خاشقجي؛ يك گزارش و ديگر هيچ
محمود فاضلي
انتشار گزارش 100 صفحه‌اي تحقيقات ويژه سازمان ملل براي بررسي كشتن خاشقجي روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست از سوي خانم «اگنس كالامارد» مدافع حقوق بشر اهل فرانسه و مسوول بررسي درباره نقض حقوق بشر، ارتباط به سهيم بودن سران رژيم عربستان در اين قتل را اثبات مي‌كند. بازرسي نشان مي‌دهد يك گروه
15 نفري خاشقجي را ترور كرد و چنين اقداماتي مستلزم هماهنگي شديد در سطح حكومت بود. اين گزارشگر فقط به ارزيابي آخرين مكالمات ضبط‌شده در آخرين لحظات مرگ خاشقجي در كنسولگري در استانبول اكتفا نكرده است. اين گزارش اگرچه جزييات جديدي در مورد آخرين روزها و لحظات زندگي خاشقجي دارد اما هيچ‌چيز درباره محل دفن بدن او، مشخص نكرده است.
اين گزارش همچنين براي افكار عمومي در جهان هم ارزشمند است زيرا مردم در جهان براساس گزارش مزبور با اسناد مدون شاهد هستند چه كسي امروز سردمدار اين رژيم است. اين مورد به طور جدي روابط بين پادشاهي عربستان و غرب را بدتر كرد و ضربه بزرگي به حيثيت شاهزاده كه ميليون‌ها دلار هزينه كرد تا خود را به عنوان يك اصلاح‌طلب جوان معرفي كند! وارد كرده است.
تحقيقات طولاني بازرس سازمان ملل روشن مي‌كند كه اين يك جرم بين‌المللي است كه سازمان ملل و امريكا را وادار به اقدام فوري مي‌كند و از «اف‌بي‌آي» مي‌خواهد تا تحقيقاتي در اين خصوص انجام دهد. در گزارش آمده است كه امريكا بايد تحقيقات اداره امنيت فدرال را افشا كرده و در صورت لزوم در امريكا محاكمه انجام شود. اما ترامپ اين پيشنهاد را رد كرده و مدعي است «فكر مي‌كنم كه اين پرونده دقيقا بررسي شده است. اين موضوع فروش اسلحه امريكايي به عربستان را تهديد خواهد كرد. عربستان يكي از خريداران بزرگ محصولات امريكايي است، اين مساله براي من معنا و ارزش خاصي دارد. عربستان يك ايجادكننده بزرگ مشاغل در امريكا محسوب مي‌شود. من احمق و نادان نيستم كه از انجام تجارت با عربستان امتناع كنم. اگر واشنگتن از فروش تسليحات به رياض امتناع كند، عربستان به سمت رقباي امريكا يعني چين و روسيه متمايل خواهد شد».
پس از قتل جمال خاشقجي، رژيم عربستان بدون تغيير يا پشيماني، به كارش ادامه مي‌دهد و بازداشت روزنامه‌نگاران تداوم دارد. عادل الجبير وزير مشاور در امور خارجي عربستان در مصاحبه با لوموند مدعي بود «ما فكر مي‌كنيم كه سازمان ملل حكمي براي چنين تحقيقي نداشته است و ورود به اين بازي هم بيشتر براي آن بوده است كه رياض را در اين ماجرا در بيشترين سطح مقصر معرفي كنند. مدت‌ها است سازمان ملل مواضعي منفي عليه عربستان مي‌گيرد. به نظر من اين گزارش اثري نخواهد داشت زيرا براساس اطلاعات افراد ناشناس تهيه شده است. گزارش پر از تناقض است و خلاف واقع در آن زياد است. براي مثال مي‌گويند كه يازده متهم اين پرونده در خفا مجازات مي‌شوند و بايد اين روند متوقف شود. اين استدلال غلط است زيرا نمايندگان شوراي امنيت و نيز تركيه و ديگر كشورها و همچنين سازمان‌هاي غير‌دولتي در جلسات استماع دادگاه حضور دارند. بحث بر سر كشته شدن يك تبعه سعودي در خارج از كشور است كه توسط اتباع ديگر سعودي، ماموريتي رسمي براي اين موضوع نداشته‌اند.
اگرچه در اين گزارش تاكيد شده است بررسي‌هايي كه تاكنون از سوي تركيه كه اين قتل در آنجا صورت گرفته و آنچه از سوي رياض صورت پذيرفته اصلا با استانداردهاي بين‌المللي همسو نيست. به باور رييس‌جمهور تركيه، عاملان قتل خاشقجي هزينه آن را پرداخت خواهند كرد و بايد در اين خصوص پاسخگو باشند. گزارش سازمان ملل نقش‌آفريني مقامات سعودي در قتل خاشقجي را تاييد مي‌كند و آنها هزينه اين امر را پرداخت خواهند كرد.
اين گزارش تاييد مي‌كند كه نگاه سعودي‌ها به تركيه اشتباه بود». تركيه كشورهاي عضو سازمان ملل و موسسات بين‌المللي را به پافشاري براي اجراي توصيه‌هاي گزارشگر سازمان ملل در خارج از چارچوب قضايي درباره قتل خاشقجي فراخواند.
گزارش نامبرده كه با وجود همه موانع و كارشكني‌هاي عربستان تهيه شده، به دبيركل سازمان ملل و شوراي امنيت اين امكان را مي‌دهد تا يك بررسي قضايي رسمي درباره اين عمل جنايتكارانه تقاضا كند اما انتظار نمي‌رود آن‌گونه كه در گزارش خواسته شده تحريمي عليه مسببان اصلي اين قتل كه در كاخ سلطنتي در رياض نشسته‌اند، اعمال شود. آنها متحديني در سازمان ملل و شوراي امنيت دارند كه داراي حق وتو هستند.