همچنان مساله‌اي به نام VAR
جذابيت يا عدالت؟
بهرام سرگوسرايي
در حالي كه استفاده از سيستم كمك‌داور ويديويي يا VAR تبديل به يك عادت در مسابقات فوتبال شده، اما همچنان هر از گاهي نحوه كاركرد اين تكنولوژي دوباره باعث بروز انتقاداتي ميان اهالي فوتبال مي‌شود. بيشتر روزنامه‌هاي ديروز ورزشي اسپانيا بخشي از صفحه يك خود را به انتقاد از نحوه عملكرد اين سيستم اختصاص دادند و ملاك‌شان نيز اخراج لانگله، بازيكن بارسلونا در مقابل خيرونا بود. اما ماجرا فقط در مورد يك اخراج نيست. شايد دغدغه‌برانگيز‌ترين تاثيري كه VAR بر بازي‌هاي اروپا گذاشته از ريتم انداختن بازي و گرفتن حس و حال مسابقه است. در همين هفته اخير موارد زيادي از اين دست داشتيم. به عنوان نمونه بازي اينتر با سمپدوريا در ورزشگاه ماراسي عرصه جولان كمك‌داور ويديويي بود.
ابتدا زماني كه ناينگولان با يك شوت از راه دور دروازه حريف را باز كرد و بازيكنان اينتر كلي خوشحالي كردند، اعلام شد گل آفسايد بوده. بعد نوبت به گل آساموآ رسيد كه آن هم با شوت از راه دور به ثمر رسيد و كسي تصور نمي‌كرد اتفاق خاصي رخ داده باشد؛ به همين دليل دوباره بازيكنان اينتر و هواداران اين تيم به خوشحالي پرداختند و يكي، دو دقيقه بعد معلوم شد پاسي كه به آساموآ رسيده بوده، قبل از ارسال از خط عبور كرده بوده. در حالي كه بازيكنان اينتر داشتند به آن 2 گل و ضد‌حالي كه خورده بودند فكر مي‌كردند، تيم سمپدوريا در يك ضد‌حمله سريع به گل رسيد. ورزشگاه منفجر شد. دفرل دويد سمت تماشاچيان و پيراهنش را درآورد و تمام كادر فني ريختند آن قسمت استاديوم و جشن بزرگي برپا كردند؛ چراكه كمتر از 5 دقيقه به پايان بازي مانده بود و تازه ماجراي گل‌هاي مردود اينتر نيز از خاطرشان پاك نشده بود. اما سرنوشت غم‌انگيز ناينگولان و آساموآ گريبانگير مهاجم ميزبان هم شد و تازه او علاوه بر رد شدن گلش و ضدحال خوردنش يك كارت زرد هم به خاطر درآوردن پيراهنش دريافت كرد! در نهايت دقيقه 93 بروزويچ موفق شد براي بار سوم دروازه سمپدوريا را باز كند. گلي كه در آن هيچ اتفاق مشكوكي رخ نداده بود. اما باز هم تصميم گرفتند براي محكم‌كاري گل را چك كنند! گل در نهايت پذيرفته شد و اينتر برنده بازي شد. گرچه استفاده زياد از VAR براي داور نمره منفي دارد، اما كاملا مشخص بود كه اين تكنولوژي به‌شدت بازي دو تيم را تحت تاثير قرار داده است. در ديگر ديداري كه مي‌توان به آن اشاره كرد، بازي رئال مادريد و اسپانيول بود. وقتي آسنسيو موفق شد دروازه حريف را باز كند كمك‌داور هيچ واكنشي نشان نداد، يعني گل سالم است. اما داور بازي باز هم تاييد گل را به VAR واگذار كرد كه درنهايت هم گل پذيرفته شد. در اين ميان بازيكنان رئال و هواداران اين تيم مانده بودند كه خوشحالي كنند يا نه. همچنين در بازي ميلان و آتالانتا يا يونتوس با فروزينونه نيز بارها از VAR استفاده شد. در نهايت هم اخراج لانگله در بازي بارسلونا با خيرونا شد آتش بشكه باروت پرداختن دوباره به اين تكنولوژي.
VAR قطعا به عادلانه‌تر شدن بازي كمك زيادي مي‌كند. عدالت هم مفهومي است كه كسي نمي‌تواند در مقابلش جبهه بگيرد. مثلا اگر طرفداران اينتر يا بارسلونا به اين تكنولوژي اعتراض كنند، با اين جواب مواجه خواهند شد كه شما به خاطر ضرري كه كرديد منتقد اين سيستم شديد در حالي كه VAR تنها به اجراي درست عدالت كمك كرده بود. اما اين اجراي درست عدالت تبعاتي هم به همراه داشته. همان‌طور كه گفته شد از ريتم افتادن بازي و از دست رفتن تب و تابش از جمله ضررهاي استفاده از VAR است. نگاه كلان‌تر به اين موضوع ما را سر يك دوراهي قرار مي‌دهد. جذابيت يا عدالت؟ طرز تفكري كه مي‌گويد مگر نه اين است كه فوتبال به واسطه جذابيتش تبديل به محبوب‌ترين ورزش دنيا شده؟ حالا چرا بايد كاري در جهت كاهش جذابيت بازي انجام شود؟ به همين دليل ليگ جزيره و ليگ قهرمانان اروپا از اين سيستم استفاده نكرده و خيلي از ليگ‌ها من‌جمله اسپانيا تا فصل قبل قصد نداشتند از كمك‌داور ويديويي استفاده كنند.
اما طرز تفكر ديگر مي‌گويد اگر عدالت به درستي در فوتبال اجرا نشود، آن وقت ديگر تلاش و كوشش هيچ معنايي پيدا نمي‌كند. تيم يا بازيكني كه مي‌بيند همه تلاش يك ساله‌اش با اشتباه سهوي يا عمدي داور از بين رفته آيا انگيزه‌اي براي ادامه دارد؟ اگر انگيزه‌اي نباشد آيا فوتبالي باقي خواهد ماند؟ به نظر هر دو طرز فكر درست مي‌گويند!
اينجاست كه بايد دوباره دست به دامان تكنولوژي شويم. سيستم VAR بايد به سمتي پيش برود كه در مدت زمان خيلي كمتري شبهات را از بين ببرد؛ چراكه براي همه واضح است كه داورها در اوج آمادگي نمي‌توانند همه‌چيز را رصد كنند. پس كنار گذاشتن اين سيستم منتفي است و استفاده از VAR حياتي. اما براي نگه داشتن جذابيت و ريتم بازي بايد فكري اساسي كرد. نمي‌توان به بازيكنان و هواداران گفت در اوج هيجان بازي، هنگامي كه گلي زده مي‌شود خويشتندار باشيد تا صحت يا عدم صحت گل زده شده را اعلام كنيم! نمي‌توان به احساسات برافروخته فوتبال‌دوستان گفت لطفا چند دقيقه صبر كنيد! فوتبال ورزش لحظه‌هاست. پس هر سيستمي كه وارد اين ورزش مي‌شود بايد خودش را نزديك و نزديك‌تر كند به كارا بودن در لحظات.