رسانه‌ها جان ورزشكاران را به خطر مي‌اندازند
توكيو 2020 گرم‌ترين المپيك تاريخ
جان برانچ |موتوكوريچ
مترجم: علي كربلايي
تابستان‌هاي ژاپن به دليل موقعيت جغرافيايي خاص اين كشور، آميخته‌اي ظالمانه از گرما و رطوبت است. در مرداد دو سال گذشته بيش از هزار نفر در ژاپن جان خود را بر اثر عوامل مربوط به گرما از دست داده‌اند، از جمله 150 نفر در توكيو. همچنين ده‌ها هزار نفر بر اثر گرمازدگي در بيمارستان‌ها بستري شده‌اند.
چنين گرمايي باعث شد تا برگزاركنندگان المپيك 1964 توكيو، تاريخ برگزاري مسابقات را به تعويق بيندازند و به جاي تابستان از 18 مهر ماه المپيك را آغاز كنند. سال آينده اما المپيك توكيو از سوم مرداد آغاز مي‌شود و تا نوزدهم مرداد ادامه خواهد داشت. در اين تاريخ در ژاپن موج گرما به اوج خود مي‌رسد، توكيو گرم‌ترين روزهاي خود را سپري مي‌كند و اين موضوع مي‌تواند ورزشكاران، تماشاگران، كارگران و داوطلب‌هاي برگزاري مسابقات را به خطر بيندازد. كميته بين‌المللي المپيك در سال 2013 هنگام انتخاب ميزبان، شرايط آب و هوايي خاص توكيو را در نظر گرفت. اما چرا اصرار وجود داشت كه بازي‌ها حتما در اين تاريخ برگزار شوند؟ ديك پوند، عضو با سابقه كميته بين‌المللي المپيك و رييس سابق كميته مذاكرات تلويزيوني در اين خصوص گفته:«زمان برگزاري بازي‌ها اساسا توسط تلويزيون‌ها و رسانه‌هاي امريكايي هدايت مي‌شود.» برنامه مسابقات المپيك به طور رسمي توسط كميته بين‌المللي المپيك تنظيم مي‌شود اما از آنجا كه سه‌چهارم درآمد اين كميته از طريق حق پخش تلويزيوني تامين مي‌شد و نيمي از اين حقوق توسط شبكه امريكايي NBC پرداخت مي‌شود، تقويم مسابقات ورزشي امريكا در زمان برگزاري مسابقات المپيك تاثير بسزايي دارد. در اواخر شهريور و مهر، مسابقات ورزشي امريكا از جمله بيس‌بال و فوتبال امريكايي به اندازه كافي بينندگان را پاي تلويزيون مي‌كشاند اما مرداد، ماه مرده پخش مسابقات ورزشي است و رويدادي مثل المپيك مي‌تواند اين خلأ را پر كند.
آخرين بار كه المپيك خارج از پنجره تابستاني برگزار شد، برمي‌گردد به المپيك 2000 سيدني. اين المپيك در چند دهه گذشته ركورد كمترين بيننده را در امريكا داشت. پس از اين بود كه كميته بين‌المللي المپيك به تمام شهرهاي كانديداي ميزباني المپيك اعلام كرد كه بايد مسابقات را در حد فاصل اواخر مرداد تا اوايل شهريور برگزار كنند و تنها در شرايطي خاص اين زمان قابل تغيير است. البته كميته بين‌المللي المپيك دلايل زيادي براي اين زمان خاصي كه اعلام كرده، ارايه كرده است. از جمله اينكه بازيكنان ورزش‌هاي مختلف بايد به ليگ‌هاي حرفه‌اي خود برگردند و زمان المپيك نبايد تداخلي با ليگ‌هاي حرفه‌اي داشته باشد. توماس باخ، رييس كميته بين‌المللي المپيك در توضيحاتي گفت:«اين مساله فقط به خاطر عدم تداخل با ديگر رويدادهاي ورزشي است.» اما افرادي كه در كميته بين‌المللي المپيك و كساني كه نزديك آن هستند، اعلام مي‌كنند كه قدرت تلويزيون است كه اين زمان را تعيين مي‌كند. ترنس برنز، مشاور ميزباني المپيك كه تاكنون به 5 شهر براي كانديداتوري كمك كرده است در اين مورد اعلام كرده:«تلويزيون سنگين‌ترين وزنه تغيير موازنه در دنياي تجارت امروز است.» آخرين كانديداي جدي برگزاري مسابقات المپيك در بازه‌اي خارج از زمان پيشنهادي كميته بين‌المللي المپيك، دوحه قطر بود. آنها پيشنهاد دادند مسابقات را از اواسط مهر ماه آغاز كنند. كميته برگزاري مسابقات از بين 5 شهر نامزد مسابقات المپيك 2020 بيشترين امتياز را به دوحه داده بود اما زمان پيشنهادي برگزاري المپيك در تاريخ مدنظر قطري‌ها، يك امتياز منفي بزرگ براي آنها محسوب مي‌شد. كميته در نهايت با اين استناد كه زمان برگزاري مسابقات روي تعداد