«دولت براي اينكه امروز بتوانيم در حوزه پهناي باند امكانات لازم را داشته باشيم، فشارهاي بسياري را تحمل كرده است»؛ اين اعتراف يا به تعبيري دقيق‌تر گلايه‌هاي نخستين فرد اجرايي جمهوري اسلامي همچنين دومين مقام عاليرتبه ايران از ديد قانون اساسي است. حسن روحاني كه حدود 2 سال تا واگذاري رداي رياست‌جمهوري ايران فاصله دارد ظهر سه‌شنبه در مراسم افتتاح كارخانه نوآوري آزادي علاوه بر يادآوري اهميت فعاليت شركت‌هاي دانش‌بنيان و استارت‌آپ در ايران از فشارها به خود و دولت تحت مديريتش در زمينه اينترنت و پهناي باند انتقاد كرد. انتقاداتي كه به نظر مي‌رسد همچون بسياري ديگر از گلايه‌هاي رييس‌جمهوري به اقدامات طيفي خاص از اصولگرايان تندرو بازمي‌گردد؛ به ويژه به «حاميان اينترنت ملي»؛ گروهي كه پس از طرح اين پيشنهاد توسط عبدالمجيد رياضي، معاون وقت فناوري اطلاعات وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات دولت محمود احمدي‌نژاد در سال 84 وارد ميدان شدند و در ادامه هنگامي كه روحاني يكي از مهم‌ترين اهداف دولتش را تقويت پهناي باند و گسترش فضاي مجازي قرار داد با انگيزه‌هاي جناحي مقابل اين اهداف روحاني صف كشيدند.
به هر روي، رياضي در توجيه طرح خود «شبكه جهاني اينترنت را پرهزينه و غيرقابل اعتماد» دانسته بود؛ به طوري‌كه در صورت «قطع شدن» آن «نه تنها ارتباطات اينترنتي خارجي بلكه شبكه داخلي» نيز «قطع» مي‌شود. اين مقام مسوول دولت نهم «هدف اينترنت ملي» را «ايجاد شبكه‌اي يكپارچه و ايمن» مبتني بر «ارتباطات داخلي و مستقل از ارتباطات جهاني» اعلام مي‌كرد.
از آن زمان به بعد دولت‌هاي روي كار آمده در ايران هر كدام اقداماتي را در اين مسير به انجام رساندند و گزارش‌هايي را نيز به عموم جامعه اعلام كردند اما در اين ميان نكته قابل توجه آن بود كه كليدواژه «اينترنت ملي» در دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم به عاملي براي تخريب اقدامات دولت تبديل شد و بيشتر از سوي طيفي به كار رفت كه نه در خفا بلكه آشكارا از فيلترينگ شبكه‌هاي اجتماعي در ايران حمايت كرده و مي‌كنند. با اين حال و با وجود اين فشارها، رييس‌جمهوري ايران در مراسم مذكور يكي از اهداف دولت را توسعه استارت‌آپ‌ها عنوان كرد و با بيان اينكه «تمامي مجموعه‌هاي استارت‌آپي فعال در اين كارخانه به نوعي كارشان به پيشرفت آي‌سي‌تي و پهناي باند مربوط است» گفت:«اگر پهناي باند وجود نداشت، بسياري از اين امور امكان تحقق پيدا نمي‌كرد و اين در حالي است كه دولت براي اينكه امروز بتوانيم در حوزه پهناي باند امكانات لازم را داشته باشيم، فشارهاي بسياري را تحمل كرده است. هنگامي كه در يك منطقه به جاي راهي معمولي، آزادراه ايجاد مي‌شود به همان اندازه كه در امور تسهيل ايجاد مي‌كند به طور طبيعي مشكلاتي را هم ايجاد مي‌كند ولي ما بايد تلاش كنيم در هر عرصه‌اي مشكلات را كاهش دهيم.»
دنياي بي‌محدوديت و ترس‌هاي سنت‌گرايان
رييس‌جمهوري در بخش ديگري از اظهارات خود دنياي فناوري را وادي و دنيايي نامحدود و وسيع توصيف كرد و با اشاره به برخي تفكرات «سنت‌گرا» در جمهوري اسلامي اظهار كرد: «زماني بود كه وقتي پشت تريبون مي‌رفتيم، برخي فكر مي‌كردند كه مرتكب جرم شده‌ايم؛ چراكه به گمان آنها حتما بايد بالاي منبر مي‌رفتيم.» او در ادامه بار ديگر با اشاره به فشارهاي موجود روي دولت در مسير توسعه شبكه‌هاي اجتماعي و پهناي باند در ايران اظهار كرد:«آغاز تحولات سخت است و سنت‌گرايان و كساني كه تفكرات قديمي دارند به سختي مي‌توانند شرايط جديد را درك كنند كه البته شرايط زمانه، خود را تحميل مي‌كند.»
رييس قوه مجريه در ادامه به نقش شركت‌هاي دانش‌بنيان و استارت‌آپ‌ها در ارتقاي جايگاه ايران در شرايط تحريمي كنوني اشاره كرد. او با بيان اينكه «با توجه به شرايط تحريم، شركت‌هاي دانش‌بنيان بيش از هميشه براي عزت، حيثيت و ايستادگي كشور، ارزش و اهميت دارند» گفت:«تنها با شعار مقاومت، مقاومت درست نمي‌شود بلكه در سايه علم، دانش، تلاش، كار و مذاكره، مقاومت به وجود مي‌آيد و اينها با همديگر منافاتي ندارد و مقاومت زمينه را براي مذاكره آماده مي‌كند تا از مقاومت بهره‌برداري كنيم.»
