي‌كند.»
دست‌هاي خارجي
دولت ايالات متحده امريكا كه بخش‌هايي از خاك سوريه را تحت كنترل خود دارد و از ابتداي بحران سوريه از مخالفان دولت حمايت كرده است، به تازگي در آستانه كليد خوردن عمليات آزادسازي ادلب اخباري مبني بر احتمال به كارگيري سلاح‌هاي شيميايي از سوي دولت بشار اسد منتشر كرده است. در شرايطي كه اين عمليات هنوز آغاز نشده است، مشاور امنيت ملي دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا تهديد كرده است كه در صورت استفاده از سلاح‌هاي شيميايي در اين عمليات، واكنش نظامي سختي عليه سوريه نشان خواهد داد. در برابر دولت روسيه خبر داده است كه مخالفان براي صحنه‌سازي و استفاده از سلاح‌هاي شيميايي آماده مي‌شوند. در عمليات پيشين ارتش سوريه براي آزادسازي حلب و غوطه شرقي، اتهام‌ها مبني بر استفاده از سلاح شيميايي با واكنش ايالات متحده امريكا مواجه شد كه با حملات موشكي تعدادي از پايگاه‌هاي ارتش سوريه را هدف قرار داد. ماه آوريل سال جاري، دولت امريكا با همراهي بريتانيا و فرانسه، در واكنش به ادعاهايي مبني بر استفاده از سلاح‌هاي شيميايي در غوطه شرقي چندين موشك به خاك سوريه شليك كردند. امريكا تصريح كرده در صورت استفاده مجدد از سلاح‌هاي شيميايي اين‌بار «آتش بسيار سنگين‌تري در واكنش» به كار خواهد برد. به گزارش پايگاه خبري راشا تودي سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه در نشست خبري پنجشنبه شب با همتاي سوري‌اش به امريكا هشدار داد كه «با آتش بازي نكند.» به گفته لاوروف «اقدامات تحريك‌كننده تازه‌اي از سوي غرب براي زير سوال بردن عمليات ضد‌تروريستي در ادلب در حال تدارك است. ما مدارك روشني در اختيار داريم و از طريق وزارت دفاع و وزارت خارجه به شركاي غربي هشدار داده‌ايم كه با آتش بازي نكنند.» به گزارش پايگاه خبري بي‌بي‌سي، استفان دي‌ميستورا، تاكيد كرده است هر دو طرف درگيري، يعني هم دولت سوريه و هم مخالفان، توانايي توليد و به كارگيري سلاح‌هاي مبتني بر گاز كلر را در اختيار دارند. آنتوني آنتنوف، سفير روسيه در واشنگتن، روز پنجشنبه به خبرنگاران گفته است كه نگراني‌هاي دولتش در مورد آماده شدن امريكا براي انجام يك عمليات نظامي جديد در سوريه را به اين كشور ابلاغ كرده است.
تركيه طرف ديگري است كه در اين منازعه مستقيما حضور دارد. ادلب به جز مرزهاي خاكي با تركيه، ميزبان دست‌كم 5 پايگاه نظارتي ارتش تركيه است كه بر اساس ابتكار آستانه براي نظارت بر مناطق كاهش تنش تاسيس شده‌اند. تركيه همزمان از چندين گروه شبه‌نظامي مستقر در ادلب حمايت سياسي و تسليحاتي مي‌كند. نيروهاي نظامي تركيه همزمان با اشغال مناطق كر‌دنشين در عفرين، عملا در مرزهاي استان ادلب مستقر هستند. به گزارش پايگاه خبري جمهوريت، رجب طيب اردوغان صبح جمعه گفت كشورش در حال گفت‌وگو با تهران و مسكو براي هماهنگي در مورد عمليات ادلب است تا به گفته او «فاجعه‌اي مانند فاجعه حلب تكرار نشود.» اردوغان قرار است جمعه هفته جاري به تهران سفر كند تا در ديداري سه‌جانبه با حسن روحاني و ولاديمير پوتين، روساي جمهوري اسلامي ايران و فدراتيو روسيه، در مورد همكاري‌هاي سه‌جانبه در سوريه شركت كند.