گروه اقتصادي|ادامه ريزش قيمت‌ها در بازار ارز موجب شده تا قيمت دلار در بازار به نرخ‌هاي رسمي در سامانه نيما و سنا نزديك‌تر شود. افت قيمت دلار در روزهاي اخير همچنين موجب شده است با افزايش عرضه دلار توسط برخي افراد روند نزولي آن با سرعت بيشتري رخ دهد. همراه با روند كاهشي نرخ ارز رييس دفتر رييس‌جمهوري با بيان اينكه نرخ واقعي ارز نرخ كنوني نيست و روند كاهش نرخ ارز بايد ادامه پيدا كند، اعلام كرد دولت بنا ندارد در بازار ارز دخالت و نرخ تصنعي ارز ايجاد كند. روند عرضه و تقاضا را آزاد گذاشته تا به‌طور طبيعي روند نرخ ارز كاهش پيدا كند.
قيمت دلار در بازار آزاد روز گذشته با ريزش چشمگير نسبت به روزهاي قبل نزديك به 11 هزار تومان رسيد؛ درحالي كه قيمت دلار در صرافي‌هاي بانكي براي فروش به مردم 11 هزار و 550 تومان تعيين شده بود.
قيمت دلار روز سه‌شنبه در خيابان فردوسي 11 هزار و 750 تومان شد و در روز گذشته به 11 هزار و 100 تومان كاهش يافت. اول تيرماه قيمت دلار 13 هزار تومان بود و ديروز 26 تيرماه به مرز 11 هزار تومان نزديك شد؛ اين يعني قيمت دلار در فاصله كمتر از يك ماه 2 هزار تومان در بازار آزاد كاهش يافته است.
اختلاف قيمت دلار در بازار آزاد با نرخ‌هاي رسمي موجب امتناع فعالان اقتصادي از معاملات رسمي در سامانه نيما شده بود اما روز سه‌شنبه رسما قيمت دلار آزاد و قيمت دلار نيمايي باهم ملاقات كرده و براي ساعتي يكسان شده بودند. روز قبل قيمت دلار در سامانه نيما 11 هزار و 676 تومان بود.
ديروز اما نه‌تنها دلار نيمايي و آزاد يكسان شدند بلكه، قيمت دلار در بازار آزاد كاهش چشمگيري نسبت به قيمت دلار در سامانه نيما را تجربه كرد. در ماه‌هاي گذشته و با سياست‌هاي اتخاذ شده توسط بانك مركزي، قيمت دلار در سامانه نيما حدود 30 درصد تعديل شده و به حدود 11 هزار و 700 تومان رسيده بود.
بنابراين، قيمت دلار نيمايي و سنا بعد از عقب‌نشيني دلار آزاد، به مرز تك‌نرخي شدن نزديك شده‌اند؛ بدين‌ترتيب بازار ارز ايران در آستانه تلاقي نرخ‌هاي سه‌گانه آزاد، سنا و نيما قرار دارد كه به باور برخي فعالان بازار ارز پيش‌‌زمينه راه‌اندازي بازار متشكل ارز از سوي بانك مركزي ايران است.
چرايي كاهش نرخ ارز
خروج بازيگران بزرگ از بازار ارز، فروشنده شدن بازيگران خرد، رفتارهاي موثر بازار ساز، افزايش عرضه و كاهش تقاضا و راه‌اندازي بازار متشكل ارزي از مهم‌ترين دلايل كاهش شديد قيمت ارز در روزهاي گذشته به حساب مي‌آيد.
برخي فعالان صادراتي و بازار ارز معتقدند حفظ فاصله آربيتراژي نيما و آزاد براي تداوم تامين ارز از نيما مي‌تواند تا زمان راه‌اندازي بازار متشكل ارزي راهگشا باشد. بر اين اساس تا زماني كه هاب ارزي - از طريق ايجاد بازار متشكل ارزي- از كشورهاي همسايه مانند دوبي به تهران منتقل نشده، يكسان‌سازي نرخ آزاد و نيما به معناي باز نشدن دست بازارساز در سبد دوبي خواهد بود. از سوي ديگر برخي كارشناسان ديگر اعتقاد دارند در صورتي كه بازار متشكل ارزي در چارچوب يك بازار آزاد تشكيل شده و عرضه و تقاضا تعيين‌كننده نرخ باشد، بازارساز مي‌تواند با كاهش آرام نرخ و همزمان راه‌اندازي اين بازار، ريسك فعال‌سازي مجدد و اتكا به كانال دوبي را دست‌كم در ميان‌مدت به‌طور قابل توجهي كاهش دهد.
