دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده اين روزها نه تنها درگير مسائل داخلي است بلكه در سياست خارجي هم با چالش‌هاي عمده‌اي روبه‌رو است. دونالد ترامپ هفته‌اي پر جنجال را پشت سر گذاشت. از ورشو گرفته تا مونيخ همگي آنها يك شكست براي سياست‌هاي دونالد ترامپ بود. حتي شينزو آبه، نخست‌وزير ژاپن ادعاي ترامپ مبني بر اعلام نامزدي وي براي جايزه صلح نوبل را تكذيب كرد. اكنون در داخل امريكا نيز هر چند وضعيت فوق‌العاده ملي اعلام كرد اما واقعيت آن است كه دادستان‌ها در ايالت‌هاي مختلف امريكا دست به كار شده‌اند تا دستور او را به تعويق اندازند. از طرفي ديگر اندرو مك كيب، معاون سابق اف بي آي امريكا نيز در مصاحبه‌اش از استفاده احتمالي از بند 25 قانون اساسي ايالات متحده براي بركناري رييس‌جمهور مربوط به سال 2017 سخن گفته است. حالا مجموعه شرايط نشان مي‌دهد كه از ترامپ نه در داخل و نه در خارج استقبال آنچناني نمي‌شود.
استقبال بد از سياست ترامپ
در سال 2009 هنگامي كه جو بايدن به عنوان معاون اول رييس‌جمهور ايالات متحده براي اولين بار در كنفرانس مونيخ حاضر شد، سخنان او پس از فشار دادن دكمه «ريست» در رابطه ميان امريكا و روسيه بود. سخنراني‌اي كه چارچوب سياست خارجي آينده امريكا را نشان مي‌داد و بنا بود، امريكا پرچم‌دار جهان آزاد باشد و بيش از هر زماني متحدان سنتي امريكا را به خود نزديك كند اما حالا پس از يك دهه، جو بايدن به عنوان معاون سابق رييس‌جمهور ايالات متحده در اين نشست از دولت امريكا براي بر هم زدن ثبات جهان انتقاد مي‌كند. او در جمع حاضران در كنفرانس مونيخ عنوان مي‌كند هنگامي كه دونالد ترامپ دفتر رياست‌جمهوري را ترك كند، امريكا دوباره بازمي‌گردد.
به گزارش رويترز با توجه به سخنان ديپلمات‌هايي كه اروپايي‌ها و سياستمداران غربي در كنفرانس مونيخ مطرح كردند، معتقدند كه وضعيت ديپلماسي غرب با توجه به رويكرد ترامپ به شدت ضعيف شده است.
اما در طرف مقابل مايك پنس، معاون كنوني رييس‌جمهور ايالات متحده هنگامي كه جمعه شب در پارلمان باواريا حاضر شد و در جمع تعدادي از شركت‌كنندگان و نمايندگان اروپايي سخنراني مي‌كرد، عنوان كرد كه من از طرف چهل و پنجمين رييس‌جمهور ايالات متحده دونالد ترامپ به شما سلام مي‌كنم. سلامي كه چندان با استقبال مواجه نشد.
ديپلمات‌ها و مقام‌هاي مختلف معتقدند كه سفر
4 روزه مايك پنس به اروپا بيشتر در راستاي اعلام اتحاد سنتي و روشن شدن سياست امريكا در خصوص ايران و ونزوئلا بود و هيچ چشم‌انداز روشني از روابط با اروپا و بحث تغييرات آب و هوايي ارايه نداد.
اكنون جهان نگران سياست خارجي ايالات متحده شده است و حتي كشورهاي اروپايي كه متحد سنتي امريكا محسوب مي‌شدند، اعتماد گذشته را به امريكا ندارند. مركز تحقيقات پيو در واشنگتن پيش از جلسه مونيخ گزارش داد كه بيش از نيمي از مردم در آلمان و فرانسه قدرت امريكا را تهديد جدي براي خود مي‌بينند و اين در حالي است كه در مقايسه با سال 2013 اين رقم حدود 37 درصد بود.
البته برخي مقام‌هاي امريكايي اميدوار بودند كه تا حدودي سخنراني‌هاي مايك پنس اضطراب اروپايي‌ها را در خصوص سياست‌هاي ترامپ كاهش دهد اما نتيجه كار نشان مي‌دهد چندان اميدوار‌كننده نيست و سبك رهبري ترامپ موجب شده تا اروپا رويكرد گذشته خود نسبت به امريكا را تا حدي تغيير دهد.