بينندگان و درآمد كسب شده، تاثيري بسزا دارد و از آن جهت كه اين تاثير در درازمدت به ورزش كمك خواهد كرد، ترجيح داد از پنجره تعيين شده براي المپيك عقب‌نشيني نكند. به همين دليل دوحه خيلي زود از مبارزه براي نامزدي مسابقات حذف شد و مقامات قطري تلويزيون‌هاي امريكا را مقصر اين مهم معرفي كردند. برنز در خصوص تاثير رسانه به نيويورك تايمز گفته:«تلويزيون به خصوص NBC بزرگ‌ترين ماهي‌هاي اين تالاب هستند و هر چه را بخواهند مي‌گيرند. اما كميته تنها به گفتن اين موضوع بسنده مي‌كند كه آنها تاثيري در زمان برگزاري مسابقات ندارند.» NBC كه حق پخش انحصاري مسابقات را تا سال 2032 در امريكا در اختيار دارد در دفاع از خود گفته كه هيچ چيزي را به كميته بين‌المللي المپيك ديكته نمي‌كند. آنها در بيانيه‌اي اعلام كردند:«هدف ما هميشه نشان دادن مسابقات المپيك به بيشترين تعداد مخاطبان است. هر تصميمي كه كميته و شهر ميزبان بگيرند براي ما محترم است. ما به حدي براي مسابقات المپيك اعتماد به نفس داريم و به اين مسابقات مطمئنيم كه حق پخش اين مسابقات را براي سال‌هاي سال بدون اينكه بدانيم هر رويداد در چه شهري قرار است برگزار شود، خريداري كرده‌ايم.»
توكيو اشتباه دوحه را تكرار نكرد و تاريخي مطابق با خواسته‌هاي كميته بين‌المللي المپيك ارايه كرد. اما از همان زمان، نگراني در مورد گرماي توكيو باعث بحث‌هايي شده است. توكيو در دفاع گفته:«چند روز از مسابقات در روزهاي آفتابي و با هواي معتدل برگزار خواهد شد و هيچ نگراني خاصي نخواهيم داشت.» كميته هم در تاييد گفته:«بررسي‌هاي هواشناسي به ما نشان مي‌دهد كه با هيچ شرايط خاصي روبه‌رو نيستيم.»
به گفته ماساهيد كيموتو، استاد هواشناسي دانشگاه توكيو، اين شهر در عرض جغرافيايي خود از گرم‌ترين شهرهاي جهان است. وزش باد شديد از جنوب و هواي مرطوب از سمت دريا باعث مي‌شود اين شهر بسيار مرطوب هم بشود. به همين خاطر است كه المپيك سال آينده در گرم‌ترين روزهاي سال برگزار مي‌شود، بلافاصله بعد از فصل باران. رابرت ويتينگ، گزارشگر و نويسنده‌اي كه ده‌ها سال در ژاپن زندگي كرده در توصيف توكيو مي‌گويد:«مانند اين است كه دو ماه در سوناي بخار نشسته باشي، آن هم درست پس از پايان فصل باران.»
برگزاركنندگان المپيك ميليون‌ها دلار هزينه مي‌كنند تا اوضاع براي ورزشكاران، تماشاگران و كارگرها ايمن جلوه داده شود. برخي پيشنهادها معقولند و برخي احمقانه، برخي هم تركيبي از اين دو. چادرهايي بين ايستگاه‌هاي مترو و ورزشگاه‌ها برپا خواهد شد و به هر كس كه بخواهد، كيسه‌هاي يخ و نوشيدني خنك اهدا مي‌كنند. قرار است به تماشاگران در فضاهاي باز لوازم خنك‌كننده اهدا شود. براي دو ماراتن قرار است، سطح جاده مسابقات را از سراميكي خاص درست كنند كه مي‌تواند دماي هوا را تا 10درجه سانتي‌گراد كم كند اما محققان مي‌گويند اين كم كردن دما در ارتفاع سر دوندگان هيچ تاثير محسوسي نخواهد داشت و عملا هيچ خنك‌كنندگي‌اي نخواهد داشت. برخي رويدادهاي فضاي باز مثل ماراتن قرار است در سپيده‌دم برگزار شود تا از اثرات گرماي هوا بكاهند. چنين استراتژي‌اي هفته گذشته در دوحه هم به كار رفت ولي 40درصد از شركت‌كنندگان از مسابقه كنار كشيدند. همچنين يك نگراني عمده وجود دارد كه به دليل گرماي هوا يا وزش بادهاي شديد و توفان‌ها- كه در ژاپن امري عادي محسوب مي‌شود- برخي مسابقات به تعويق بيفتند و برنامه 16 روزه برگزاري مسابقات به مشكل بخورد. تابستان گذشته در يك رويداد آزمايشي چند ورزش المپيكي را در همان زمان برگزاري المپيك در توكيو برگزار كردند كه شركت‌كنندگان در مسابقات قايقراني و واليبال ساحلي دچار گرمازدگي شدند. بايد در نظر گرفت كه مسافت اين مسابقه قايقراني نصف مسافت المپيك بود.
