انتخابات پارلمان اروپا
محمود فاضلي
انتخابات پارلمان اروپا در 28 كشور عضو اتحاديه اروپا برگزار شد. اين پارلمان با 751 نماينده تنها نهاد اروپايي است كه نمايندگان آن با راي‌گيري همگاني مستقيم انتخاب مي‌شوند. تعداد كرسي‌هاي هر كشور در پارلمان به جمعيت اين كشورها بستگي دارد. كشورهاي مختلف اتحاديه اروپا، سيستم‌هاي راي‌گيري متفاوتي براي اين انتخابات دارند. اگرچه در همه موارد تناسب ميان تعداد راي و كرسي كسب شده وجود دارد و هر چقدر راي ليست احزاب بالاتر باشد، متناسب با آن تعداد نمايندگانش بيشتر مي‌شود، براي مثال آلمان با بيش از 82 ميليون نفر، 96 نماينده و كشورهاي مالت، لوكزامبورگ و قبرس با 6 كرسي داراي كمترين سهميه در پارلمان اروپا هستند.
برخي نمايندگان از طريق راي مردم به احزاب و ليست كامل نامزدهاي آنان انتخاب مي‌شوند. در بعضي كشورهاي اروپا نيز راي‌دهندگان گزينه ديگري داشته و مي‌توانند يا به ليست حزب يا به نامزد مورد نظر خود راي دهند. در اين حالت راي‌دهندگان به هر تعداد نامزدي كه دوست دارند راي مي‌دهند يا حتي مي‌توانند نامزدهاي خود را خارج از ليست‌ها انتخاب كرده و بر اساس نظر خود، آنها را اولويت‌بندي كنند. اين نمايندگان از سال 2019 تا 2024 در دو مقر پارلمان اروپا در شهر‌هاي استراسبورگ فرانسه و بروكسل بلژيك، حضور خواهند داشت. در كشورهاي بلژيك، يونان و بلغارستان شركت در انتخابات پارلمان اروپا اجباري است.
نمايندگان پارلمان اروپا به همراه شوراي اتحاديه اروپا متشكل از سران كشورهاي عضو، قوانين و بودجه اتحاديه اروپا را تصويب مي‌كنند و كميسيون اروپا، قدرتمندترين بخش اتحاديه اروپاست كه تصميم‌گيري در خصوص سياست‌هاي كلان اين اتحاديه را انجام مي‌دهد. شوراي اتحاديه اروپا كه شامل سران كشورهاي عضو مي‌شود پس از انتخاب نامزد رياست كميسيون، او را براي راي‌گيري به پارلمان معرفي كرده و احزابي كه بيشترين كرسي را در پارلمان اروپا داشته باشند نقش موثرتري در انتخاب رييس كميسيون اروپا خواهند داشت. پارلمان اروپا بودجه اتحاديه اروپا را تصويب مي‌كند. نمايندگان پارلمان اروپا سهم اندكي در زمان انتصاب كميسرهاي اروپايي دارند. پارلمان اروپا در زمان گزينش اعضاي اين كميسيون حق انتخاب دارد. براي رييس كميسيون نيز همين گونه است. شوراي اروپا اسم فردي را به پارلمان پيشنهاد مي‌دهد و اين انتخاب بايد به تاييد اكثريت مطلق نمايندگان برسد. اين پارلمان كه اولين دور انتخابات آن در سال 1979 برگزار شد، با وجود برجستگي دموكراتيك، قدرت كمي براي اعمال نفوذ بر سياست اتحاديه در اختيار دارد. صلاحيت محدود پارلمان اروپا از نگاه افراد بدبين به اروپا، حتي مي‌تواند يكي از نمادهاي اتحاديه اروپاي دورشده از توده مردم باشد. اين ترديد هميشه وجود دارد كه آيا پارلمان اروپا واقعا نهادي در خدمت ارزش‌هاي دموكراتيك است و آيا نمايندگان پارلمان اروپا مي‌توانند بر تصميمات اتحاديه اروپا اعمال نفوذ كنند؟
پارلمان اروپا همچنين مي‌تواند كميسيون‌هاي تحقيق موقتي را براي بررسي تخطي‌هاي احتمالي از قوانين اتحاديه از سوي كشورهاي عضو يا اجراي نامناسب اين قوانين تشكيل دهد. پارلمان اروپا مي‌تواند زماني كه نمايندگان مشاهده كنند قانوني از سوي يك نهاد ديگر بر خلاف معاهدات تصويب شده است، به ديوان عدالت اتحاديه اروپا رجوع كند. قدرت نمايندگان پارلمان اروپا محدود است. آنها نمي‌توانند به تنهايي بازنگري در معاهدات را آغاز كنند و اجماع كشورهاي عضو ضروري است. اين امر طرح‌هاي احزاب منتقد و خروج از حوزه شنگن را پيچيده مي‌كند زيرا شنگن منطقه‌اي است كه كشورهاي شرق اروپا به عنوان ركن بازار واحد بسيار به آن علاقه‌مند هستند.
