داستان انتقال اوراقچيان ميدان شوش از مصوبات هيات وزيران در سال 1369 نشات مي‌گيرد كه بر مبناي آن مقرر شد 31 رسته شغلي و صنعتي از شهر تهران خارج شوند. از آن جايي كه صنف اوراقچيان اتومبيل و چند صنف ديگر جزء رسته‌هاي صنعتي محسوب مي‌شدند و پروانه صنعتي نداشتند، شهرك‌هاي صنعتي به آنها اجازه ورود ندادند و همين مخاطره باعث مسكوت ماندن طرح انتقال اوراقچيان شد. طي ساليان اخير با هماهنگي‌هاي به عمل آمده از سوي شركت ساماندهي صنايع و مشاغل شهر، منطقه و همكاري‌هاي هيات امناي اين صنف، طرح انتقال اوراقچيان در دستور كار شهرداري تهران قرار گرفت. آنچه تاكنون از روند اجرايي شدن اين طرح مشهود است بازگشت امنيت و آرامش محور شوش -فداييان اسلام و به عبارتي حيات مجدد براي اين منطقه است.
در اين گفت‌وگو پاي صحبت‌هاي حميدرضا تحصيلي، مديرعامل شركت ساماندهي صنايع و مشاغل شهر مي‌نشينيم تا با ابعاد مختلف اين انتقال آشنا شويم.
سال‌ها از آغاز طرح انتقال اوراقچيان شوش مي‌گذرد ولي هنوز تصوير روشني از نتيجه اجراي اين طرح در دست نيست. اصلا اين طرح دقيقا چه زماني كليد خورد؟
همان‌طور كه اشاره كرديد، اوراقچيان يكي از معدود صنوف مشمول طرح انتقال هستند كه در سال 1369 بر اساس مصوبه هيات وزيران مبني بر انتقال اين صنف به شهرك‌هاي صنعتي در دستور كار شهرداري تهران قرار گرفته‌اند. دلايلي همچون مسائل ناشي از فعاليت غيراصولي اين واحدها براي مديريت شهري، تصويب محور ميدان شوش- فداييان اسلام به عنوان محور تجارت بين‌الملل در طرح تفصيلي و جامع تهران سبب اجراي اين طرح طي ساليان متمادي شد.
اما مرور اخبار حكايت از توقف اين طرح در چند برهه زماني دارد. دليل آن چه بوده و چرا هر بار بعد از مدتي دوباره اجراي طرح از سر گرفته شده است؟
لازم به ذكر است كه اين صنف جزو رسته مشاغل صنعتي نبوده و پروانه كسب جهت ورود به شهرك‌هاي صنعتي را نداشته‌است و همچنين عدم توافق مالكان گاراژها جهت بهسازي و عدم آمادگي‌هاي صنفي سبب به تاخير افتادن اين طرح شد. اما با پيگيري‌هاي شركت و منطقه و هماهنگي‌هاي انجام شده با هيات امنا، اين طرح دوباره از سر گرفته شد و در حال به ثمر نشستن است.
از كي اين فرآيند مجددا آغاز شده است؟
از سال 95.
تاكنون چه تعداد از اين واحدها از شوش به شهرك ثامن‌الحجج منتقل شده‌اند؟
1270 كارگاه در مجتمع خدماتي ثامن‌الحجج قابل بهره‌برداري هستند كه بر اساس آخرين گزارش‌ها تاكنون 1230 باب مغازه خريداري و از اين تعداد 800 واحد كارگاهي به صنف اوراقچيان تحويل داده شده است.
براي كسبه‌اي كه به مجتمع ثامن‌الحجج مي‌روند، مزايايي هم در نظر گرفته شده است؟
مهم‌ترين مزيتي كه براي اين عزيزان در نظر گرفته شده، اين است كه شركت ساماندهي صنايع و مشاغل شهر در راستاي تامين زيرساخت‌هاي لازم جهت فعاليت واحدها اعم از آب، گاز، برق و... همچنين صدور مجوز‌هاي لازم جهت ساخت مجتمع و كارگاه با اين صنف همكاري‌هاي لازم را انجام مي‌دهد.
در اين ميان سرنوشت كارگاه‌هاي خالي شده در شوش چه خواهد شد؟
در حال حاضر تعداد 480 واحد در گاراژهاي ساماني، عظيم‌منش، تندرو و... نسبت به تخليه واحد‌هاي خود اقدام كرده‌اند. 63 واحد تغيير شغل (عمدتا انبار) داده‌اند و 350 واحد مغازه نيز بازسازي شده است. در گام بعد مكان‌هاي تخليه شده در حال بازسازي داخلي جهت تبديل به بلورفروشي هستند.
