نشست‌هاي نمايشي

شهاب شهسواري| همايش دو روزه گفت‌وگوهاي افغانستان با حمايت آلمان و قطر، روز يكشنبه در دوحه آغاز به كار كرد، همايشي كه بنا به ادعاي آلمان و امريكا اولين دور گفت‌وگوهاي بين‌افغاني ميان طالبان و ديگر گروه‌هاي افغانستان است، اما به گفته طالبان فقط يك نشست مشترك ميان شهروندان افغان است كه هر يك در جايگاه حقيقي خود در آن مشاركت كرده‌اند. اين گفت‌وگوها در شرايطي برگزار مي‌شود كه حملات و تلفات غيرنظامي در سراسر افغانستان به‌ شدت در هفته گذشته افزايش يافته است. بيش از 50 سياستمدار شناخته ‌شده افغانستان براي شركت در اين گفت‌وگو‌ها در دوحه جمع شده‌اند. اين نشست به ابتكار ماركوس پوتزل، فرستاده ويژه دولت آلمان در امور افغانستان و پاكستان و با هماهنگي كابل، واشنگتن و دوحه برگزار شده است. هفته گذشته همزمان با برگزاري دور جديد گفت‌وگوهاي طالبان با زلماي خليل‌زاد، فرستاده ويژه دولت امريكا در امور افغانستان، آلمان برگزاري نشست گفت‌وگوهاي افغانستان را «گامي بسيار مهم در شرايط بسيار حساس براي پيشرفت و صلح» توصيف كرده ‌بود. زلماي خليل‌زاد دور هفتم گفت‌وگوهاي دولت امريكا با شبه‌نظاميان طالبان در دوحه را براي تسهيل برگزاري اين نشست دو روز متوقف كرده است. زلماي خليل‌زاد بعد از 7 دور گفت‌وگو با شبه‌نظاميان طالبان در قطر و امارات متحده عربي مدعي شده كه «پيشرفت‌هاي چشمگيري» در مذاكرات به وقوع پيوسته است هر چند آمار و خبرهاي منتشر شده از درون افغانستان تغيير واضحي در اوضاع جنگ 18 ساله نشان نمي‌دهد.گفت‌وگوهاي دوحه در شرايطي برگزار مي‌شود كه گروه طالبان بدون توجه به اشتياق آمريكا براي توافق با اين گروه شبه‌نظامي همچنان به عمليات و كشتار غيرنظاميان در سراسر افغانستان ادامه مي‌دهد. روز يكشنبه همزمان با انجام نشست دوحه، انفجار انتحاري در ولايت غزني باعث كشته‌ شدن 8 شهروند غيرنظامي و زخمي شدن 50 نفر ديگر شد. طالبان مسووليت اين حمله انتحاري را پذيرفته است. گروه طالبان تاكيد كرده است كه شركت در نشست دوحه همچنان به معناي تغيير در موضع اين گروه در عدم مذاكره با دولت مركزي كابل نيست و فقط در شرايطي شركت در چنين نشستي را قبول كرده كه تك تك حاضران در نشست با عنوان حقيقي و بدون وابستگي حقوقي با دولت در آن مشاركت كنند. با وجود اين موضع طالبان، ايالات متحده امريكا، آلمان و قطر كه در برگزاري اين نشست مشاركت كرده‌اند، اين نشست را گامي مهم در جهت آغاز گفت‌وگوهاي ميان گروه‌هاي افغان تلقي مي‌كنند. مشاركت طالبان در چنين نشست‌هايي بي‌سابقه نيست، اين گروه تاكنون در چند جلسه مشابه با حضور سياستمداران ارشد و شناخته ‌شده افغانستان در مسكو مشاركت كرده است اما همواره اعلام مي‌كند كه تا خروج كامل نيروهاي نظامي خارجي تحت فرماندهي امريكا حاضر به مذاكره مستقيم با دولت مركزي كابل نيست چراكه اين حكومت را دست‌ نشانده اشغالگران مي‌داند.هاشم وحدت‌يار، كارشناس مسائل افغانستان در واشنگتن به الجزيره در مورد دلايل بي‌ميلي طالبان به مذاكره با دولت كابل مي‌گويد:«طالبان به اين دليل حاضر به گفت‌وگو با دولت مركزي نيست كه تصور مي‌كند در صورت آغاز چنين مذاكراتي، روحيه افراد مسلح اين گروه در ميدان‌هاي نبرد داخل افغانستان از بين خواهد رفت. از آنجا كه طالبان احساس مي‌كند در حال حاضر در موضع قدرت قرار دارد، تلاش مي‌كند خود را بازيگر اصلي جنگ و بازيگر اصلي صلح به شكل همزمان تصوير كند.» وحدت‌يار معتقد است كه نشست مسكو با حضور نامزدهاي رياست‌جمهوري افغانستان «يك نشست در سطحي بسيار بالاتر بود اما در آن سطح هم امكان رسيدن به يك دستاورد مهم امكان‌پذير نشد.»