فروش ارز
ريزش قيمت‌ها موجب افزايش ميزان فروشنده در بازار شده است؛ جمع زيادي از مردمي كه به دارندگان دلارهاي خانگي شهرت دارند، روز گذشته وارد بازار شده و نسبت به فروش ارزهاي خانگي اقدام كرده‌اند.
به گزارش برخي خبرگزاري‌ها مردم زيادي در يكي، دو روز گذشته براي فروش دلار به بازار آمده‌اند و قصد فروش سريع دلارهاي خود را دارند.
در كنار فروش و عرضه بيشتر ارز، دشواري و محدود شدن تراكنش روزانه ريالي از طريق دستگاه‌هاي پوز و حاكم شدن فضاي جديد بر بازار آزاد ارز كه از نيمه دوم سال گذشته آغاز شده، تعداد و سرعت معاملات عمده بازار آزاد را كاهش داده است؛ البته نبايد از تاثير افزايش نظارت بر فعاليت صرافي‌ها و رصد دلالان در بازار ارز كه موجب خروج تقاضاي سفته‌بازي از اين بازار و برقراري ثبات نسبي شده، غافل شد.
ارزهاي صادراتي
پيش از آغاز سال 98، فاصله نرخ نيمايي و بازار آزاد بالاي 40 درصد بود، ولي با ثبات نسبي دلار در بازار آزاد و افزايش نرخ اين ارز در سامانه نيما شكاف آنها به حدود 10 درصد رسيده است. نزديك شدن قيمت‌ها در دو بازار در كنار لزوم ارايه اظهارنامه مالياتي شركت‌هاي صادراتي تا آخر تيرماه موجب شدت گرفتن واريز ارزهاي صادراتي به اين سامانه و همچنين كاهش تقاضاي مازاد براي ارز شده است.
ضمن آنكه اعلام برنامه‌هاي دولت براي دريافت ماليات از سكه و ارز و شناسايي تراكنش‌هاي بانكي هم از ديگر دلايل مهم براي خروج سفته‌بازي از بازار است كه بايد مورد توجه قرار گيرد چراكه خروج سفته‌بازي از بازار سكه و ارز را به دنبال داشته و از عوامل مهم كاهش قيمت دلار در هفته‌هاي گذشته به شمار مي‌رود.
در كنار بررسي دلايل كاهش قيمت دلار نبايد از ورود نقدينگي به ساير بازارها از جمله بازار سرمايه غافل شد؛ ورود نقدينگي به ساير بازارها از جمله بورس و روند افزايشي شاخص‌ها از عوامل كاهش قيمت ارز طي دو ماه گذشته به شمار مي‌رود كه توانسته از شدت اثرات ناشي از ورود نقدينگي سرگردان به بازارهاي طلا و ارز بكاهد.
فعالان بازار و كارشناسان اقتصادي معتقدند بانك مركزي در ماه‌هاي اخير با جديت بازار ارز و فعاليت‌هاي فعالان اين بازار را رصد مي‌كند و مانع از آغاز دور جديد سوداگري در اين بخش شده است.
كاهش تقاضا
در حال حاضر فصل واردات نيست و يكي از دلايل كاهش دلار هم همين موضوع است. به جز اين در شرايط فعلي و با توجه به اينكه در حال حاضر تقاضاي تمام اقشار جامعه براي خريد كالاهاي مختلف به‌شدت كاهش يافته، واردات چندان صرفه ندارد؛ چون قدرت خريد مردم كم شده و تقاضا به‌شدت كاهش يافته است. اين در حالي است كه قبلا به دليل نقدينگي زيادي كه در بازار وجود داشت، فشار زيادي به بازار ارز وارد مي‌شد و قيمت دلار هم افزايش پيدا مي‌كرد اما در شرايط فعلي توان نقدينگي به‌شدت كم شده و مردم توانايي خريد كمتري پيدا كرده‌اند. همچنين چندي پيش خبري از كاهش 15 درصدي سفر‌هاي خارجي ايراني‌ها منتشر شد. اين خبر نشان‌دهنده آن است كه تقاضا براي ارز در سفر‌ها نيز كاهش يافته است.