دلايل انتقاد سفر به عراق
سيامك كاكايي
سفر دونالد ترامپ رييس‌جمهوري ايالات متحده به عراق در شرايطي انجام شد كه منطقه خاورميانه تحت تاثير تحركات امريكا و همچنين بحث‌ها پيرامون مساله خروج نيروهاي امريكايي از سوريه قرار گرفته و اين موضوع مورد توجه محافل سياسي و رسانه‌اي جهان قرار گرفته است. البته سفر روساي جمهوري امريكا در روزهاي پاياني سال ميلادي به عراق موضوع جديدي نيست و در دوره‌هاي روساي جمهور پيشين امريكا از جمله جورج بوش و اوباما اين اتفاق بارها رخ داده است اما اين‌بار انتقادهاي تندي برخلاف دوره‌هاي پيش از نحوه سفر ترامپ به عراق صورت گرفته كه بيشتر اين انتقادها در داخل عراق و از سوي برخي گروه‌هاي سياسي انجام شده است. اين انتقادها در اصل به نحوه سفر و نوع نگاه دونالد ترامپ به مقام‌هاي ارشد عراقي در ارتباط با انجام ديدارهاي همزمان بوده است. در يك دوره‌اي روساي جمهور امريكا و نخست‌وزير عراق در مقر امريكايي‌ها ديدارهاي دوجانبه انجام مي‌دادند. هنگامي كه جورج بوش به عراق سفر كرد در همان پايگاه محل اقامت وي ديدار انجام شد. ولي اين‌بار چنين اتفاقي رخ نداد. رييس‌جمهور و نخست‌وزير عراق اعلام كرده بودند اگر بناست ديداري صورت گيرد بايد جنبه رسمي داشته باشد.
اما در بين گروه‌هاي عراقي نگاهي شكل گرفته است كه انتقادها عليه امريكا را در ميان برخي جريان‌هايي كه رويكرد ضد امريكايي دارند شكل گرفته است و بر ضرورت لغو توافقنامه امنيتي عراق و امريكا و خروج نيروهاي ايالات متحده از عراق تاكيد كردند. البته به نظر نمي‌رسد كه چنين شتابي در اتخاذ تصميم از سوي عراقي‌ها در رابطه با امريكا مطرح شود. زيرا نيروهاي امريكايي در عراق مستقر هستند. امريكا بزرگ‌ترين سفارتخانه خود در سطح جهان را در عراق تاسيس كرده است، عراق براي امريكا هم به لحاظ امنيتي و هم به لحاظ اقتصادي بسيار مهم است. بنابراين اگرچه انتقادهاي تندي عليه امريكا و سفر ترامپ در داخل عراق افزايش داشته است اما به نظر نمي‌رسد اين انتقادات شديد نيز بتواند لطمه‌اي به توافق‌ها و همكاري‌هاي استراتژيك ميان دو كشور وارد كند و حتي انتظار مي‌رود دولت جديد عراق نيز بخواهد رابطه خود با امريكا را پيگيري و ادامه دهد. اما به‌طور كلي نقد جدي به سياست امريكا در خاورميانه و در رابطه با عراق وارد است. به خصوص اينكه اگر بخواهيم از جنبه اقتصادي به موضوع بپردازيم، كمپاني‌هاي امريكايي در عراق در بخش نفت و در بخش‌هاي ديگر فعال هستند. در مساله امنيتي، بر اساس توافقنامه امنيتي كه ميان امريكا و عراق در دوره جورج بوش منعقد شده است، در آن چارچوب فعاليت‌ها و همكاري‌ها و قراردادها در اين قالب صورت مي‌گيرد و اين موضوع هم مورد انتقاد برخي جريان‌هاي عراقي قرار دارد اما اين انتقادها نمي‌تواند ماهيت كلي آن را به‌طور جدي در وضعيت كنوني دگرگون كند. بنابراين با وجود انتقادها رابطه امريكا و عراق استمرار جدي‌تري پيدا خواهد كرد.
بايد به اين نكته توجه كرد كه مساله خروج نيروهاي امريكايي از عراق به سال‌هاي پيش‌تر و دوره اوباما بازمي‌گردد. به خصوص همان‌گونه كه در دوره تبليغات انتخاباتي وعده داده بود همان زمان اين كار انجام گرفت. ولي شماري از نيروهاي امريكايي در عراق باقي ماندند و شايد نيروهايي كه تحت عنوان نيروهاي مقابله با داعش به عراق رفتند به امريكا بازگردند ولي نيروهايي كه در قالب شركت‌هاي امنيتي و چه نيروهايي كه در درون سفارت هستند در عراق باقي مي‌مانند. يا اينكه در قالب توافق‌هايي كه ميان امريكا و عراق در ارتباط با آموزش نظامي وجود دارد به نظر نمي‌رسد كه امريكا بخواهد نيروهاي خود را از عراق خارج كند. از طرفي ديگر نوع تعريفي كه امريكا نسبت به عراق دارد به طور كامل با سوريه متفاوت است و از دو منظر متفاوت به اين موضوع نگاه مي‌كند و با وجود همه انتقادها، نگاه امريكا به عراق قابل قياس با سوريه نيست.
اما در حال حاضر نكته اينجاست نوع نگاه دونالد ترامپ به عراق متفاوت از نوع نگاه ساير روساي جمهور امريكا به عراق است و اين ديد وجود دارد كه ترامپ با هراس به عراق وارد شده است. اما در دوره‌اي كه روساي جمهور امريكا با نخست وزير عراق در پايگاه نظامي ديدار مي‌كردند به اين دليل بود كه عراق دستخوش نا‌امني گسترده بود. اما اوضاع در عراق طي يك سال اخير به‌طور نسبي آرام شده و داعش ديگر وجود خارجي ندارد و ثبات سياسي و امنيتي در عمده مناطق عراق مشخص است. افرادي كه اين انتقاد را مطرح مي‌كنند كه ترامپ با عراق به مانند يك ايالت امريكا برخورد كرده از اين بعد است كه چرا ترامپ اينگونه اعلام نشده به عراق سفر كرده است و تنها به يك پايگاه خاص نيروهاي امريكايي سر زده است. بنابراين افرادي كه از اين سفر انتقاد مي‌كنند از اين بعد است كه عراق كنوني با عراق حتي دوسال گذشته كاملا متفاوت است ؛ بنابراين سفر به عراق بايد با يك مكانيسم رسمي، اعلام شده و با حدود مشخص باشد و به اين دليل بحث‌هاي انتقادي عليه اين سفر مطرح مي‌شود.