استفاده از يك دكور براي دو نمايش
درباره يك سرقت هنري
مصطفي مراديان
در چند سال اخير شاهد رشد چشمگير سالن‌هاي خصوصي تئاتر در شهر تهران بوده‌ايم كه متاسفانه به دليل عدم نظارت معمارانه بسياري از آنها از استانداردهاي مطلوب برخوردار نيستند. علاوه بر آن ورود افراد غيرمتخصص در بخش مديريت‌هاي اين مجموعه‌ها منجر به تضعيف گروه‌هاي نمايشي و كمرنگ شدن حضور تماشاگر- به دليل بالا بودن قيمت بليت- و همچنين كم شدن كيفيت اجراهاي نمايشي شده است. اين روزها بحث سرقت هنري در يك نمايش خبرساز شده است كه نهادهاي مربوط و ساير هنرمندان تئاتر مقصران اين اتفاق را تماشاخانه مهرگان و كارگردان نمايش «حق با شماست» مي‌دانند.
اجراي نمايش «قتل‌هاي نيمه‌كاره» به نويسندگي و كارگرداني بهاالدين مرشدي و تهيه‌كنندگي شاهرخ اسمي در تماشاخانه مهرگان در تاريخ 25 تير‌ماه 98 به اجراهاي خود پايان داد و دكور اين نمايش نزد تماشاخانه به صورت امانت در پشت صحنه سالن قرار داده شده بود تا گروه نمايش دور جديد اجراهاي خود را تماشاخانه‌اي ديگر از سر گيرد. اما پس از گذشت دو هفته تماشاخانه با رفتاري غيراخلاقي و بدون كسب اجازه مادي و معنوي اثر، دكور نمايش «قتل‌هاي نيمه‌كاره» را در اختيار نمايش ديگري قرار مي‌دهد و كارگردان و عوامل اجرايي نمايش جديد نيز از اين پيشنهاد استقبال مي‌كنند. اين عمل تماشاخانه مهرگان و گروه نمايش «حق با شماست» از سوي هنرمندان سرقت هنري تلقي شده است و اقدام مديريت تماشاخانه مهرگان و كارگردان اين نمايش را رفتاري غيرحرفه‌اي و خارج از عرف و منش هنري به شمار آورده‌اند.
بنابراين اعتراض خود را با اتكا بر قانون حقوق مولفان و صاحبان هنر - كه در سال 1348 به تصويب رسيده است- را به معاونت محترم هنري وزارت فرهنگ و ارشاد، مدير كل محترم مركز هنرهاي نمايشي، رياست محترم شوراي نظارت و ارزشيابي، رياست محترم خانه تئاتر، رياست محترم هيات‌مديره خانه تئاتر، رياست محترم انجمن طراحان صحنه و لباس خانه تئاتر و رياست محترم هيات‌مديره انجمن صنفي تماشاخانه‌هاي خصوصي تهران طي نامه‌اي ابلاغ و از اين نهادها درخواست پيگيري از درگاه قانون شده است. نمايش «حق با شماست» كه از دوازده مردادماه اجراي خود را در تماشاخانه مهرگان روي صحنه برده است پس از گذشت ده روز از آغاز اجرا شروع به انتشار تصاوير نمايش خود كرد كه بالطبع با توجه رنگ و كيفيت اجرايي فضاي صحنه متوجه سرقت هنري از نمايشي «قتل‌هاي نيمه‌كاره» شديم و اين عمل نه‌تنها عوامل اين گروه نمايشي را مبهوت كرده است بلكه ساير هنرمندان از ديدن اين اتفاق حيرت‌زده و متعجب شده‌اند و پس از اطلاع‌رساني به مركز هنرهاي نمايشي انتظار مي‌رود كه بخش‌هاي مسوول در اين اتفاق با افراد متخلف برخورد لازم را به عمل آورند.
اعضاي محترم انجمن طراحان صحنه و لباس خانه تئاتر نيز با مطلع شدن از اين رويداد متعجب شدند و بيان كرده‌اند كه اين نخستين بار است كه يك گروه به اين شكل از دكور نمايشي ديگر و آن هم بدون كسب اجازه استفاده مي‌كند؛ بر اين اساس با آنها برخوردي جدي خواهند داشت تا از تكرار اين رويدادهاي غيراخلاقي پرهيز شود. علاوه بر آن اين نهاد صنفي مراتب را به صورت قانوني به نمايندگي از طراحان تئاتر پيگيري خواهد كرد. ساير طراحان تئاتر نيز نسبت به اين اقدام واكنش‌هايي در فضاهاي مجازي مبني بر برخورد با اين تماشاخانه و گروه متخلف انجام داده‌اند. اين رويداد همچنين سبب تعجب كارشناسان شوراي نظارت و ارزشيابي مركز هنرهاي نمايشي شده است و آنها در حال پيگيري و برخورد با گروه نمايش و تماشاخانه مهرگان هستند تا چنين اقدام‌هايي در تئاتر و به طور كل در هنر تكرار نشود.با اين حال اميد است كه دانشجويان يا گروه‌هاي تازه‌كاري كه وارد عرصه تخصصي تئاتر مي‌شوند رفتار و اخلاق حرفه‌اي را در اولويت خود قرار دهند و همچنين تماشاخانه‌هاي خصوصي براي ساير سِمت‌هاي يك گروه نمايشي بيش از پيش اهميت قائل شوند. ضمنا طي پژوهشي كه در دست انجام است ساير نمايش‌هاي پرفروش و اثرگذار دو سال اخير در شهر تهران نمايش‌هايي هستند كه از تيم طراحي درستي بهره برده‌اند و برخلاف آنچه امروزه بر سر زبان‌ها هست طراحي صحنه تئاتر حذف‌شدني نيست چراكه عضوي حياطي براي بدن تئاتر به شمار مي‌رود و آنگاه كه طراحان يك تئاتر حذف شود بدانيد كه تئاتر نيز حذف شده است.