همچنين برخي مالكان گاراژها نيز در محله اخذ دستور نقشه، براي ساخت و ساز در محل گاراژهاي قديمي خود و با كاربري‌هاي جديد هستند. همچنين شركت در نظر دارد به زودي نمايشگاه مصنوعات پلاستيكي را در اين محور راه‌اندازي كند تا شهروندان در كنار خريد بلورجات، بتوانند نيازهاي خود در زمينه خريد محصولات پلاستيكي را نيز در همين محل رفع نمايند.
يكي از دغدغه‌هايي كه صاحبان مشاغل مزاحم دارند، كسادي بازار آنها بعد از انتقال به خارج از شهر است . فكر نمي‌كنيد انتقال اوراقچيان ميدان شوش به مجتمع صنفي- خدماتي ثامن‌الحجج باعث كسادي كسب و كار اين صنف بشود؟
خير. شركت ساماندهي پيگيري‌هاي لازم با شهرداري منطقه جهت رونق كسب و كار و احداث بازار‌هاي محلي را انجام داده است و اميدواريم با همكاري منطقه و ارگان‌هاي مرتبط شاهد شكوفايي اقتصادي اين پهنه باشيم. شركت همچنين از طريق تامين زيرساخت‌هاي لازم در گاراژها براي ايجاد مشاغل جديد جهت رونق كسب و كار اين صنف تلاش مي‌كند.
فكر مي‌كنم در انتقال اين صنف، مراجع قانوني ديگري نيز دخيل هستند. سوال اين است كه هر يك از نهادها و ارگان‌ها تاكنون چقدر به اين فرآيند يعني نقل و انتقال به شهرك ثامن كمك كرده‌اند؟
نيروي انتظامي تهران بزرگ، پليس فاتب، اتاق اصناف، اتحاديه بلورفروشان، اتحاديه اوراق‌كنندگان لوازم مستعمل خودرو، استانداري، شهرداري مناطق مرتبط به علاوه مالكان و ساكنان گاراژها اضلاع مختلف اين طرح هستند كه لازم است در پيشبرد اين طرح همراه و ياور شركت ساماندهي باشند. البته از حق هم كه نگذريم، تاكنون نيز بسياري از اين نهادها به سهم خود ما را در به ثمر رساندن اهداف ياري كرده‌اند.
مسلما در اجراي اين طرح با مشكلاتي هم مواجه بوده‌ايد. بخصوص آنكه مي‌خواستيد واحدهايي را به خارج از شهر منتقل كنيد كه ده‌ها سال است در شوش سابقه كار و فعاليت دارند. مي‌خواهم بدانم، در فرآيند انتقال اوراقچيان، مهم‌ترين مشكلات شركت ساماندهي چه بوده است؟
همان‌طور كه گفتيد در اين راه چالش‌هاي زيادي را پشت سرگذاشتيم. اما يكي از اصلي‌ترين مشكلات ما انتخاب محلي مناسب براي احداث شهرك بود. در ابتداي كار براي انتخاب زمين مناسب جهت استقرار اوراقچيان شاهد ناهماهنگي‌هايي از سوي اتحاديه بوديم. پس از آن هم با چالش‌هايي همچون عدم همكاري ساكنان گاراژها روبه‌رو شديم كه حل اين دو مساله زمان‌بر بود. از ديگر مشكلات بر سر راه شركت ساماندهي صنايع و مشاغل شهر، وجود چند مالك و شريك در برخي واحدها بود. واحد صنفي كه سرقفلي و سند مالكيت هر يك به نام شخص متفاوتي بود و براي بازسازي و تغيير كاربري مشكلاتي را به وجود مي‌آورد.
آيا مي‌توان از تجربه انتقال اوراقچي‌ها به مجتمع ثامن‌الحجج براي انتقال ساير مشاغل مزاحم نيز استفاده كرد؟
بله، يكي از برنامه‌هاي مهم مديريت جديد شركت ساماندهي، مكان‌يابي در مناطق مختلف جهت استفاده از اراضي داراي قابليت بالا براي ساخت و ساز مجتمع‌هاي صنفي و خدماتي است. به همين منظور جلسات مكرر با شهرداران مناطق مختلف برگزار كرده‌ايم و قرار است كارگروه‌هايي در راستاي به ثمر رسيدن طرح استفاده از زمين‌هاي با كاربري بالا ولي بدون استفاده تشكيل شود. بي‌شك با اجرايي شدن اين طرح مي‌توانيم تاثير بسزايي در انتقال صنايع و مشاغل آلاينده و مزاحم در سطح شهر داشته باشيم.
