پس از تصميم تازه وزارت خزانه‌داري امريكا صورت گرفت
ترامپ را بابت تحريم دوباره بانك مركزي ايران مسخره كردند
گروه اقتصادي
اقدام تازه وزارت خزانه‌داري امريكا براي آنچه «تحريم دوباره بانك مركزي» خوانده شده، با واكنش‌هاي متفاوتي در محافل اقتصادي امريكا و ايران مواجه شده است. اينكه در ايران، مسوولان مرتبط با حوزه اقتصادي و ديپلماسي هرگونه فشار تازه به نظام پولي ايران را «رد» كنند؛ يك واكنش طبيعي براي كاستن بار رواني و اثر ثانويه آن در بازارها اجتناب‌ناپذير بوده است. اما اينكه در خود امريكا نيز نظام تازه تحريم به تمسخر گرفته شود، اتفاقي است كه در 24 ساعت گذشته افتاده است. ساعات پاياني روز جمعه، امريكا تحريم‌هاي جديدي عليه ايران وضع كرد كه براساس آن سه نهاد مهم مالي ايران به بهانه تامين مالي تروريسم در ليست سياه تحريم‌هاي وزارت خزانه‌داري امريكا قرار گرفتند. وزارت خزانه‌داري در بيانيه خود در اين خصوص اعلام كرد: «دفتر كنترل دارايي‌هاي خارجي خزانه‌داري با توجه به اختيارات خود در زمينه مقابله با تامين مالي تروريسم تصميم گرفت بانك مركزي ايران، صندوق توسعه ملي ايران و شركت اعتماد تجارت پارس را تحت دستورالعمل شماره ۱۳۲۲۴ به فهرست حاميان مالي تروريسم اضافه كند.» وزارت خزانه‌داري امريكا در بخش ديگري از اين بيانيه نوشت: «شركت اعتماد تجارت پارس، برخي تراكنش‌هاي ارزي ايران را تسهيل كرده و صندوق توسعه ملي ايران نيز يكي از منابع تامين مالي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي بوده است. به همين دليل در ليست تحريم‌ها قرار گرفته‌اند». وزارت خزانه‌داري امريكا تاكنون بالغ بر هزار شركت و فرد ايراني را در ليست سياه خود قرار داده است. استيون منوچين، وزير وزارت خزانه‌داري امريكا نيز طي اظهار نظري عنوان كرد: اقدام خزانه‌داري در واقع هدف قرار دادن يك مكانيسم سرمايه‌گذاري حياتي در ايران است. در واقع با اين اقدام آخرين منابع درآمدزايي دولت يعني بانك مركزي و صندوق توسعه ملي هدف قرار مي‌گيرند. اين كار باعث مي‌شود ايران از پشتيباني شبكه‌هاي تروريستي و اقدامات ستيزه‌جويانه دست بكشد؛ اقداماتي كه منطقه را بي‌ثبات كرده است. رييس‌جمهور امريكا نيز چندي پس از اعلام تحريم‌هاي جديد گفت: اين بالاترين سطح تحريم‌هايي است كه تاكنون بر ايران اعمال شده است. تحريم‌هاي جديد در شرايطي اعمال شد كه هفته گذشته پهپادهاي يمني به بزرگ‌ترين پالايشگاه نفتي عربستان حمله كرده و باعث كاهش 50 درصدي توليد نفت اين كشور شدند. همزمان با اين تحولات، بلومبرگ مدعي شده كه رييس‌جمهور امريكا با فرستادن نيروهاي بيشتر به خاورميانه براي افزايش قدرت مانور موشكي عربستان نيز موافقت كرده كه اين كار به افزايش تنش در منطقه و احتمال افزايش درگيري نظامي مي‌انجامد. احتمال مانور نظامي ايران با چين و روسيه نيز يكي از اقدامات متقابل ايران در برابر اين تهديدات است.
تفاوت‌ها
در ساعات ابتدايي اعلام خبر تحريم تازه بانك مركزي، فضاي رسانه‌اي و واكنش‌هاي موجود حاكي از نوعي «سردرگمي» نسبت به اين تصميم تازه واشنگتن بود. سوال يكسان بيشتر منابع خبري و كاربران شبكه‌هاي اجتماعي نيز اين بود كه تحريم جديدي كه وزارت خزانه‌داري امريكا عليه بانك مركزي اعمال كرده چه تفاوتي با گذشته دارد؟
بانك مركزي پيش‌تر نيز توسط وزارت خزانه‌داري امريكا تحريم شده بود اما اين‌بار نام اين بانك به فهرست تامين مالي تروريسم اضافه شده است كه رفع تحريم آن را دشوارتر و عواقب همكاري با آن را گسترده‌تر مي‌كند. در واقع با ورود بانك مركزي به ليست سياه تامين مالي تروريسم، رفع تحريم‌ها از آن دشوارتر شده و تنبيهات بيشتري متوجه شركت‌ها و موسسات مالي است كه در صدد همكاري با بانك مركزي هستند. البته در يك سال اخير به دليل اعلام رسمي مواضع دولت امريكا در قبال بانك‌ها و موسسات مالي كه با ايران همكاري مي‌كنند، به نظر نمي‌رسد اين تحريم‌ها تاثير زيادي بر مناسبات خارجي و همكاري في‌ما‌بين بانك مركزي با موسسات مالي و اعتباري خارجي وجود داشته باشد چرا كه آنها از روزهاي ابتدايي بازگشت تحريم‌ها تكليف خود را با بانك مركزي ايران مشخص كرده و به دنبال درگيري يا تنبيه از جانب امريكا نيستند. با تحريم بانك مركزي، جريان تامين دارو، غذا و ... ممكن است دچار اختلال شود چرا كه گفته مي‌شود شركت‌هاي بين‌المللي كه به واسطه معاف بودن دارو و غذا از تحريم‌ها با بانك مركزي داد و ستد مي‌كردند، از بيم تحريم‌هاي جديد قادر به ادامه همكاري نخواهند بود.