دونالد ترامپ باعث شده تا اين حس در ميان كشورهاي غربي به وجود آيد كه نظم نوين جهاني كه از 70 سال پيش با محوريت امريكا به وجود آمده و تا پيش از ورود ترامپ به كاخ سفيد پا برجا بوده است به شكست نزديك شود.
توماس گرمينگر، دبيركل سازمان امنيت و همكاري اروپا به رويترز گفت: منطق اقدام متقابل در سياست‌هاي ترامپ غالب است و اين مساله مطرح مي‌شود كه امريكا بايد دوباره به عنوان رهبري پيشرو بازگردد. وي افزود: ما به رهبراني احتياج داريم كه به صورت كوتاه‌مدت به مسائل نگاه نمي‌كنند.
حتي در اين ميان چيني‌ها دغدغه بيشتري نسبت به دولت ترامپ دارند تا بتوانند نظم جهاني را حفظ كنند. يان جي چي، ديپلمات ارشد چين كه در نشست مونيخ حضور داشت در سخنراني 20 دقيقه‌اي خود درباره فضايل بازرگاني و همكاري‌هاي جهاني صحبت و اعلام آمادگي كرد كه چين به آنگلا مركل، صدراعظم آلمان براي حفاظت از نظم جهاني پس از جنگ جهاني دوم كمك خواهد كرد.
اروپايي‌ها از سخنراني مايك پنس اين برداشت را كردند كه ستون‌هاي سياست خارجي ايالات متحده در حال تغييرات مبنايي است. در اين ساختار ايران و چين منزوي مي‌شوند، نيروهاي امريكايي به خانه باز مي‌گردند و خط خود را از قدرت‌ها و متحدان اروپايي نيز جدا مي‌كند.
اما اكنون اختلافات ميان اروپا و امريكا تنها بر سر يك موضوع خاص و محدود نيست بلكه يك تفاوت مبنايي و يك شكاف عميق در مسائل متعدد است. مايك پنس هفته گذشته در نشست ورشو به شدت از متحدان اروپايي خود يعني انگليس، فرانسه و آلمان به دليل تضعيف تحريم‌هاي امريكا عليه ايران انتقاد كرد و از آنها خواست تا برجام را ترك كنند. او همچنين از اتحاديه اروپا خواست تا خوان گوايدو را به عنوان رييس‌جمهور ونزوئلا به رسميت بشناسد و نيكلاس مادورو را نيز يك ديكتاتور خواند.
حتي درخواست مايك پنس در خصوص ونزوئلا نيز با استقبال چنداني در اروپا همراه نشد. وزير امورخارجه اسپانيا به حالت عصباني عنوان كرد كه اتحاديه اروپا مي‌تواند تنها گوايدو را به عنوان رييس‌جمهور موقت تا زمان برگزاري انتخابات جديد به رسميت بشناسد.
همچنين ژان ايو لودريان، وزير امورخارجه فرانسه نيز درخصوص تصميم ترامپ براي خروج نيروهاي نظامي خود از سوريه گفت: اين سياست بيشتر به نفع ايران خواهد بود و اين در حالي است كه واشنگتن قصد دارد نسبت به ايران سخت‌گيري كند. از طرفي امريكايي‌ها و شخص پنس اصرار داشتند كه اروپايي‌ها به سمت تجهيزات مخابراتي چيني نروند. چراكه چيني‌ها اكنون به فناوري نسل پنجم تلفن همراه دست پيدا كردند و امريكا قصد دارد بيش از آنكه به اين موضوع با اروپايي‌ها بپردازد، خطر احتمال جاسوسي چيني‌ها از آنها را گوشزد كند. يك ديپلمات ارشد فرانسوي به رويترز گفت: ايالات متحده علاقه‌مند است كه ما را در مقابل چين قرار دهد اما اين فشارها اثر معكوس گذاشته است.