به طور كلي برنامه شما براي انتقال ساير مشاغل مزاحم از شهر تهران چيست و تاكنون چه اقداماتي در اين خصوص انجام داده‌ايد؟
تاكنون با برگزاري جلسات متعدد موفق به شناسايي برخي مناطق با پتانسيل بالا و داراي زمين‌هاي مناسب شده‌ايم كه در صورت تصويب، با عقد قرارداد، وارد فاز بعدي كه دعوت از متخصصان و كارشناسان زبده در امر ساخت و ساز است، خواهيم شد. همچنين با بررسي ظرفيت مجتمع‌هاي موجود جهت امر انتقال، برپايي جلسات متعدد با اتاق اصناف ايران و اتاق اصناف تهران، سعي در ترغيب و جلب اعتماد صنوفي داريم كه مشمول طرح انتقال مي‌شوند.
در همين راستا جلسه‌اي با شهردار منطقه 19 در خصوص ساماندهي ضايعات‌فروشان خيابان خلازير برگزار شده است. همچنين جلسات مكرري با شهرداري منطقه 18 در زمينه استفاده از پتانسيل‌هاي اراضي تقي برگزار شده است و با بازديد ميداني از اين زمين‌ها مقرر شد تا از فرصت‌هاي خوب سرمايه‌گذاري در اين منطقه جهت ساخت مجتمع‌هاي صنفي و خدماتي استفاده شود.
در ادامه يكي ديگر از طرح‌هايي كه اميدواريم به زودي به منصه ظهور برسد، ايجاد مجتمع‌هاي خدمات خودرويي است كه به واسطه آن بتوانيم ضريب زيست‌پذيري شهر تهران را افزايش دهيم.
گفته مي‌شود، انتقال صنايع مزاحم از تهران متوقف شده است. آيا اين خبر صحت دارد؟
خير، با برگزاري جلسات متعدد با مراجع ذي‌ربط، نشست‌هاي هم‌انديشي با كارشناسان امر ساماندهي مشاغل، برپايي كارگرو‌هاي مشترك با مناطق و تشكيل كارگروه داخلي شركت ساماندهي صنايع و مشاغل شهر به منظور اتخاذ تدابير صحيح جهت انتقال صنوف مزاحم، تاكنون توانسته‌ايم به نتايج مطلوبي دست يابيم و به‌طور حتم شركت ساماندهي صنايع و مشاغل شهر به عنوان نماينده شهرداري تهران، ضمن بررسي شاخص‌هاي گوناگون زيست‌محيطي بر آن است تا شهري سالم و عاري از هرگونه مزاحمت شغلي براي شهروندان فراهم كند.
لازم به ذكر است در اجرايي كردن اين طرح‌ها، منافع كسبه نيز مورد توجه خواهد بود و اميدواريم با برنامه‌ريزي‌هاي دقيق بتوانيم رضايت هر دو گروه جامعه- شهروندان و كسبه- را به دست آوريم.
در حال حاضر در حال مكان‌يابي زمين‌هاي مناسب جهت انتقال صنوف هستيم و پيگيري لازم از اتحاديه‌هاي مشمول طرح انتقال جهت بهره‌برداري از مجتمع‌هاي موجود به منظور انتقال صنوف داراي مزاحمت در حال انجام است.
تا جايي كه مي‌دانم در خصوص انتقال صنف شيميايي‌فروشان به خارج از شهر هم اقداماتي را انجام داده‌ايد. اصولا اين طرح از چه زماني كليد خورد و هم اينك چه نهادهايي در آن با شما مشاركت داشته و دارند؟
تاريخچه انتقال اين صنف به سال 1387 برمي‌گردد. در اين سال با توجه به وظيفه شركت ساماندهي صنايع و مشاغل شهر در سامان‌بخشي صنوف مزاحم و آلاينده و همچنين اجراي مصوبات قانوني كه از سوي شوراي اسلامي شهر تهران و شوراي تامين استان به شركت ابلاغ شده بود، موضوع صدور آراي بند 20 براي فروشندگان مواد شيميايي در خيابان ناصرخسرو، واقع در منطقه 12 تهران مطرح شد.
تاكنون براي چند واحد صنفي در اين منطقه راي صادر شده است؟
با تلاش‌هاي شركت ساماندهي صنايع و مشاغل شهر طي ساليان متمادي و با همكاري اتحاديه و نهاد‌هاي ذي‌ربط تاكنون براي 285 واحد صنفي در اين محدوده راي مقتضي صادر شده است.
