نگاهي به فيلم «قسم»
شاهدان غايب
محمد ايران دوست| احكام و دستورات شرعي مانند ديه، حضانت فرزند، سقط جنين، پيوند اعضاي بدن، اعدام نوجوانان بزهكار، ... تا ممنوعيت ورود زنان به استاديوم‌هاي ورزشي، عدم صلاحيت زنان براي پست رياست‌جمهوري، نشستن زنان در مسند عالي قضا و... در بين علماي دين و انديشمندان وصاحب‌نظران جامعه محل بحث و مجادله شده و منتقدين و موافقين اين احكام نظرات‌شان را با ادله و برهان مطرح مي‌كنند.فيلم‌سازان با توجه به تاثيراين احكام در روند زندگي مردم و بالا گرفتن حساسيت‌ها، با دستمايه قرار دادن احكام شرعي به خلق آثار دراماتيك روي مي‌آورند. دومين ساخته سينمايي محسن تنابنده با عنوان «قسم» به حكم شرعي مراسم قسامه در سيستم قضايي جمهوري اسلامي ايران مي‌پردازد.ماجراي فيلم درباره زني است به نام راضيه (مهناز افشار) كه خواهرش بر اثر حادثه‌اي به قتل رسيده. او بر اساس شناختي كه از خصوصيات اخلاقي و رفتاري شوهر خواهرش بهمن (مهران احمدي) دارد و اظهارات يك شاهد، بر اين باور است كه بهمن خواهرش را به قتل رسانده و بايد قصاص شود.راضيه براي اثبات اين ادعا مدارك وشواهد ديگري در اختيار ندارد.سرانجام پس از پنج سال دوندگي در محاكم انتظامي وقضايي، قاضي صدور حكم قصاص بهمن را منوط به اجراي مراسم قسامه توسط اقوام و خويشان راضيه در دادگاه مي‌كند. داستان فيلم قسم در داخل اتوبوسي در حال حركت روايت مي‌شود و از اين بابت فيلمي جاده‌اي و سخت محسوب مي‌شود. كارگردان ماجراي اين زن را منطقي و باور پذير به تصوير مي‌كشد.بازي مهناز افشار در نقش زني ساده دل و شكست خورده كه در زندگي سختي‌ها و مرارت‌هاي فراواني را متحمل شده چشمگير است. بازي سنجيده حسن‌پور شيرازي در نقش راننده اتوبوس و مهران احمدي در نقش مردي پرخاشگر و متهم به قتل همسر و نيز بازي سعيد آقاخاني در نقش همسر راضيه و مردي دو‌دوزه باز كه سرنوشتي شوم برايش رقم مي‌خورد، باعث مي‌شود مخاطب تا پايان با فيلم همراه شود. در فيلم به نابرابري ديه زن و مرد، ارزش شهود زن در دادگاه‌هاي ايران، خيانت در خانواده، شيوع اختلافات و گسست فاميلي، نيازهاي جنسي جوانان و... اشاره مي‌شود.
فيلم قسم به حقايقي اشاره دارد كه كم‌وبيش در جامعه رخ مي‌دهد و با اجراي مراسم قسامه توسط كساني كه اغلب هنگام وقوع جرم درصحنه حاضر نبوده‌اند، فردي قصاص مي‌شود. بي‌ترديد اجراي مراسم قسامه با شرايطي خاص در دادگاه‌ها اجرا مي‌شود اما با توجه به تغييراتي كه در جامعه پديد آمده و رشد و پيشرفتي كه در زمينه شناسايي مجرمين حاصل شده نقدهايي جدي به نحوه اجراي آن وارد است .