هم‌اكنون هشت «گروه حزبي» در پارلمان اروپا وجود دارد اما در هفته‌هاي اخير احتمال قدرت گرفتن احزاب و پوپوليست راست‌گراي افراطي اروپا در پارلمان اروپا به موضوع مهمي تبديل شده است. «متيو سالويني» معاون نخست‌وزير ايتاليا و رهبر حزب راست‌گراي «ليگا»، «مارين لوپن» از حزب «جبهه ملي» فرانسه، «خيرت ويلدرس» از «حزب آزادي» هلند، «يورگ ميوتن» از حزب «بديل براي آلمان» و «نايجل فاراج» از «حزب برگزيت» انگليس از جمله افراط‌گرايان اروپايي هستند. اين راست‌گرايان افكار نژاد‌پرستانه، ضدمهاجرتي، ضد اسلامي و افراط‌گرايانه دارند.
از سال 1979، راست‌ها و چپ‌ها بي‌وقفه قدرت را در پارلمان اروپا بين خود تقسيم كرده‌اند اما براي اولين بار به نظر مي‌رسد در تاريخ اتحاديه اروپا، قدرت پوپوليسم وضعيت را تهديد كند. اين تغيير در انتصاب رييس آينده كميسيون اروپا تاثيرگذار خواهد بود زيرا هر خانواده سياسي كه در انتخابات پارلمان اروپا در صدر قرار بگيرد مدعي اين پست خواهد بود.
حزب مردم اروپا كه قدرتمندترين حزب در سطح پارلمان اروپاست 217 نماينده دارد اما پيش‌بيني مي‌شود شماري از كرسي‌هاي خود را در اين دور از انتخابات از دست خواهد داد. در حزب اتحاد مسيحي دموكرات آلمان، جمهوريخواهان فرانسه، فورزا ايتاليا، حزب مردم اسپانيا و فيدز مجارستان اعضاي اين حزب هستند. سوسيال دموكرات‌ها دومين گروه آخرين پارلمان با 186 نماينده بوده و احتمال دارد نفوذ اين حزب نيز پس از انتخابات اخير پارلمان به‌شدت كاهش يابد. سوسيال دموكرات‌هاي آلمان، اس پي او اتريش، حزب سوسياليست فرانسه، حزب كارگر انگليس، حزب پي اس او ئي اسپانيا، حزب پي دي ايتاليا و حزب فان دي آربيد هلند عضو اين ائتلاف هستند. گروه محافظه‌كاران و اصلاح‌طلبان اروپا با 76 نماينده سومين گروه در پارلمان اروپاست. حزب محافظه‌كار انگليس كه پيش‌بيني مي‌شود كرسي‌هاي زيادي را از دست بدهد، حزب لهستاني قانون و عدالت، حزب ملي‌گراي بلژيك از اعضاي اصلي اين گروه هستند. براساس تعدادي از نظرسنجي‌ها، يك حزب حاكميت‌گرا يا بدبين به اتحاديه اروپا در برخي كشورهاي اروپايي در صدر قرار دارند. حزب «ليگ سالويني» ايتاليا، قانون و عدالت لهستان، ائتلاف جديد «فلماند» بلژيك و «فيدز» مجارستان از جمله اين احزاب هستند. در اتريش و فرانسه نيز اين احزاب در موقعيت بسيار خوبي قرار دارند.