گروه اقتصادي
جايزه جامعه اطلاعاتي ( WSIS2019) در حوزه E-Science به دليل طراحي و اجراي پروژه شبكه علمي به ايران اعطا شد.در اين اجلاس كه با حضور مديران ارشد فناوري اطلاعات ارتباطات از سراسر جهان شامل وزرا و معاونين وزراي ارتباطات كشورهاي مختلف در سالن سازمان جهاني مالكيت معنوي (وايپو) در شهر ژنو سوييس برگزار شد، تنديس و لوح تقدير جايزه جامعه اطلاعاتي (WSIS2019) به دليل طراحي و اجراي پروژه‌شبكه علمي ايران (شعا) اهدا شد.در اين مراسم كه وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات ايران و هيات رسمي از جمهوري اسلامي نيز حضور داشتند، از ميان بيش از ۱۱۰۰ پروژه، از جمله ۶ پروژه معرفي شده جمهوري اسلامي ايران، در ۱۸ گروه از سراسر جهان كه براي دريافت اين جايزه در سال ۲۰۱۹ رقابت مي‌كردند، درنهايت ۹۰ پروژه به مرحله دوم راه يافتند و در اين ميان شبكه علمي ايران به عنوان تنها پروژه ايراني از ميان پروژه‌ها و طرح‌هاي مرتبط با ICT با كسب بالاترين امتياز، موفق به دريافت جايزه E-Science اين دوره WSIS شد.
چه گذشت
در اين مراسم هوليون ژائو دبيركل اتحاديه بين‌المللي مخابرات (ITU) با اشاره به ۱۰ ساله شدن جايزه بين‌الملليWSIS مي‌گويد همكاري كشورها براي ايجاد جامعه امن ارتباطي باعث نوآوري و همكاري بيشتر بين كشورهاي دنيا مي‌شود.در همين حال محمدجواد آذري جهرمي وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات نيز با اعلام كسب موفقيت ايران در اين اجلاس در اينستاگرام خود نوشت: جايزه ويژه «جامعه جهاني فناوري اطلاعات» به ايران رسيد. در اجلاس2019 WSIS شش كانديدا داشتيم كه براي پيشرفت قابل توجه «شبكه علمي ايران» برترين جايزه را برنده شديم. شادي همكارانم ديدني بود و البته چهره نمايندگان كشورهايي كه فكر مي‌كردند تحريم‌هاي‌شان موثر است.
شبكه علمي در جهان
شبكه علمي در جهان در زمره Closed Networkهاي خاص، حاوي مجموعه اطلاعاتي است كه بخش آينده‌پژوه ـ آينده‌ساز كشور، برنامه‌هاي تحقيقاتي، خدمات و اطلاعاتي غيرقابل دسترس براي عموم را براي ديگر همكاران مجاز شده خود به اشتراك مي‌گذارد. از اين‌رو و براساس اين هدف مشخص است كه در تمامي جهان، دسترسي به شبكه‌هاي علمي تابع قوانين سخت‌گيرانه‌تري، نسبت به اتصال به اينترنت بوده است. خدمات را به ديگر مشتركين ارايه مي‌كنند.
شبكه‌هاي علمي، داراي ارتباطات كنترل شده با ديگر شبكه‌هاي اطلاعاتي هستند و بدين‌ترتيب در زمره
Open Interconnection Network قرار نمي‌گيرند. بديهي است يك شبكه عام، هرچقدر با ديگر شبكه‌هاي موازي و مجاور، در سطح ملي و بين‌المللي مرتبط باشد، موفق‌تر خواهد بود. در حالي كه شبكه‌هاي علمي به نحوي پياده‌سازي مي‌گردند كه نخست، داراي دروازه‌هاي ارتباطي Gatewayهاي محدود و منحصر به فرد و خاصي با ديگر شبكه‌هاي علمي بوده و بخش اندكي از اطلاعات خود را به صورت عام براي عموم بينندگان شبكه جهاني اينترنت به نمايش بگذارند.