برخي سازمان‌دهندگان مي‌گويند، نگراني اصلي آنها ورزشكاران نيستند بلكه تماشاگران و توريست‌هايي هستند كه يك سوم آنها احتمالا بالاي 50 سال هستند. سال گذشته در محل ساخت و ساز نشست‌هاي رسانه‌اي مسابقات، يك كارگر ساختماني 50 ساله بر اثر گرمازدگي بيهوش شد و جانش را از دست داد. تصور اينكه دولت ژاپن تا چه حد بايد هزينه كند تا بتواند شرايط استاندارد ايجاد كند، كمي سخت است. دولت ژاپن مي‌گويد چيزي حدود 19 ميليون دلار هزينه نصب چادرها و خنك‌كننده‌هاي مخصوص تماشاگران خواهد شد. در اواسط شهريور امسال در يك مسابقه قايقراني، مسوولان برگزاري تماشاگران را با برف مصنوعي خنك كردند. البته اين بيشتر شبيه به اين بود كه برف به صورت شما اصابت كند و خيس شويد چون خنك شدني در كار نبود. مقامات شهر توكيو همچنين پيشنهاد كرده‌اند، مغازه‌دارها در مغازه‌شان را باز بگذارند تا كمي از خنكاي داخل مغازه‌ها به خيابان بيايند.
اما اگر يك همكاري بين برگزاركنندگان و شبكه‌هاي تلويزيوني صورت مي‌گرفت، مي‌شد از تمام اين هزينه‌ها صرف نظر كرد. اگر بازي‌ها در مهر ماه برگزار مي‌شد، لازم به اين هزينه‌ها نبود و خطري هم جان و سلامت ورزشكاران و تماشاگران را تهديد نمي‌كرد. مكزيكوسيتي در 1968 و سئول در 1988 بازي‌هاي المپيك تابستاني را در پاييز برگزار كردند و مشكلي هم ايجاد نشد. اما بينندگان كم تلويزيوني المپيك سيدني عاملي شد تا المپيك هميشه در يك زمان مشخص برگزار شود. همان طور كه در پاريس 2024 يا لس‌آنجلس 2028 خواهيم ديد. يكي از مشاوران پيشنهاد ميزباني توكيو مي‌گويد، متخصصان به آنها گفته‌اند به زمان اعلام شده توسط كميته بين‌المللي المپيك وفادار بمانند. دوحه سعي كرد، شانسش را براي تغيير قوانين امتحان كند و شكست خورد، آيا عاقلانه است ديگر نامزدها اين كار را بكنند؟ نه.
مساله اينجاست كه NBC چيزي حدود 2 برابر شبكه‌هاي اروپايي و 3 برابر شبكه‌هاي آسيايي به كميته پول مي‌دهد و حق پخش مسابقات را تا سال 2032 پيش‌خريد كرده است. بنابراين بديهي است كه نقشي انكارناپذير در اين معاملات داشته باشند. آنها بيش از 7.7 ميليارد دلار به كميته بين‌المللي المپيك پول پرداخت كرده‌اند و هيچ كس به نفود آنها حتي نزديك هم نيست. البته تصميم‌گيرنده نهايي كميته است و آنها هم دلايل خوبي براي برگزاري بازي‌ها در تابستان دارند؛ از جمله اينكه تداخلي با ديگر رويدادهاي مهم ورزشي وجود نداشته باشد همچنين به اين دليل كه مدارس تعطيل هستند، بار ترافيكي كم‌تري روي دوش حمل و نقل عمومي است و آنها مي‌توانند در خدمت تماشاگران باشند.
منتشر شده در نيويورك تايمز. ماكيو اينوئه و ايمي ياماميتسو از توكيو و متيو فوترمن از نيويورك در نگارش اين مقاله همكاري داشته‌اند