به نظر مي‌رسد كه امريكايي‌ها در جلسات خود با اروپايي‌ها هر چه در اين زمينه تهديد مي‌كردند نيز نتيجه چندان مطلوبي نداشته است. اختلافات امريكايي‌ها با اروپايي‌ها در نهايت پس از بحث‌هاي امنيتي، ايران، ونزوئلا و چين در نهايت به بحث تغييرات اقليمي رسيده كه در اين زمينه باز هم اختلافات جدي بوده است. كومي نايدو، رييس جهاني عفو بين‌الملل در حاشيه نشست مونيخ گفت: امريكايي‌ها با اين ذهنيت پا به كنفرانس مونيخ گذاشته‌اند كه امنيت را تنها يك مساله ملي مي‌دانند.
اما با تمام انتقادها و اختلافات ميان امريكا و اروپا مايك پنس، معاون رييس‌جمهور ايالات متحده در بازگشت به كشور در جمع خبرنگاران سفر خود به اروپا را بسيار موفقيت‌آميز خواند و عنوان كرد كه ما منافع دنياي آزاد را پيش مي‌بريم و پيشرفت‌هاي زيادي در اين زمينه داشتيم. اما به نظر مي‌رسد تنها مايك پنس و دونالد ترامپ هستند كه اين تصور را دارند كه رهبري جهان آزاد را در اختيار دارند. زيرا هنگامي كه مايك پنس در نشست امنيتي مونيخ از دونالد ترامپ به عنوان رهبر جهان آزاد نام برد و انتظار تشويق حاضران را داشت هيچ واكنشي نديد و تنها مورد تمسخر شبكه‌هاي اجتماعي قرار گرفت. به نظر مي‌رسد تنها دولت ايالات متحده است كه خود را رهبر جهان آزاد مي‌خواند و در هيچ جاي دنيا اين موضوع به رسميت شناخته نمي‌شود.
چالش در داخل
اما چالش ترامپ تنها مربوط به خارج از كشور نيست بلكه در داخل نيز با اتفاقات عديده‌اي دست و پنجه نرم مي‌كند. پس از اعلام وضعيت اضطراري از سوي دونالد ترامپ براي ساخت ديوار مرزي با مكزيك اكنون به نظر مي‌رسد، دادستان‌هاي چند ايالت به دنبال آن هستند تا فرآيند اجرايي‌سازي اين اقدام را محدود كنند. به گفته دادستان كل كاليفرنيا به غير از اين ايالت ايالت‌هاي هاوايي، مينه‌سوتا، نيومكزيكو و اوريگان قصد دارند از دونالد ترامپ به دليل اعلام وضعيت اضطراري در مورد ساخت ديوار از وي شكايت كنند. فرآيند قانوني كه حداقل با اعلام حكم يك دادگاه مي‌تواند به طور موقت متوقف شود. از طرفي ديگر دموكرات‌ها در كنگره به دنبال تصويب طرحي دو حزبي هستند تا بتوانند جلوي اقدام ترامپ را بگيرد. اما آنگونه كه استيون ميلر، مشاور رييس‌جمهور ايالات متحده مطرح كرده ترامپ اولين وتوي خود روي مصوبه كنگره را اعمال خواهد كرد. مجموعه شواهد هم نشان نمي‌دهد كه كنگره بتواند با راي دو سوم جلوي وتوي ترامپ را بگيرند. اما واقعيت آن است كه يك جنگ حقوقي در حال شكل‌گيري است كه مي‌تواند فرآيند آن ماه‌ها به طول انجامد. تاكنون دموكرات‌ها سعي كرده‌اند كه اقدام دونالد ترامپ را يك سوءاستفاده از قدرت نشان دهند و به نحوي بيان كنند كه اعلام وضعيت اضطراري از سوي ترامپ مي‌تواند با ساير روساي جمهور متفاوت باشد. چراكه عملا يك تداخل بين وظايف رييس‌جمهور و كنگره امريكاست و دونالد ترامپ با اين اقدام قصد داشته تا فراي قانون عمل كند و براي بودجه‌اي كه او در مسير قانوني نتوانسته آن را به دست آورد به شكل فرا قانوني به دنبال اجراي آن است.
آدام شف، رييس كميته اطلاعات مجلس نمايندگان امريكا به سي‌ان‌ان گفت:«اين اولين بار است كه رييس‌جمهور زماني وضعيت اضطرار ملي اعلام مي‌كند كه از طريق مسير قانوني نتوانسته بودجه لازم را براي اقدامي به دست آورد.» از همين رو در ميان دموكرات‌ها و بخشي از جمهوري‌خواهان اين نگراني وجود دارد كه چنين موضوعي تبديل به بدعتي براي روساي جمهور بعدي در راستاي تضعيف كنگره باشد.
