از احتمال تماس
تا هشدار درباره جنگ
گروه ديپلماسي| «جنگ نمي‌خواهم». «جنگ نمي‌شود». دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا اين روزها جمله نخست را به وفور تكرار مي‌كند. جمله دوم هم در ايران در قالب نقل قولي از عالي‌ترين مقام نظام به تيتر رسانه‌ها تبديل مي‌شود. تهران و واشنگتن سطح تنش كم‌سابقه‌اي را تجربه مي‌كنند؛ سطحي كه پيش‌بيني آينده آن كار آساني نيست و بسياري از تحليلگران درباره حوادث تصادفي يا سناريوسازي در اين مسير هشدار مي‌دهند. در حالي كه سرفصل اخبار به رفت و آمدهاي نظامي امريكا در منطقه و واكنش‌هاي احتمالي ايران اختصاص پيدا كرده اما افكار عمومي خسته از جنگ در سطح بين‌المللي و سياستمداراني كه در 15 سال گذشته شكست نقشه‌هاي نظامي امريكا در افغانستان و عراق را شاهد بودند با رصد تحولات و رفت و آمدها به دنبال راهي براي كاستن از اين تنش با استفاده از ديپلماسي هستند. قريب به 10 روز پيش بود كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا اعلام كرد كه منتظر تماس تلفني ايراني‌ها است تا با آنها درباره توافقي جامع صحبت كند. يك روز پس از اين اظهارات گفته شد كه كاخ سفيد شماره تماس را در اختيار سفارت سوييس در ايران كه حافظ منافع امريكا در ايران است قرار داده تا در صورت لزوم به ايراني‌ها بدهند. در اين ميان برخي كشورها تلاش كردند بدون ارايه درخواستي از سوي ايران يا امريكا نقش واسطه را ايفا كنند يا به دليل رابطه حسنه با هر دو كشور به تهران اطمينان خاطر بدهند كه از خاك آنها عليه ايران استفاده نخواهد شد. عراق كه هفته گذشته ميزبان مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا بود مي‌گويد پيام مهمان امريكايي خود را به تهران رسانده كه واشنگتن به دنبال جنگ نيست و عراق را به صحنه‌اي براي درگيري‌هاي نيابتي با تهران تبديل نخواهد كرد. همزمان انتشار عكس‌هايي از هواپيماي متعلق به دولت قطر در فرودگاه تهران گمانه‌زني‌هايي را درباره سفر وزير خارجه اين كشور به تهران به راه انداخت كه هرچند پايتخت‌هاي دو كشور آن را تاييد يا تكذيب نكرده‌اند اما به نظر مي‌رسد با توجه به ميزباني دوحه از پايگاه نظامي امريكا، انجام اين سفر دور از ذهن هم نباشد. همزمان سفر از پيش اعلام‌نشده رييس‌جمهور سوييس (حافظ منافع ايران و امريكا در تهران و واشنگتن) به امريكا و ديدار با دونالد ترامپ هم اين گمانه‌زني‌ها را تقويت كرد كه شايد پيامي ميان دو طرف در حال رد و بدل شدن است. هرچند كه بيانيه‌هاي رسمي پس از اين ديدار مي‌گويد دو طرف درباره ونزوئلا و بحران‌هاي غرب آسيا صحبت كرده‌اند و اشاره خاصي در بيانيه‌ها به موضوع ايران نشده است. گفت‌وگوي مايك پمپئو با سلطان قابوس (عمان) نيز به دومينوي گمانه‌زني‌ها درباره تلاش براي كاستن از سطح تنش ميان تهران و واشنگتن اضافه شد. در چنين فضايي رسانه‌ها كوچك‌ترين رفت و آمدهاي ديپلمات‌ها و سياستمداران در تهران، واشنگتن و كشورهايي كه سابقه ميانجي‌گري ميان اين دو را دارند يا از اين تنش بيش از سايرين آسيب مي‌‌بينند (عراق) را رصد مي‌كنند. روز پنجشنبه، سايت پوليتيكو در خبري كوتاه ادعا كرد كه احتمالا يك سناتور دموكرات امريكايي با وزير خارجه ايران گفت‌وگو داشته است. به گزارش «اعتماد»، خبرنگار اين رسانه امريكايي ادعا كرده كه شب چهارشنبه در حالي كه سناتور «دايان فينشتاين» سناتور ارشد دموكرات در محوطه كنگره قدم مي‌زده صفحه موبايل وي را ديده كه روي آن صفحه مربوط به شماره تماس و نام ظريف باز بوده است. مشخص نيست كه آيا چنين تماسي ميان سناتور دموكرات امريكايي و وزير خارجه ايران برقرار شده است يا خير؟