اين نشست همزمان با گفت‌وگوهاي رو در روي دولت امريكا با گروه طالبان انجام مي‌شود. زلماي خليل‌زاد، سفير پيشين ايالات متحده امريكا در كابل كه از سال گذشته به عنوان نماينده ويژه وزارت خارجه امريكا در امور افغانستان مشغول به كار شده است براي چندمين بار ادعا كرده كه گفت‌وگوهاي ديپلمات‌هاي امريكايي با گروه شبه‌نظامي افغانستان با «پيشرفت‌هايي چشمگير» مواجه شده است. خليل‌زاد در گفت‌وگو با الجزيره مي‌گويد:«ما در هر 4 دستوركار نشست به پيشرفت‌هاي قابل ملاحظه‌اي دست ‌يافته‌ايم، در عنصر مقابله با تروريسم كه براي امريكا و جهان اهميت دارد، پيشرفت كرده‌ايم، در موضوع عقب‌نشيني نيروهاي خارجي كه براي طالبان اهميت دارد به پيشرفت دست يافته‌ايم، در مورد گفت‌وگوهاي بين‌ گروه‌هاي افغان از جمله تهيه نقشه راه آينده سياسي افغانستان جلو رفته‌ايم و در زمينه آتش‌بس دايمي، جامع و كامل هم پيشرفت‌هايي داشته‌ايم.» نماينده امريكا در مذاكرات با گروه شبه‌نظامي طالبان در شرايطي اين ادعاها را مطرح مي‌كند كه عمليات تروريستي در سراسر افغانستان بدون وقفه ادامه دارد و در روزهاي گذشته چندين بمب‌گذاري انتحاري در كابل، پايتخت اين كشور و ولايت‌هاي ديگر باعث كشته ‌شدن ده‌ها غيرنظامي از جمله كودكان دانش‌آموز شده است. همزمان طالبان موضع خود مبني بر مخالفت با گفت‌وگو با دولت مركزي را مورد تاكيد قرار مي‌دهد، تعداد نيروهاي نظامي امريكا در افغانستان نسبت به گذشته افزايش پيدا كرده و هيچ نشانه‌اي از مشاركت سياسي طالبان در روند دموكراسي در افغانستان از جمله در انتخابات پيش روي رياست‌جمهوري وجود ندارد.ادعاي پيشرفت در مذاكرات در شرايطي بيان مي‌شود كه 18 سال بعد از آغاز جنگ امريكا در افغانستان، طالبان در قدرتمندترين شرايط خود قرار دارد و بيش از 50 درصد از خاك اين كشور را تحت تسلط گرفته است. بر اساس آمار سازمان ملل متحد، رقم تلفات غيرنظاميان در جنگ افغانستان به بالاترين رقم خود در يك دهه گذشته افزايش يافته است.همزمان با حملات طالبان در افغانستان، گروه داعش نيز حملات خود را در اين كشور ادامه مي‌دهد. روز جمعه گروه داعش مسووليت حمله به يك مسجد شيعيان در ولايت غزني را بر عهده گرفت، حمله‌اي كه باعث كشته ‌شدن دو نفر از نمازگزاران اين مسجد شد. روز جمعه همچنين در شليك يك خمپاره در منطقه خواجه سبزپوش ايالت فارياب دست‌كم 14 شهروند افغانستان جان خود را از دست دادند و ده‌ها نفر ديگر زخمي شدند. هفته گذشته طالبان در حمله‌اي در قلب كابل با انجام يك انفجار انتحاري بزرگ و تيراندازي بعد از آن باعث كشته شدن دست‌كم 16 نفر(و بر اساس گزارش‌هاي غيررسمي دست‌كم 44 نفر) و زخمي شدن نزديك به 100 نفر ديگر از جمله 51 دانش‌آموز و 5 زن شد.