بلاتكليفي در حوزه
ثبت اختراع نرم‌افزار‌هاي كشور
سيد امير ميري |مي‌گويند در كشور ما هيچ چيز عجيب نيست. نمي‌دانم چقدر اين جمله درست است اما يكي از اتفاقات سيستم اداري ايران كه براي بسياري از مخترعان و نخبگان كشور عجيب نيست؛ بي‌نتيجه ماندن ثبت اختراعات در حوزه نرم‌افزار است زيرا متولي اين بخش در كشور مشخص نيست. داستان از يك ثبت اختراع در حوزه نرم‌افزار شروع مي‌شود. بعد از انجام كارهاي اوليه و ثبت اظهارنامه و اعلام كامل بودن مدارك، نامه‌اي خطاب به رياست محترم امور زيرساخت‌ها و خدمات ارتباطات و فناوري اطلاعات با موضوع استعلام از شوراي عالي انفورماتيك در سال 1396 صادر مي‌شود.
از آن زمان تاكنون اين پرونده ثبت اختراع بي‌نتيجه مانده و بعد از يك سال هنوز هيچ مركز يا سازماني خود را به عنوان مسوول بررسي اختراعات در حوزه نرم‌افزاري اعلام نكرده است كه بتواند تاييد يا عدم تاييد اين نرم‌افزاررا به عنوان يك اختراع اعلام كند. اين نوآوري كه ماحصل فكر و پژوهش عده‌اي جوان براي راه‌اندازي يك كسب و كار جديد است به دليل عدم ثبات مديريت و برنامه‌ريزي در كشور بي‌نتيجه مانده و همين جوانان با دلسرد شدن از اين موضوع به كارهاي ديگري روي آورداند. اما مشكل كجاست؟ داستان از جايي آغاز مي‌شود كه مسووليت ثبت اختراعات در حوزه IT بر عهده شوراي عالي انفورماتيك كه زير مجموعه سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور بود، انجام مي‌‌شد چرا در اينجا از فعل بودن استفاده مي‌كنم به دليل اينكه اين سازمان منحل شده است. اما دليل انحلال چيست به دستور مسوولان قرار بر اين بود كه بعد از تشكيل شوراي عالي فضاي مجازي تمام شوراهاي موازي با اين سازمان منحل شوند. اما بعد از انحلال عملا هيچ مركزي مسووليت‌هاي شوراي عالي انفورماتيك را بر عهده نگرفته است و همين موضوع موجب شده اين شورا به فعاليت‌هاي خود ادامه دهد؛ با اين تفاوت كه ديگر خود را مسوول رسيدگي به پرونده‌هاي ثبت اختراع در حوزه نرم‌افزاري نمي‌داند؛ البته آن موقع هم كه شوراي عالي انفورماتيك مسووليت داشت به دليل كند بودن اين شورا عملا پرونده‌هاي بسياري بدون پاسخ مانده و از تعداد بي‌شمار در‌خواست‌ها تنها تعداد محدودي موفق به كسب برگه ثبت اختراع مي‌شدند. با اين حال به قول معروف قانون بد بهتر از بي‌قانوني است. با اين وجود و بعد از كشمكش‌هاي فراوان و بلند شدن صداي اعتراض مردم، رييس‌جمهور در جلسه‌اي دستور دادند كه وظايف اين شورا را وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات بر عهده بگيرد با اين حال بعد از گذشت ماه‌ها از دستور رييس‌جمهور هنوز معلوم نيست چه كسي مسوول رسيدگي به حجم بالاي در خواست‌هاي ثبت اختراع در حوزه نرم‌افزاري است. بايد يك نكته را يادآوري كنم حوزه نرم‌افزار و آي‌تي با ديگر حوزه‌ها تفاوت ماهوي دارد. به دليل سرعت بالاي تحول در اين حوزه نمي‌توان براي يك ثبت اختراع چند سال منتظر ماند تا ببينيم آيا قرار است كسي به درخواست مخترعين رسيدگي كند يا نه. بسياري از مسوولان مدعي اين هستند كه ايران در رديف كشورهاي پيشرفته جهان قرار دارد، با اين توصيف اين سوال پيش مي‌آيد آيا كشوري پيشرفته در جهان مي‌شناسيد كه بعد از يك سال، مهم‌ترين بخش از مردم كه نخبگان و مخترعين هستند و از قضا به پيشرفت كشور ارتباط مستقيم دارند، سرگشته و حيران و بلاتكليف باقي بمانند؟