بي‌ثباتي در منطقه، ترس تركيه
از اقدام خصمانه امريكا عليه سپاه
محمود فاضلي
مقامات و رسانه‌هاي تركيه از جمله كشورهايي بودند كه در خصوص قرار دادن نام سپاه پاسداران در فهرست گروه‌هاي تروريستي موضع شفافي اتخاذ كردند. اتخاذ اين موضع در شرايطي است كه آنكارا خود در ماه‌هاي اخير شاهد تنش‌هايي با امريكا در موضوعات مختلفي از جمله خريد موشك‌هاي S-400 و احتمال عدم دريافت هواپيماهاي اف-35 امريكا، سير صعودي روابط آنكارا با مسكو، بازداشت شهروندان امريكايي و كاركنان كنسولگري محلي در تركيه و سياست امريكا در قبال كردها بوده است.
اردوغان، رييس‌جمهور تركيه هنگام بازگشت از روسيه طي گفت‌وگو با روزنامه‌نگاران، در رابطه با تصميم امريكا براي قراردادن سپاه پاسداران در فهرست گروه‌هاي تروريستي اين كشور اعلام داشت «تركيه تحولات منطقه را از نزديك دنبال مي‌كند. همه چيز در منطقه در حال تغيير است. اينكه امريكا سپاه پاسداران ايران را يك گروه تروريستي اعلام مي‌كند و ايران هم در مقابل نيروهاي امريكايي را تروريست مي‌خواند، اتفاقي عادي نيست.»
مولود چاووش اوغلو وزير امورخارجه تركيه در مصاحبه خود با شبكه «ان‌تي‌وي» با انتقاد شديد از اقدام خصمانه امريكا عليه سپاه تاكيد كرد تروريست اعلام كردن نيروهاي رسمي يك كشور اقدامي به‌شدت خطرناك است. اين تصميم به‌شدت اشتباه است. از نظر ما نيز سپاه پاسداران نبايد در سوريه باشد، ما سياست‌هاي ايران را درست نمي‌دانيم اما قرار دادن نيروهاي رسمي يك كشور در فهرست سازمان‌هاي تروريستي بسيار خطرناك است. ايران نيز فرماندهي مركزي امريكا (سنتكام) را تروريستي اعلام كرده و اين اشتباه است. شما خود با گروه پ.ك.ك همكاري مي‌كنيد، پس چگونه ارتش رسمي يك كشور ديگر را تروريستي اعلام مي‌كنيد. من اين را درست نمي‌دانم. موضع ايران به دنبال تصميم امريكا شدت خواهد يافت كه جالب نيست. نبايد اقدام نادرست را با اقدام نادرست ديگري پاسخ داد.
وزير خارجه همچنين بعد از ديدار با «محمدبن عبدالرحمن آل ثاني» همتاي قطري خود در آنكارا، در كنفرانس خبري مشترك نيز سياست امريكا را مورد انتقاد قرار داد و اعلام داشت امريكا قبلا به‌طور يكجانبه تصميم تحريم عليه ايران را اتخاذ و به تمامي دنيا براي اجراي اين تحريم‌ها اعمال فشار كرد. اين تصميم از سوي امريكا گرفته شده و ما مي‌گوييم و تكرار مي‌كنيم كه اين تصميم قابل تعميم نيست. ما به دفعات مكرر، به‌طور مستقيم و از سوي مقامات بلندپايه، صحيح نبودن اين اقدام را به آنها اعلام كرديم. اساسا اكنون نيز ارتش رسمي ايران را گروه تروريستي اعلام كرد. اين واقعا غيرقابل درك است. ما در گذشته به همراه وزيرخارجه قطر در نشست بين‌المللي گروه پشتيباني سوريه شركت كرديم و در آنجا گروه‌هاي تروريستي در سوريه را ارزيابي كرده و براي تهيه فهرست اين گروه‌ها تلاش كرديم، ولي توافقي حاصل نشد. اما به ياد دارم يك كشور خليج فارس براي افزودن نام سپاه پاسداران بر فهرست گروه‌هاي تروريستي پيشنهاد داده بود و خود امريكا با اين پيشنهاد مخالفت كرد.