تمسخر تحريم‌هاي جديد
تحريم‌هاي تازه در آخرين ساعات روز جمعه توسط وزارت خزانه‌داري امريكا اعلام شد؛ تحريم‌هايي كه واكنش‌هاي متفاوتي را در بين مقامات كاخ سفيد و كارشناسان بين‌المللي در پي داشته است. سياستمداران كاخ سفيد معتقدند اين تحريم‌ها آخرين منابع درآمدي دولت را هدف قرار داده و موجبات فشار حداكثري بر ايران را فراهم مي‌كند. دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا پس از اعلام تحريم‌هاي جديد عليه ايران و در نشستي با اسكات موريسون، نخست‌وزير استراليا گفت: شاهد اتفاقات خاصي در خصوص تحريم‌هاي جديد هستيد. در واقع كاري كه انجام داده‌ايم، بالاترين سطح از تحريم عليه يك كشور است.
تحريم‌هاي ترامپ از سال گذشته و با خروج يكجانبه امريكا از برجام آغاز شد. تيم سياستي كاخ سفيد در راستاي فشار حداكثري به ايران و با بهانه امضاي قراردادي جامع و كامل، صادرات نفت، صنايع فلزي و معدني همچنين توانايي و دسترسي ايران به بازارهاي مالي را محدود كردند. با اين همه اين تحريم جديد با واكنش منفي ناظران در امريكا مواجه شده و حتي برخي از آنها دست به تمسخر اقدام تازه واشنگتن زده‌اند. برايان اوتول، مشاور ارشد سابق دفتر كنترل دارايي‌هاي خارجي وزارت خزانه‌داري امريكا، در رابطه با تحريم‌هاي جديد امريكا گفت: بانك مركزي ايران قبلا نيز طبق لايحه دفاعي تحريم بود و درنتيجه تحريم آن مساله جديدي نيست. اوتول دو مورد از اهداف تحريم‌هاي جديد را چنين برشمرد: اولين هدف تحريم‌ها افزايش فشارها براي تامين مالي نيروهاي نظامي و هدف دوم و اصلي‌تر، مقابله با معافيت‌هاي تحريمي مربوط به اقلام بشردوستانه خواهد بود چراكه بانك مركزي تامين مالي واردات چنين اقلامي را بر عهده دارد. اما در كنار اظهار نظرات دو مقام عالي‌رتبه امريكايي، گفته‌هاي ريچارد نفيو، معمار تحريم‌ها عليه ايران نيز جالب توجه بود. نويسنده كتاب «هنر تحريم» ساعاتي پس از اعلام خبر تحريم‌هاي جديد عليه ايران، ضمن تمسخر آنها در حساب توييتري خود اعلام كرد: «واشنگتن قادر به افزايش فشارهاي خود عليه ايران نيست چرا كه پيش‌تر و در طول تاريخ بارها از گزينه‌هاي خود استفاده كرده است. به لحاظ عملي در كارساز بودن تحريم‌ها ترديد دارم.» نفيو يكي از مهم‌ترين مهره‌هاي امريكا در طراحي و پيشبرد برنامه‌هاي تحريمي عليه ايران است. او به مدت ده سال مسوول امور ايران در شوراي امنيت ملي در كاخ سفيد بوده است. او در كتاب «هنر تحريم»، كارساز بودن هر گونه محدوديت بر يك كشور را مشروط به در نظرگرفتن آثار و پيامدهاي تحريم مي‌داند. نفيو در اين خصوص در كتاب خود عنوان كرده است: «اعمال فشار در يك كشور تحريم شده، بدون در نظر گرفتن آثار نشات‌گرفته از تحريم، هيچ نتيجه خاصي در بر نخواهد داشت؛ به‌عبارت ديگر، طراح تحريم بايد بداند كه اين درد چه نتايجي را به دنبال مي‌آورد و آمادگي برداشتن فشار را، زماني كه كشور هدف رفتارش را تغيير مي‌دهد، داشته باشد.»
دست امريكا خالي است
عبدالناصر همتي، رييس كل بانك مركزي نيز در واكنش به تحريم‌هاي جديد امريكا عليه نهاد متبوعش گفت: تحريم مجدد بانك مركزي توسط دولت امريكا نشان مي‌دهد كه دست آنها براي پيدا كردن اهرم فشار عليه ايران تا چه حدي خالي است. همتي در حساب اينستاگرام خود نوشت: اگر اين‌گونه اقدام‌ها مي‌توانست در پيشبرد خواسته‌هاي ظالمانه آن دولت موثر باشد، وضعيت اقتصادي كشور بسيار متفاوت با وضعيت فعلي بود. ناكامي‌هاي مكرر دولت امريكا در يك سال و اند گذشته نشان مي‌دهد كه اين تحريم‌ها بي‌اثرتر از هر زمان ديگري شده‌اند و اقتصاد ايران، تاب‌آوري خود در مقابل تحريم‌ها را به همگان اثبات كرده است. او در بخش ديگري از نوشته خود به موفقيت بانك مركزي و ثبات در بازار ارز اشاره كرد و گفت: ثبات در بازارها نشان مي‌دهد كه تجارت و مبادلات مالي كشور از راه‌هايي انجام مي‌شود كه از سوي امريكا غير قابل تحريم است. خوشبختانه از دوره دور زدن تحريم‌ها به دوره تحريم ناپذيري تجارت خارجي عبور كرده‌ايم و وقت آن رسيده است كه دولت امريكا از واقعيت‌‌ها درس بگيرد.