شف مي‌افزايد: ما اگر قدرت كيف پول را تسليم كنيم كه مهم‌ترين قدرت در دست ماست هيچ توازني ديگر باقي نخواهد ماند و عملا ديگر تفكيك قوا معنايي ندارد و تنها مي‌شود جدايي احزاب. اين حقيقتي است كه اكنون پيش روي همكاران جمهوري‌خواه من نيز قرار دارد.
خاوير بسرا، دادستان كاليفرنيا در خصوص اينكه قصد دارد اقدام دونالد ترامپ را با چالش مواجه كند، مي‌گويد: او يك وضعيت اضطرار ملي مصنوعي را ايجاد كرده كه با استانداردهاي تاريخي اعلام اين وضعيت همخواني ندارد.
بسرا در مصاحبه‌اي با شبكه ABC گفت: ما آماده هستيم. ما مي‌دانيم چه چيزي پيش روي ما قرار دارد و ما حاضريم روبه‌روي همكاران خود در دولت قرار بگيريم. وي افزود: شواهد زيادي وجود دارد چراكه اين بحران 11 سپتامبر در سال 2001 نيست، اين موضوع مانند ماجراي گروگانگيري در سال 1979 نيست كه بگوييم با وضعيت فاجعه‌بار مواجه هستيم.
اما اين تمام ماجرا نيست. اندرو مك كيب، معاون سابق رييس FBI كه گفته مي‌شود دونالد ترامپ او را مجبور به بازنشستگي كرد و يكي از افرادي كه مستقيم با پرونده دخالت روسيه در انتخابات ايالات متحده درگير بود در مصاحبه‌اي جنجالي با برنامه 60 دقيقه CBS حرف‌هاي جديدي از جريان پرونده مطرح كرد كه مي‌تواند در روزهاي آينده جنجال‌برانگيز باشد. وي مدعي شد كه در سال 2017 در مكالمه‌اي كه با راد روزنستاين، معاون دادستان كل ايالات متحده داشته اين موضوع مطرح شده كه در دادستاني روي اجرايي‌سازي متمم 25 قانون اساسي صحبت به ميان آمده است. طبق متمم 25 قانون اساسي ايالات متحده كابينه مي‌تواند با راي‌گيري عدم صلاحيت رييس‌جمهور را به راي بگذارد و وي را بركنار كند و معاون اول جانشين رييس‌جمهور شود تا در نهايت كنگره امريكا در مورد رييس‌جمهور تصميم‌گيري كند.
اين را مي‌توان يك كودتاي بدون خونريزي در داخل دولت دانست. مك كيب مدعي است كه راد روزنستاين عنوان كرده كه در داخل دولت اين اقدام حامياني نيز دارد و قابل اجراست.
در اين شرايط بايد كابينه به صورت كتبي عنوان كند كه رييس‌جمهور قادر به انجام وظايف خود نيست. بسياري اين ادعاي مك كيب را تكان‌دهنده مي‌دانند زيرا هنوز مشخص نيست كه چنين اتفاقي در حال برنامه‌ريزي بوده يا خير. مك كيب همچنين معتقد است كه احتمالا رييس‌جمهور و افرادي كه با وي كار مي‌كنند با روسيه توطئه كنند تا به اين كشور خيانت كنند. اما به هر حال هنوز تحقيقات توسط رابرت مولر به عنوان بازپرس ويژه اين پرونده به پايان نرسيده است.
مجموعه شرايط نشان مي‌دهد كه ترامپ نه در خارج از امريكا موقعيت مناسبي دارد و نه در داخل امريكا جايگاه او مستحكم است. اما واقعيت آن است كه اگر ترامپ با اتهام و اتفاق جدي مواجه نشود اين مردم امريكا هستند كه تعيين مي‌كنند كماكان با رويكرد كنوني با جهان تعامل كنند يا نه.
اروپايي‌ها از سخنراني مايك پنس اين برداشت را كردند كه ستون‌هاي سياست خارجي ايالات متحده در حال تغييرات مبنايي است. در اين ساختار ايران و چين منزوي مي‌شوند، نيروهاي امريكايي به خانه باز مي‌گردند و خط خود را از قدرت‌ها و متحدان اروپايي نيز جدا مي‌كند.