براين اساس، شبكه‌هاي علمي، شاهراه ارتباطي و انتقال‌دهنده دانش مابين مشتركين خاص خود است كه از يك سوي نيازمند خدمات زيرساختي خاص (مانند سرويس‌هاي پرسرعت و بدون تاخير و امكانات ابري پردازشي خاص منظوره) بوده و از سوي ديگر، توليدكننده، توسعه‌‌دهنده و ارايه‌كننده خدمات و اطلاعاتي است كه در بستر اينترنت، دستيابي به آنها، يا ممكن نيست يا هزينه بسيار بالايي دارد.براساس آمارهاي حاصله از مراكز تحقيقاتي وب جهاني، تنها كمتر از پنج درصد از فضاي وب، محتوايي است كه در برخورد عاميانه با مفهوم اينترنت شناخته مي‌شود. يكي از اساسي‌ترين منابع آنچه نزديك به نود و پنج درصد باقيمانده اينترنت را تشكيل داده و به منزله Deep Web در كوه يخي فضاي اطلاعاتي قرار مي‌گيرد، شبكه‌هاي علمي است كه دسترسي به آن تابع شرايط مشخص بوده و در سطح كشوري و مجموعه‌هاي بين‌المللي و جغرافيايي طبيعي، سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي همسو و هم هدف، ايجاد، توسعه و مورد بهره‌‌برداري قرار مي‌گيرد.كشورهاي حوزه امريكاي شمالي و اروپا براساس يك روند تاريخي، خود از مبدعان و توسعه‌دهندگان فعلي اينترنت محسوب گرديده و سال‌هاست دسترسي به فضاي اينترنتي حاصل از اطلاعات هدف‌گذاري ايشان، وظيفه اصلي شبكه علمي كشور قرار گرفته است. كشورهاي حوزه امريكاي شمالي صاحب نزديك به 42 شبكه علمي مجزا هستند كه بخشي از آن را با ديگر شبكه‌هاي علمي تبادل نموده و بخش بسيار اندكي را نيز در فضاي اينترنت به اشتراك جهاني مي‌گذارند. همچنين كشورهاي حوزه اروپا نزديك به 25 شبكه علمي مجزا با همان شرايط ذكر شده سطور فوق در اختيار دارند.
كشورهاي حوزه امريكاي شمالي و اروپا براساس يك روند تاريخي، خود از مبدعان و توسعه‌دهندگان فعلي اينترنت محسوب شده و سال‌هاست دسترسي به فضاي اينترنتي حاصل از اطلاعات هدف‌گذاري ايشان، وظيفه اصلي شبكه علمي كشور قرار گرفته است. همچنين كشورهاي حوزه امريكاي شمالي صاحب نزديك به 42 شبكه علمي مجزا هستند كه بخشي از آن را با ديگر شبكه‌هاي علمي تبادل كرده و بخش بسيار اندكي را نيز در فضاي اينترنت به اشتراك جهاني مي‌گذارند.كشورهاي حوزه اروپا نزديك به 25 شبكه علمي مجزا با همان شرايط ذكرشده سطور فوق در اختيار دارند.
شبكه علمي در ايران
طرح شبكه علمي ايران (SHOA) در سال ۹۵ طي توافق نامه‌اي ميان سازمان پژوهش‌هاي علمي و صنعتي ايران و سازمان فناوري اطلاعات ايران آغاز به كار كرد و هدف آن ايجاد شبكه‌اي جامع، جهت حمايت از نيازهاي جوامع تحقيقي و آموزشي به عنوان زيرساخت سند بالاسري نقشه جامع علمي كشور، بين دانشگاه‌ها، مراكز تحقيقاتي، مراكز آموزشي و درماني و حوزه‌هاي علميه است.
نسل سوم به چه معني است
شبكه علمي در نظر دارد از صرف ارايه‌دهنده خدمات اينترنت خارج مي‌شود و در فضايي B2B فضايي با بازيگران متفاوت شكل مي‌گيرد. ارتباطي كه فضاي مخاطبان را به نحوي مديريت مي‌كند كه هر كاربر خود تامين و ارايه‌كننده تلقي گرديده و در صورت توليد و تامين محتوا و خدمات مورد نياز ديگر كاربران مي‌تواند از امكانات زيرساختي شبكه استفاده كرده و درون چرخه اين اقتصاد بزرگ در سطح كشور و حتي گستره جهاني قرار گيرند.
