روايت فتح

وقوع جنگ ‌تحميلي و پيامدهاي خاص آن، مانند هر حوزه ‌ديگر هنري، بر ذهنيت فيلمسازان كشور هم تاثير گذاشت؛ تاثيري كه موجب ساخته شدن آثاري شد كه هر كدام به نوبه خود حرف‌هايي براي گفتن دارند. اهميت موضوع جنگ از يك طرف و قابليت دراماتيك بالايي كه چنين رخدادهاي مهم تاريخي دارند، باعث شده حوادث و حاشيه‌هاي جنگ بارها سوژه فيلمسازان شوند و از دريچه نگاه هر يك از آنان بوده كه جنگ با شكل و شمايلي روايي خاص انعكاس پيدا كرده است. يكي از زيرشاخه‌هاي جريان اصلي جنگ ايران و عراق دوره آزادسازي خرمشهر است كه اين موضوع تاكنون بارها در قالب فيلم سينمايي به نمايش درآمده است. در اين گزارش به مهم‌ترين فيلم‌ها و سريال‌هايي كه به جنگ خرمشهر پرداخته‌اند، نگاهي كرده‌ايم:

صحبت از اولين فيلم تاريخ سينماي ايران پيرامون آزاد‌سازي خرمشهر به خودي خود نام رسول ملاقلي‌پور را به ذهن متبادر مي‌كند. ملاقلي‌پور ازجمله كارگردانان پيشرو در سينماي جنگ به‌حساب مي‌آيد. ملاقلي‌پور خود در روزهاي محاصره خرمشهر به عنوان عكاس در اين فضا حضور داشته و فيلم «بلمي به سوي ساحل» را سال 1364 و در شرايطي مقابل دوربين برد كه كشور به صورت مستقيم در جريان وقايع جنگ قرار داشت. بلمي به سوي ساحل نمونه عيني از حوادث خرمشهر پيش روي مخاطبان مي‌گذارد. احمدرضا درويش ديگر فيلمسازي است كه بيشترين فيلم‌هاي تاريخ سينما را درباره حوادث خرمشهر ساخته است. سه فيلم با نام‌هاي «كيميا»، «سرزمين خورشيد» و «دوئل» براساس اين موضوع روايت شده است. «كيميا» و «سرزمين خورشيد» در قالب يك ملودرام اجتماعي، به زندگي آدم‌هاي خرمشهر مي‌پردازند. اما دوئل يك فيلم تكنيكي با امكانات جنگي بالاست.

وقتي سخن از فتح خرمشهر مي‌شود ناخودآگاه ذهن متوجه فيلم «روز سوم» محمدحسين لطيفي مي‌شود. روايت آخرين روزهاي مقاومت در بخش غربي خرمشهر در سال ۱۳۵۹ در فيلم «روز سوم» بازتاب داده شده است.

فيلم «عصر روز دهم» به كارگرداني مجتبي راعي ديگر فيلم جنگي است كه البته در حاشيه‌اش به موضوع خرمشهر پرداخته است. «حريم مهرورزي» به كارگرداني ناصر غلامرضايي، «كودك و فرشته» مسعود نقاش‌زاده، «بزرگمرد كوچك» ساخته صادق صادق دقيقي از ديگر فيلم‌هايي هستند كه داستان‌شان را با موضوع خرمشهر به مخاطب ارايه داده‌اند.

تاكنون كارگردان‌هاي زيادي در قالب مجموعه‌هاي تلويزيوني تلاش كرده‌اند به حماسه فتح خرمشهر بپردازند و هر يك بسته به سليقه خود اما از زواياي گوناگوني به اين ماجرا بپردازند كه در ميان آنها سريال‌هاي «در چشم باد» و «خاك سرخ» اهميت دوچندان دارند. بخش سوم مجموعه تلويزيوني «در چشم باد» به كارگرداني مسعود جعفري‌جوزاني به فتح خرمشهر مي‌پرداخت و با روايت تصاوير مستندي از عمليات بيت‌المقدس و آزادسازي خرمشهر به اثري درخور توجه تبديل شده است.