پايبندي ايران به مذاكرات پشت پرده
اظهارات رييس‌جمهوري در اين مراسم به همين جا ختم نشد. او كه يك روز پس از آنكه علي‌اكبر صالحي، رييس سازمان انرژي اتمي جمهوري اسلامي توضيحاتي درباره گام چهارم كاهش تعهدات برجامي ارايه داده بود، پشت تريبون رفت و در بخش ديگري از گفته‌هاي خود با اعلام رسمي «آغاز گام چهارم كاهش تعهدات برجامي جمهوري اسلامي ايران» تاكيد كرد:«به كشورهاي 1+4 و دوست اعلام مي‌كنيم كه فعاليت جديد ما با نظارت آژانس بين‌المللي انرژي اتمي خواهد بود و گام چهارم همانند گام‌هاي قبلي قابل بازگشت است و هر زمان كه آنان به تعهدات اول ژانويه 2017 خود بازگردند ما نيز به تعهدات خود در اين تاريخ باز خواهيم گشت. طبق برجام قرار بر اين شد كه 1044 سانتريفيوژ در فردو بچرخند اما گازي تزريق نشود. گازدهي در فردو آغاز مي‌شود كه ممكن است با آغاز اين گام سر و صداهايي ايجاد كنند و از حساسيت آنها نسبت به فردو با خبريم اما هر وقت كه آنها به تعهدات خود عمل كنند، اين گام قابل بازگشت است و بايد بدانند كه نمي‌توانيم يكجانبه به برجام پايبند باشيم اما آنها اقدامي نكنند.»
روحاني در ادامه اظهارات خود با بيان اينكه «به تمام مذاكرات پشت‌پرده براي حل و فصل موضوع متعهد هستيم تا به جلو حركت كنيم» تصريح كرد:«برخي از كشورها تلاش كردند كه قبل از امروز به نتيجه برسيم اما ناچاريم، گام چهارم را از فردا برداريم و ظرف 2 ماه آينده فرصت مذاكره وجود دارد و اگر به راه‌حل درستي دست يافتيم تا تحريم فلزات و نفت برداشته شود و نفت را به راحتي بفروشيم و از پول‌هايمان در بانك‌ها استفاده كنيم كاملاً آمادگي داريم تا به شرايط قبل بازگرديم. مطمئنا راهي كه انتخاب كرديم، مسيري درست است و دنيا بداند ملت ايران همچنان كه ملتي مقاوم و اهل ايستادگي است، اهل مذاكره و گفت‌وگو است. همچنان كه امروز در اين كارخانه، شتاب‌دهنده‌ها و ارايه‌كنندگان طرح‌هاي نو حضور دارند در وزارت امور خارجه نيز شتاب‌دهنده‌ها و طراحان طرح‌هاي نو داريم و ان‌شاءالله نتيجه نهايي به نفع ملت ايران خواهد بود.»
تفاوت تحريم‌هاي كنوني و گذشته
در اين ميان كم نيستند كساني كه همواره رييس‌جمهوري ايران را به دليل تاكيد بر «مذاكره» و «تفاهم با جهان» مورد عتاب قرار مي‌دهند؛ كمااينكه آنهايي كه تا ديروز با شعارهاي «استخر فرح» آيت‌الله اكبر هاشمي‌رفسنجاني، رييس اسبق مجمع تشخيص مصلحت نظام را مورد خطاب قرار مي‌دادند در راهپيمايي 13 آبان نيز به تكرار اين شعارها پرداختند ولي با اين تفاوت كه اين بار حسن روحاني مخاطب اصلي آنان بود. اين طيف «تحريم» را نتايج نهايي مذاكرات مي‌نامند؛ ولي رييس‌جمهوري در جريان اظهارات خود در نشست روز سه‌شنبه هفته جاري به بيان تفاوت تحريم‌هاي كنوني ايران با تحريم‌هاي گذشته پرداخت. او با بيان اينكه «فرق شرايط تحريمي ظالمانه، غلط و غيرقانوني كنوني با گذشته در اين است كه ما مي‌گفتيم، تحريم‌ها ظالمانه است اما كشورهاي ديگر قبول نمي‌كردند و با ما هم‌آوا نبودند» تصريح كرد:«اما امروز به جز چند كشور همه با جمهوري اسلامي ايران هم‌آوا هستند كه تحريم‌ها غلط، ظالمانه و غيرقانوني است و تمامي كشورها حتي اروپا نيز اقدامات امريكا را محكوم مي‌كند و اين امتياز ماست كه دنيا با ما هم‌آوا، هم‌سخن و هم‌فكر است.»
رييس‌جمهوري ايران همچنين با بيان اينكه «امريكا با اعمال تحريم‌هاي خطرناك به دنبال تسليم كردن جمهوري اسلامي ايران بود اما تسليم نشديم» خاطرنشان كرد:«سخت‌ترين شرايط را در سال 97 داشتيم كه توانستيم مشكلات را مهار كنيم و از 13 آبان سال گذشته كه امريكا تحريم‌هاي خود را اجرايي و عملياتي كرد تا 13 آبان امسال شرايط در كنترل تورم رشد اقتصادي، سرمايه‌گذاري و اشتغال‌زايي بهتر شده است.» او همچنين با يادآوري حضور خود در مقر سازمان ملل متحد در نيويورك و رفت‌وآمدهاي صورت گرفته به اين مقر از آمادگي ايران براي مذاكره سخن گفت. رييس‌جمهوري در همين زمينه خاطرنشان كرد:«ما اعلام كرديم كه امريكا بايد رسما اعلام كند كه تحريم‌ها درست نيست و با حضور روساي‌جمهوري 1+5 آماده مذاكره‌ايم.»