يكي از دستاورد‌هاي شبكه علمي در گام نخست شناسايي مجموعه‌ها و نهاد‌هاي مختلف توليدكننده محتوا و خدمت با رويكردهاي مختلف در علوم متنوع در كشور است. شبكه علمي ايران، مي‌تواند عرصه همكاري دانشگاه‌ها، مراكز آموزشي متنوع خصوصا در بهداشت و آموزش پزشكي، حوزه‌هاي علميه، مراكز تحقيقاتي، پژوهشگاه‌هاي گسترده شده در اقصا نقاط كشور و كتابخانه‌هاي بزرگ و كوچك اطلاعاتي چه به صورت كلاسيك و چه به صورت الكترونيكي باشد. در اين شرايط براي تمامي بازيگران اين عرصه از قبيل دانشجويان، طلاب، فارغ‌التحصيلان، اساتيد، پژوهشگران بستري ارتباطي براي ارايه، هم‌انديشي و توسعه‌اي فراهم شود.به گزارش «اعتماد» اين در حالي است كه تاكنون شبكه علمي همچنان بر اساس يك اپراتور عمل كرده است و تلاش است تا دانشگاه‌هاي كشور را به اين شبكه وصل كند.در اين مسير مسائل زير ساختي و بي‌انگيزگي دانشگاه‌ها موجب مقاومت بسياري از اين مراكز شده است.
شبكه‌اي بر خط
اپراتور شبكه علمي، نخستين اپراتور خدمات ارتباطي، مخابراتي و محتواي ارزش افزوده جمهوري اسلامي ايران است كه به صورت كامل و مبتني بر چرخه‌هاي مشخص اجرايي، به صورت كاملا الكترونيكي فعاليت خود را به انجام مي‌رساند. براين اساس مشتركين، كليه نيازمندي‌هاي خود اعم از درخواست خدمات يا رفع مشكلات را به صورت الكترونيكي و از طريق سامانه به انجام مي‌رسانند.
مشتركين مي‌توانند كليه مراحل اعم از درخواست خدمات يا اعلام مشكلات و رفع خرابي، قطع شدن سرويس‌ها و خطاهاي سيستمي را از طريق سامانه گزارش داده و در چرخه عملياتي پيگير رفع آن در كمترين زمان ممكن باشند. در كليه مراحل، حداكثر زمان پاسخگويي در بدو ايجاد هر اقدام به اطلاع مشترك رسانيده شده و مشترك مي‌تواند هرگونه مشكلات در اين زمينه را نيز از طريق سامانه به اطلاع بخش كنترل كيفيت اپراتور رسانيده و پاسخ مربوطه خود را دريافت نمايند. ضمن آنكه بخش بازرسي اپراتور براساس چرخه عملياتي آماده پاسخگويي به گزارشات مشتريان در هر زمينه است.
عقب مانده
به گزارش «اعتماد» شبكه علمي يك پروژه (PPP) است كه با مشاركت بخش خصوصي و دولتي اجراي مي‌شود. شركت سيمرغ رايانه و وزارت ارتباطات و وزارت علوم از تشكيل‌دهندگان اوليه نسل سوم شبكه علمي ايران هستند. از آن سو اين شبكه با عنوان نسل سوم خوانده مي‌شود كه اين پروژه بيش از چندين سال از آغاز خود فراز و نشيب فراواني را تجربه كرد. اما از زمان صدارت واعظي در وزارت ارتباطات سرعت انجام اين پروژه پيشي گرفت. اگرچه قرار بود فرآيند‌هاي اجرايي اين پروژه تا انتهاي سال 97 نهايي شود اما زمان زيادي براي نهايي شدن آن لازم است. به نقل از سايت شبكه علمي ايران تاكنون 175 مركز علمي و دانشگاهي و 31 مركز پژوهشي و تحقيقاتي به اين شبكه پيوسته‌اند.