در حال حاضر واحد‌هاي صنفي تخليه شده در محور ناصرخسرو چه سرنوشتي پيدا كرده‌اند؟ منظورم اين است كه به چه فعاليتي مشغول هستند؟
با توجه به پيگيري‌هاي انجام شده، نظارت‌هاي مستمر و گزارش كارشناسان اين امر، به‌طور تقريب هيچ يك از واحد‌هاي اين محدوده در داخل واحد صنفي خود مواد شيميايي براي دپو يا عرضه نگهداري نمي‌كنند و اكثر آنها از محل، به عنوان دفتر استفاده مي‌كنند. البته تعدادي از اين واحدها تغيير شغل داده و به فعاليت‌هايي چون فروش لوازم بهداشتي، آرايشي، خدمات كشاورزي و... مي‌پردازند.
كلا در فاصله زماني سال 1387 تاكنون چه فعاليت‌هايي در راستاي طرح انتقال شيميايي‌فروشان انجام شده است؟ چون فكر مي‌كنم در بازه‌اي از زمان، انتقال اين صنف عملا متوقف شد، درست است؟
بله، ببينيد از سال 1387، شركت ساماندهي صنايع و مشاغل شهر به صورت مستمر به دنبال صدور راي و پيگيري طرح انتقال اين صنف به خارج از حريم شهر تهران بوده است؛ ليكن در بازه‌هايي به دلايلي چون مقاومت برخي اعضا، مشكلات مالي و اقتصادي اين صنف، معرفي زمين‌هاي نامناسب براي انتقال و... اجراي اين طرح به تعويق افتاد. در سال 1391 با پيگيري و همكاري تنگاتنگ استانداري با شركت، موفق شديم به‌طور كامل طرح انتقال اين صنف به بازار كيميا را محقق كنيم.
بازار كيميا؟ اين بازار دقيقا كجا و در چه محدوده جغرافيايي قرار دارد و از آن مهم‌تر اينكه در حال حاضر چه تعداد واحد صنفي در اين بازار مشغول به فعاليت هستند؟
بازار كيميا كه در گذشته بازار مصالح ساختماني بوده، در محدوده منطقه 15 و در ابتداي جاده خاوران واقع شده است. با توجه به نيازهاي صنف شيميايي‌فروشان، مجموعه بازار كيميا بعد از تحويل به شركت ساماندهي، با افزودن تعدادي غرفه و تجهيزات لازم مجهز شد. در حال حاضر226 واحد صنفي و 12 باب سوله در اين مجموعه وجود دارد.
پس بايد برنامه‌ريزي كاملي براي ادامه فعاليت شيميايي‌فروشان در بازار كيميا در نظر گرفته باشيد.
دقيقا، در حال حاضر با توجه به تعيين‌تكليف وضعيت بازار كيميا و اهميت اين بازار به عنوان قطب عرضه مواد شيميايي در نظر گرفته شده است . همچنين مقرر شده كه كارگروهي مستقل با عنوان «كارگروه ساماندهي شيميايي‌فروشان بازار كيميا» با حضور تعدادي از معاونت‌هاي مرتبط شركت برگزار شود و هر يك از معاونت‌ها به صورت هفتگي گزارش‌هاي خود را در زمينه پيشرفت و مرتفع كردن مشكلات احتمالي به مديريت شركت ارايه كنند.
كمي در خصوص بند 20 ماده 55 قانون شهرداري‌ها كه شركت ساماندهي بر مبناي آن پايه‌ريزي شده است، توضيح دهيد.
هدف از ايجاد اين ماده جلوگيري از ايجاد و تاسيس هر گونه مكاني است كه به نحوي موجب بروز مزاحمت براي ساكنين پيراموني خود شود يا مخالف اصول بهداشتي در شهرها باشد. بر اساس اين بند و ماده، شهرداري‌ها مكلف هستند از تاسيس كارخانه‌ها، كارگاه‌ها، گاراژهاي عمومي، تعميرگاه‌ها، دكان‌ها و كليه مشاغل و كسب و كارهايي كه ايجاد مزاحمت، سر و صدا، دود يا عفونت مي‌كنند، جلوگيري كنند. با گذر زمان كميسيوني با عنوان كميسيون بند 20 ماده 55 در شوراي اسلامي شهر تهران شكل گرفت. اين كميسيون زيرمجموعه كميسيون سلامت، محيط زيست و ايمني شوراست و همواره همراه و حمايت‌گر شركت ساماندهي در اين مبحث است.