اكنون اولا امريكا با موضع قبلي خود در تضاد است، دوما به همراه پ.ك.ك كه در فهرست گروه‌هاي تروريستي امريكا است و با شاخه اين گروه در سوريه همكاري مي‌كند، يعني اعلام ارتش يك كشور به عنوان تروريست از سوي امريكا، در حالي كه اين كشور با يك گروه تروريستي همكاري مي‌كند، تضاد ديگر محسوب مي‌شود. اگرچه ما از اقداماتي كه سپاه پاسداران در سوريه انجام مي‌دهد، حمايت نمي‌كنيم، ما در چارچوب روند نشست «آستانه» به همراه روسيه و ايران، تلاش‌هاي زيادي براي يافتن راه‌حل سياسي مساله سوريه انجام داديم. اما اين، مستلزم اعلام ارتش يك كشور به عنوان گروه تروريستي نيست. چنين تصميماتي موجب بي‌ثباتي در منطقه مي‌شود. زماني كه خروج از حقوق بين‌الملل آغاز شود، معلوم نيست كه در كدام نقطه متوقف خواهد شد. تلاش براي تحميل تصميمات يكجانبه به جهان، اقدام صحيحي نيست. ما به عنوان كشوري كه بحران‌ها را در اين منطقه در صف اول متحمل مي‌شويم، مواضع و نگراني‌هاي‌مان را به مخاطبان امريكايي خود انتقال داده و خواهيم داد. اين تصميم امريكا را نيز صحيح ارزيابي نمي‌كنيم.
وزير خارجه قطر نيز در سفر به آنكارا مدعي شد اختلافات ميان كشورها بايد از راه گفت‌وگو حل شود. ايران يك كشور با شرايط اقليمي و جغرافياي مختص خود است و ما به عنوان كشورهاي همجوار با اين كشور بايد به ملاحظات اين كشور چه با سياست‌هاي آن مخالف يا موافق باشيم، نگاه كنيم. اختلافات ميان كشورها بايد با گفت‌وگو حل شود؛ ايران كشوري است كه وضعيت منطقه‌اي و جغرافيايي خود را دارد و (اين وضعيت) مي‌طلبد كه ما به عنوان كشورهاي همسايه ملاحظات مختلف درباره آن را در نظر بگيريم؛ خواه با سياست‌هايش موافق باشيم يا مخالف.
بسياري از رسانه‌هاي تركيه نيز امريكا را مورد انتقاد قرار داده و مواضع مقامات ايراني و همچنين موافقين اين تصميم امريكا (اسراييل و عربستان) را پوشش خبري دادند. از ديدگاه اين قبيل رسانه‌ها، براي اولين بار در طول تاريخ امريكا، دولت اين كشور در صدد قراردادن ارتش رسمي يك كشور ديگر در فهرست گروه‌هاي تروريستي برآمده است. واشنگتن اين را مي‌داند كه درصورت قراردادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ايران در فهرست گروه‌هاي تروريستي، ايران نيز با تروريست خواندن ارتش امريكا مقابله به مثل خواهد كرد. مسوولين واشنگتن به رغم آنكه مي‌دانند اتخاذ چنين تصميمات متقابلي به منزله اعلام متقابل جنگ در خاورميانه خواهد بود، باز هم اين خطر را پذيرفته به فعاليت‌هاي خود در اين راستا همچنان ادامه مي‌دهند. از ديدگاه رسانه‌هاي تركيه اين تصميم علاوه بر خطر ايجاد يك جنگ جديد بزرگ در مرزهاي تركيه، تهديدهاي جدي ديگري را نيز در بر دارد. درصورت تروريست خواندن سپاه پاسداران از سوي امريكا، عليه كليه افراد و كشورهايي كه با سپاه پاسداران همكاري مي‌كنند نيز تحريم اعمال خواهد شد.