لوزارتان، بازي با جان
گروه اجتماعي
فشار خون بالا يكي از عوامل ايجاد بيماري‌هاي قلبي، عروقي و كليوي در كشور است. بر اساس آمارها ۴۰ درصد از مردم از بيماري فشار خون بالاي خود اطلاعي ندارند. وزارت بهداشت امسال طرحي را با عنوان بسيج ملي كنترل فشارخون از خرداد ماه در كشور آغاز كرد. يكي از راه‌هاي درمان فشار خون بالا مصرف قرص لوزارتان است كه يكي از پركاربرد‌ترين داروها براي كنترل فشار خون در افراد به حساب مي‌آيد. طبق آمار حدود 3 ميليون ايراني از داروي لوزارتان براي كنترل فشار خون خود استفاده مي‌كنند. نيمه تيرماه امسال بود كه سازمان غذا و داروي وزارت بهداشت كه متولي دارو در كشور است طي بخشنامه‌اي فروش قرص لوزارتان توليدي يكي از شركت‌هاي داخلي را به علت سرطان‌زا بودن ممنوع اعلام كرد. البته ممنوعيت فروش اين قرص با برند اين شركت داخلي كه نام توليدكننده آن هم با تاخير اعلام شد با حاشيه‌هاي بسياري همراه بود. طبق اسناد برخط در اينترنت ماده اوليه قرص لوزارتاني كه توسط شركت هترو هند توليد مي‌شد در تاريخ‌هاي 20دسامبر 2018 و 25 فوريه 2019توسط سازمان غذا و داروي امريكا هشدار ريكال داوطلبانه به بيماران و كادر درمان در مورد وجود ناخالصي‌هاي سرطان‌زا اين ماده اوليه هندي داده بود و كميسيون اروپا در تاريخ 29 ژانويه يا 9 بهمن ماه 97 مجوز شركت را تعليق مي‌كند. حتي طبق اسناد موجود شركت هترو هند نيز در چندين اطلاعيه نسبت به جمع آوري قرص‌هاي لوزارتاني كه با ماده اوليه اين شركت توليد مي‌شد، هشدار داده بود. با اين حال پس از گذشت ۶ ماه و با افشاگري برخي رسانه‌ها نسبت به سرطان‌زا بودن قرص توليدي اين شركت، سازمان غذا و دارو بالاخره دستور جمع‌آوري اين قرص را از داروخانه‌ها صادر كرد. علت تاخير و سهل انگاري مسوولان اين سازمان كه متولي نظارت و سياستگذاري در حوزه دارو هستند در خصوص جمع‌آوري اين داروي سرطان‌زا همچنان در هاله‌اي از ابهام قرار دارد. اين در حالي است كه رييس سازمان غذا و دارو مي‌گويد: تاخير سازمان غذا و دارو در جمع‌آوري داروي لوزارتان توليدي يك شركت داخلي با ماده اوليه سرطان‌زا به‌طوركلي نادرست است. محمدرضا شانه‌ساز گفته به هيچ وجه زمان جمع‌آوري داروي لوزارتان در ايران چند ماه با تاخير نبوده و با فاصله سه تا چهار روزه پس از ريكال جهاني ما نيز لوزارتان را در كشور ريكال كرديم. اين مقام ارشد وزارت بهداشت در حالي از زشت و نادرست بودن طرح اين‌گونه مسائل كه با سلامت مردم سروكار دارد، سخن مي‌گويد كه طبق اسناد موجود در سايت سازمان غذا و داروي امريكا FDA و كميسيون اروپا كه با يك جست‌وجوي ساده نيز قابل مشاهده و پيگيري است، تاريخ هشدار جمع‌آوري اين دارو حداقل شش ماه قبل از تاريخ اعلام جمع‌آوري توسط سازمان غذا و داروي وزارت بهداشت است. از سوي ديگر اداره اروپايي نظارت بر كيفيت داروها و مراقبت‌هاي سلامت (EDQM) در تاريخ ۲۹ ژانويه (۹ بهمن ماه ۱۳۹۷) بر اساس شواهدي مبني بر وجود ناخالصي در ماده دارويي لوزارتان شركت هترو، تحت اقدامي فوري مجوز اين ماده اوليه را تعليق كرده است.
قابل تامل‌تر اينكه خود شركت هترو هند كه توليدكننده ماده اوليه اين داروي سرطان‌زاست نيز در تاريخ يكم مارس با صدور اطلاعيه‌اي نسبت به جمع‌آوري اين دارو هشدار داده بود. اما سازمان غذا و داروي وزارت بهداشت فروش قرص لوزارتان چه شركت توليدي را با تاخير شش ماهه ممنوع و دستور جمع‌آوري آن را صادر كرده است؟
شركت اكتووركو در سال 1348 توسط شادروان دكتر مصطفي نراقي تاسيس شد و فعاليت خود را در زمينه توليد و واردات دارو آغاز كرد. در حال حاضر مسووليت اداره اين شركت بر عهده نهاله نراقي است. نام فرزند او كه تابعيتي دوگانه دارد نيز در بين اعضاي هيات مديره اين شركت به چشم مي‌خورد. طبق اسناد موجود شركت اكتووركو ماده اوليه قرص لوزارتان خود را از شركت هترو هند تامين مي‌كرده است. شركتي كه بنا بر اعلام خود ماده اوليه‌اش سرطان‌زا بوده است. با اين حال در چند وقت اخير حوزه دارو و درمان به يكي از پرحاشيه‌ترين حوزه‌هاي خبري تبديل شده است. از گم شدن يك ميليارد و ۳۰۰ ميليون دلاري تجهيزات پزشكي كه توسط وزير بهداشت اعلام و بعدا توسط مديركل تجهيزات پزشكي آن وزارتخانه تلويحا تكذيب شد، گرفته تا خبرهاي سخنگوي دستگاه قضا از پرونده فساد ارزي يك شركت دارويي با هيات مديره‌اي دوتابعيتي. در هر حال سلامت مردم موضوعي است كه دستگاه‌هاي امنيتي و انتظامي و قوه قضاييه با تهديدكنندگان آن شوخي ندارند. مبارزه با فساد و باندهاي مافيايي در حوزه دارو و برخوردهاي قاطع با آنان كه مورد تاكيد وزير بهداشت نيز هست در آينده شايد پرده‌هاي ديگري از تهديدكنندگان سلامت مردم را كنار بزند.