آيا طبقه‌بندي مشخصي براي صنوف وجود دارد؟
در سال 1390 طرح جامع ساماندهي مشاغل و صنوف شهر تهران به تصويب شوراي اسلامي شهر تهران رسيد و صنوف در 3 گروه سبز، زرد و قرمز طبقه‌بندي شدند.
مشاغل سبز مشاغلي هستند كه كاركرد شهري دارند و خدمات آنها در ارتباط مستقيم با شهروندان است. اين مشاغل در كليه پهنه‌ها اعم از مسكوني، آموزشي، درماني و... قرار دارند و در صورت نداشتن شاكي يا مزاحمت امكان ادامه فعاليت در شهر را دارند. مشاغل زرد مشاغلي هستند كه بخشي از فعاليت آنها با آلودگي و مزاحمت همراه است. اين مشاغل با شرط رعايت ضوابط فني، كارشناسي و نظارتي امكان ادامه فعاليت در سطح شهر را دارند.
مشاغل قرمز جزو آن دسته از مشاغلي هستند كه كاركرد شهري ندارند و به طور مستقيم با نيازهاي شهروندان در ارتباط نيستند. اين دسته از مشاغل به دليل آلودگي و مزاحمت‌هاي گوناگون نمي‌توانند در محدوده شهر فعاليت كنند. به همين دليل مشمول طرح انتقال به مجتمع‌هاي صنفي- خدماتي در خارج از شهر مي‌شوند.
در اوايل دهه 90 شايعه آنفلوآنزاي فوق حاد پرندگان و انتقال آن به شهروندان شكل گرفت. شركت ساماندهي در زمينه ساماندهي پرنده‌فروشان چه اقداماتي را انجام داد؟
در آن دوره تعامل سازنده شركت با شوراي تامين استان، ادارات بهداشت و شبكه دامپزشكي استان تهران سبب شد تا موضوع انتقال صنف پرنده‌فروشان از محدوده منطقه 12(خيابان مولوي) به منطقه 18 در دستور كار قرار گيرد. در اين راستا با پيگيري‌هاي شركت و منطقه، فروشندگان پرندگان زينتي شناسايي شدند و با هماهنگي اتحاديه و پيگيري اجراي آراء از سويي كارشناسان شركت، انتقال اين صنف به مركز خريد و فروش پرندگان زينتي در منطقه 18 اجرايي شد.
1270 كارگاه در مجتمع خدماتي ثامن‌الحجج قابل بهره‌برداري هستند كه بر اساس آخرين گزارش‌ها تاكنون 1230 باب مغازه خريداري و از اين تعداد 800 واحد كارگاهي به صنف اوراقچيان تحويل داده شده است.
در حال حاضر تعداد 480 واحد در گاراژهاي ساماني، عظيم‌منش، تندرو و... نسبت به تخليه واحد‌هاي خود اقدام كرده‌اند. 63 واحد تغيير شغل (عمدتا انبار) داده‌اند و 350 واحد مغازه نيز بازسازي شده است. در گام بعد مكان‌هاي تخليه شده در حال بازسازي داخلي جهت تبديل به بلورفروشي هستند. همچنين برخي مالكان گاراژها نيز در محله اخذ دستور نقشه، براي ساخت و ساز در محل گاراژهاي قديمي خود و با كاربري‌هاي جديد هستند.
بازار كيميا كه در گذشته بازار مصالح ساختماني بوده، در محدوده منطقه 15 و در ابتداي جاده خاوران واقع شده است. با توجه به نيازهاي صنف شيميايي‌فروشان، مجموعه بازار كيميا بعد از تحويل به شركت ساماندهي، با افزودن تعدادي غرفه و تجهيزات لازم مجهز شد. در حال حاضر226 واحد صنفي و 12 باب سوله در اين مجموعه وجود دارد.
جلسه‌اي با شهردار منطقه 19 در خصوص ساماندهي ضايعات‌فروشان خيابان خلازير برگزار شد. همچنين جلسات مكرري با شهرداري منطقه 18 در زمينه استفاده از پتانسيل‌هاي اراضي تقي برگزار شده است و با بازديد ميداني از اين زمين‌ها مقرر شد تا از فرصت‌هاي خوب سرمايه‌گذاري در اين منطقه جهت ساخت مجتمع‌هاي صنفي و خدماتي استفاده شود. در ادامه يكي ديگر از طرح‌هايي كه اميدواريم به زودي به منصه ظهور برسد، ايجاد مجتمع‌هاي خدمات خودرويي است كه به واسطه آن بتوانيم ضريب زيست‌پذيري شهر تهران را افزايش دهيم.