تهران و تاريخ عزاي حسين (ع)
مريم حسين‌زاده|«از روزهايي كه مساجد و تكايا براي محرم آماده مي‌شدند، كم‌كم رنگ سياه بر پوشش مردم از زن و مرد و پير و جوان غالب مي‌شد تا جايي كه در روز اول ماه محرم همه يكپارچه سياهپوش بودند و اين سنتي بود تغييرناپذير تا جايي كه فقيرترين مردم كه از مال دنيا جز پيراهن و قباي تن‌شان چيزي نداشتند، همان را فروخته سياه مي‌خريدند يا با لباس كهنه سياه معاوضه كرده يا حتي با جوهر رنگ مي‌كردند.» اين روايتي است كه جعفر شهري در كتاب طهران قديم از حال و هواي محرم تهران در روزگار گذشته مي‌كند؛ روزگاري كه نذر مردم در ماه محرم نذر پيراهن، دستمال و پارچه سياه بين فقرا و به قول شهري «بي‌سياه مانده‌ها» بود كه مبادا كسي از سر تنگدستي پيراهن سياه نداشته باشد. هيچ رنگي جز سياه رنگ محرم نيست و در محرم اندرون و بيرون شهر رنگي جز سياه به خود نمي‌ديد. با اين حال چه در تهران قديم و چه در تهران امروز محرم ماه بركت است، ماه حاجت‌روايي و ماه تكاپوي مومنان. محرم تهران از قديم ماه شور حسيني است. نذر غذا، نذر شمع، نفت و روغن چراغ به امامزاده‌ها، پذيرايي در مساجد، كفشداري، اسفند دود كردن در تكيه‌ها، رسيدگي به وضع خيابان‌ها، تامين روشنايي معابر تاريك، پوشاندن چاله‌ها و راه‌آب‌ها، كمك به نابينايان، پرداخت بدهي زنداني‌ها، حتي غذا دادن به پرندگان. اينها فقط بخشي از بركت محرم بودند. تهران قديم علاوه بر اين مراسم دسته‌هاي سينه‌زني و عزاداري زيادي داشت كه هر كدام از آنها در تكيه محل تشكيل مي‌شدند. معروف‌ترين آنها دسته‌هاي قزاقخانه و سنگلج، قنات‌آباد و دسته ترك‌ها بودند. اين دسته‌ها از روز هفتم محرم به حركت در مي‌آمدند و به سمت بازار حركت مي‌كردند تا همگي در بازار به گرد هم برسند و يكصدا و يكرنگ عزاداري كنند. اما دسته شاه‌حسيني دسته شب‌هاي محرم بود كه در نيمه اول ماه محرم به خيابان مي‌آمد، عزاداران از پير و جوان در اين دسته خون گريه مي‌كردند و همنوا با آنها دسته شيپور و نقاره مي‌زد. اين مراسم تا بعدازظهر عاشورا ادامه داشت تا در ظهر عاشورا تعزيه‌ها از كربلا و خون و آه‌هايش روضه بخوانند. ظهر عاشورا كه مي‌گذشت شهر تا شام غريبان در سكوت و اشك خود مي‌سوخت تا اينكه شب و شام غريبان از راه برسد و عزاداران با شمع به تكيه‌ها و مساجد محل‌شان بروند و تاريكي ظلم و شب را با نور شمع‌هاي‌شان روشن نگه دارند. تاريخ از زماني كه تهران را به ياد دارد، محرمش را به رنگ سياه، به نام حسين و به ياد آزادگي او
به خاطر داشته و خواهد داشت.