سفر ظريف به لبنان؛ تحقق اهداف در تلاطم رويدادهاي منطقه‌اي
حسين پاشايي
سفر محمدجواد ظريف، وزير خارجه به لبنان اگر در ظرف زماني خود مورد ارزيابي قرار بگيرد با رويدادهاي مهمي مقارن شد و به همان ميزان توانست اهداف مطلوب خود را محقق كند. سفر ظريف نخستين ديدار يك مقام بلندپايه خارجي بعد از تشكيل دولت وحدت ملي در لبنان بود كه از توازن مطلوبي از جريان‌هاي سياسي لبناني برخوردار است. مدت اقامت وزير خارجه در لبنان با ورود دبيركل اتحاديه عرب به آن كشور همزمان شد و بلافاصله پس از آن نزار العلولا مسوول پرونده لبنان در دربار پادشاهي عربستان به اين كشور سفر كرد. خبرها از سفر فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا به لبنان تا اواخر ماه ميلادي جاري هم حكايت از اهميت سفر به اين كشور به ويژه پس از تشكيل دولت وحدت ملي دارد.
در عرصه سياسي و منطقه‌اي و آن هم در آستانه برگزاري كنفرانس ورشو، اين سفر به نمادي از قدرت‌نمايي ايران و حضور قوي در منطقه با وجود فشارهاي بيروني تبديل شد، همچنان كه در كنار آن موضوعات مطرح شده توسط ايران در اين سفر از جمله مساله تامين برق، تبادل تجاري بر پايه ليره لبنان، تامين تسليحاتي ارتش و به طور كلي ارايه راهكار اقدام مشترك شبيه آنچه ايران با روسيه و تركيه و برخي ديگر از كشورها برقرار كرده- به طوري كه لبنان را از فشارهاي بيروني جهت تعامل با ايران مصون نگه دارد- نشان از آن دارد كه ايران به دنبال اعتلاي تعاملات و حتي بازگذاشتن دست هم‌پيمانان خود براي استمرار اين تعاملات در عرصه‌هاي مختلف است.
نحوه تعامل ظريف در اين سفر اين نتيجه را به ذهن مي‌رساند كه اين پيشنهادات در صورت پذيرفته شدن از طرف دولت لبنان و حركت به سوي مسير اجرايي مي‌تواند در نهايت به سود طرفين تمام شود و به ويژه در طرف لبناني به تقويت ارز آن كشور و كمك به آن براي خروج از اقتصادي پرفشار بينجامد. بي‌ترديد تقويت ارز لبناني و تكان اقتصادي مي‌تواند بازار ايران را نيز براي لبناني‌ها فراهم كند.
رسيدن دولت لبنان به اين نقطه كه مي‌تواند از اين مسير با ايران تبادل تجاري بر پايه ليره لبناني داشته يا در مسائل زيرساختي با ايران همكاري كند شايد در كوتاه‌مدت عملي نشود، چراكه لبنان پيش از اين نيز پيشنهادي تقريبا مشابه از سوي روسيه داشته كه تاكنون به آن التفاتي نكرده است اما جريان تشكيل دولت و تقويت آن طي ماه‌هاي آتي مي‌تواند نويد برخي تصميمات بلندمدت در اين كشور را به همراه داشته باشد. ايران همان‌طور كه وزير خارجه در سفرش به آن اشاره كرد، هم از حساسيت‌ها و شرايط لبنان و هم از موازنه‌هاي قدرت در لبنان آگاه است. اما به هر حال آمادگي كامل خود را براي همكاري نه تنها در مسائلي كه دغدغه ايران است، بلكه در مسائلي كه دغدغه كنوني لبنان به ويژه در مساله پناهجويان سوري است به حكومت لبنان عرضه كرد.
با توجه به شرايط كلي لبنان، اين پيشنهادها به طور طبيعي طي ماه‌هاي آينده دولت لبنان را به تامل در باب پذيرش پيشنهادهاي همكاري‌جويانه ايران يا تبديل آن به محل مناقشه منطقي سوق مي‌دهد، اما با احتساب ظرف زماني حضور ظريف در لبنان، اين سفر اهداف همزماني را دنبال مي‌كرد كه توانست در شرايط خود آن را محقق كند. همكاري‌هاي ايران و لبنان به طوري كه در چارچوب سفر مذكور وارد سطح جديدي شود، يك دستاورد بزرگ براي اين سفر است. از سوي ديگر برگزاري جشن 40 سالگي انقلاب اسلامي در نزديك‌ترين منطقه به كانون بحران خاورميانه و تاكيد بر استواري ايران در منطقه، خود تحقق هدفي آشكار است. بالابردن سطح تعامل با دولت وحدت ملي كه از توازن مناسب جريان‌هاي سياسي برخوردار است از ديگر اهداف تحقق يافته بود. كما اينكه تاكيد لبنان بر عدم حضور در كنفرانس ورشو نيز اگر چه از سياست خويشتن‌داري لبنان سرچشمه مي‌گيرد، اما باز هم دستاوردي بود كه نهايتا با سفر و ديدارهاي موفق وزير خارجه صراحتا اعلام شد.
كارشناس مسائل سياسي