زيست‌پذيري شهري
محمد قنبري
باتوجه به شرايط نامناسب شهرها، ناكارآمدي مديريتي و كاهش كيفيت زندگي در دهه 1990 ميلادي رويكرد نويني در ادبيات برنامه‌ريزي شهري با عنوان «استراتژي توسعه شهري»
ابتدا توسط بانك جهاني مطرح و سپس توسط «سازمان ائتلاف شهرها» (Cities Alliance) دنبال شد كه اين رويكرد در راستاي دستيابي به توسعه پايدار شهري است. استراتژي توسعه شهري داراي 4 بعد شامل؛ رقابتي بودن، بانكي بودن، حكمروايي خوب شهري و زيست‌پذيري شهري است. مفهوم زيست‌پذيري در شهرها طي چند سال گذشته بسيار مورد توجه برنامه‌ريزان و مديران شهري قرار گرفته است. زيست‌پذيري، يك ﻣﻔﻬﻮم ﮐﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﺪادي از مفاهيم و اﺻﻄﻼﺣﺎت ديگر ﻣﺎﻧﻨﺪ پايداري، كيفيت زﻧﺪﮔﯽ و كيفيت ﻣﮑﺎن و اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﺳﺎﻟﻢ در ارﺗﺒﺎط است. اين ﻣﻔﻬﻮم به‌واسطه مكان‌ها و گروه‌هاي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ، داراي تعاريف ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ. محققان آن را مفهومي دشوار براي تعريف و اندازه‌گيري، اما در عين حال همچون چتري كه معاني متفاوتي را پوشش مي‌دهد، بيان كرده‌اند. در يك تعريف ساده زيست‌پذيري را مي‌توان ويژگي‌هاي محيط كه آن را مكاني جذاب براي زندگي مي‌كند، دانست. شهرهاي زيست‌پذير مكان‌هايي براي زندگي اجتماعي، خلق زيبايي، حضور همه ساكنان در قلمرو عمومي و به دور از آلودگي و ترافيك هستند. اصول اجتماعي و ارزش‌هاي آن در شهر زيست‌پذير جايگاه ويژه‌اي دارد. در تعريفي ديگر اصطلاح زيست‌پذيري اشاره به درجه تامين ملزومات يك جامعه برمبناي نيازها و ظرفيت‌هاي افراد آن جامعه دارد. شهر زيست‌پذير فقط شامل برآورده كردن نيازهاي فيزيكي نيست و فراتر از آن، هدف اصلي احساس رضايت عموم از شهر است، بنابراين حمايت جامعه يك موضوع مهم براي مفهوم زيست‌پذيري است. نكته مهم اين است كه بيشتر تعاريف، زيست‌پذيري را با رفاه جامعه محلي همسو مي‌داند. همچنين به نظر مي‌رسد زيست‌پذيري در درجه اول با ويژگي‌هاي فيزيكي يك مكان خاص مرتبط باشد. با اين حال، بررسي مآخذ مرتبط با اين موضوع نشان مي‌دهند كه زيست‌پذيري فقط ويژگي‌هاي زيست‌محيطي را شامل نمي‌شود و در واقع يك تابع از حفظ رابطه بين محيط‌زيست و زندگي اجتماعي است. اين نشان مي‌دهد كه يك بعد اجتماعي براي زيست‌پذيري در مورد نحوه تعامل افراد در محيط‌هاي محلي وجود دارد. همچنين بررسي‌ها بيانگر اين موضوع است كه ماهيت ذهني و نسبي اين واژه و ايده‌هايي از آنچه يك جامعه زيست‌پذير را بين گروه‌ها و افراد باتوجه به برداشت‌ها، ارزش‌ها و خواسته‌هاي مختلف، متفاوت مي‌كند را برجسته مي‌كنند. به عبارت ساده، زيست‌پذيري براي افراد مختلف معاني متفاوتي دارد كه متاثر از شرايط ذهني و عيني محيط زندگي آنهاست.
دكتراي برنامه‌ريزي شهري مشهد