همزمان با اين تحولات در رسانه‌ها پيرامون امكان برقرار شدن تماسي ميان ايران و امريكا، هر روز اخبار بيشتري درباره بروز اختلاف ميان تيم ترامپ درباره ايران به گوش مي‌رسد. منابع آگاه از داخل كاخ سفيد كمپيني عليه جان بولتون، مشاور امنيت ملي ترامپ راه انداخته‌اند و هركدام با پرهيز از ذكر نام خود اطلاعاتي درباره تلاش جان بولتون براي به راه‌اندازي تنش نظامي ميان امريكا و ايران را در اختيار رسانه‌ها قرار مي‌دهد. در نتيجه همين فضا است كه اين روزها هر خبرنگاري دونالد ترامپ را مي‌بيند از وي سوال مي‌كند: «داريم وارد جنگ با ايران مي‌شويم؟» و پاسخ رييس‌جمهور امريكا فعلا اين جمله است: «اميدوارم اين‌طور نباشد.»
هرچه رسانه‌ها بيشتر درباره وقوع تنش ميان ايران و امريكا گزارش مي‌دهند بر تعداد مخالفان جنگ يا تنش غيرمستقيم ميان اين دو نيز افزوده مي‌شود. به گزارش خبرگزاري فارس، شمار زيادي از نماينده‌هاي كنگره امريكا به دولت «دونالد ترامپ»، رييس‌جمهور امريكا درباره تحريف واقعيت‌ها درباره ايران و احتمال درگيري نظامي هشدار داده‌اند. «آدام اسميت»، «آدام شيف» و «اليوت انگل»، روساي كميته نيروهاي مسلح، اطلاعاتي و امور خارجي مجلس نمايندگان امريكا در نامه‌اي خطاب به «مايك پمپئو»، وزير خارجه امريكا درباره سياسي‌سازي اطلاعات درباره ايران هشدار داده‌اند. قانونگذاران امريكايي در اين نامه در خصوص برخي تلاش‌ها براي سياسي كردن ارزيابي‌هاي جامعه اطلاعاتي درباره ايران هشدار داده و نوشته‌اند: «ملت ما، چنانكه در بي‌اعتنايي كاخ سفيد به تحليل جامعه اطلاعاتي در خصوص عراق و استفاده گزينشي از اطلاعات مربوط به عراق براي توجيه جنگ با اين كشور شاهد بود، كاملا به مخاطرات گزينش اطلاعات و ناديده گرفتن آن در عرصه سياسي خارجي و تصميم‌گيري‌هاي امنيتي آگاه است.» چهار سناتور ديگر هم به «دونالد ترامپ» نامه نوشته و از او بابت بزرگنمايي «تهديد ايران» انتقاد كرده‌اند. اين قانونگذاران مجلس سنا («كريس ون هولن»، «اد ماركي»، «جف مركلي» و «برني سندرز») در نامه‌اي كه به رويت فارن‌پاليسي رسيده نگراني كنگره امريكا از احتمال درگيري نظامي با ايران را گوشزد كرده‌اند. نگارندگان نامه راهبرد دولت امريكا درباره ايران را «ناهمخوان و مضر» توصيف كرده و نوشته‌اند ارزيابي‌هاي فعلي از تهديد ايران با الگوي «بزرگنمايي تهديدها و تحريف اطلاعات» انطباق بيشتري دارد.«تيم كين»، سناتور امريكايي هم يكي ديگر از قانونگذاراني است كه پنجشنبه به دولت ترامپ درباره هرگونه درگيري نظامي با ايران هشدار داد. او گفت: «سطح تهديد درباره خطراتِ مربوط به ايراني‌ها چقدر است و چه مقدار از افزايش اين تهديدها مستقيما ناشي از كارهايي است كه خود دولت براي تحريك ايران انجام داده؟»