اداره شهر بدون مشاركت مردم ممكن نيست اما پرسش اين است كه در ابرشهري مثل تهران شهروندان چگونه مي‌توانند در اداره شهر مشاركت كنند. تاكنون آنچه شاهد بوده‌ايم اين بوده كه مديران شهري برنامه‌هايي طراحي و آن را به پيكره شهر و شهروندانش تحميل مي‌كنند. حال سخن ديگري به گوش مي‌رسد؛ كاري كه يكي از اعضاي شوراي شهر تهران آن را مطرح كرده و اينك آماده است تا محك بخورد. كمپين «آرزوهاي شهروندان تهراني» كه با حضور محسن هاشمي، رييس شوراي شهر، مديران شهري منطقه 6 در محله يوسف آباد كليد خورد تا شهروندان بتوانند آرزوهاي مرتبط با محله خود را به شهردار منطقه منتقل كنند و منتظر برآورده شدن آن باشند. اما اينكه اين كمپين چيست و با چه فلسفه‌اي طراحي و اجرا شده يا اينكه شهروندان چگونه مي‌توانند با آن براي مديران شهري محله‌هاي‌شان پيغام بگذارند، سوالاتي است كه در گفت‌وگو با زهرا نژادبهرام، عضو هيات رييسه شوراي شهر تهران تلاش كرده‌ايم تا به آنها پاسخ دهيم. گفت‌وگويي در مورد تمامي ابعاد كمپين آرزوهاي شهروندان تهراني كه به نوعي از آن مي‌توان به عنوان اولين گام عملي براي جلب حمايت و مشاركت شهروندان ياد كرد.
روز يكشنبه خبري منتشر شد مبني بر آغاز به كار كمپيني با عنوان «آرزوهاي شهروندان تهراني». قرار است در اين كمپين آرزوهاي شهروندان برآورده شود ؟
بله. دقيقا. البته آرزوهايي كه اولا معقول باشند و ثانيا در حوزه شهري باشند. اما فلسفه اين كمپين به موضوع مشاركت شهروندي برمي‌گردد. همان‌طوركه مي‌دانيد، يكي از جدي‌ترين مسائلي كه در شهر تهران و به صورت كلي در مديريت شهري وجود داشت، كمبود مشاركت يا محدوديت مشاركت شهروندان در حوزه ارتباط با تصميم‌گيري‌هاي شهري است. از سويي مشاركت فرصت بي‌نظيري است كه مي‌تواند ظرفيت‌هاي شهر را ارتقا دهد و امكان توسعه شهري را براي مديريت شهري فراهم كند. در عين حال اين فرصت، نيازمند ابزاري است؛ به بياني مبناي شكل‌گيري مشاركت اعتماد است. به عبارتي اعتماد متقابل بين شهروندان و مديريت شهري مي‌تواند منجر به مشاركت و افزايش مشاركت شهروندان در سطح شهر تهران شود. يعني بايد حس تعلق شهروندان به شهر تقويت و ارتقا پيدا كند. اين امر محقق نخواهد شد مگر اينكه خود شهروندان در اداره شهر، تصميم‌سازي‌ها و تصميم‌گيري‌ها حضور داشته باشند.
بيان آرزوها چه فايده‌اي دارد؟
بعد از اينكه شهروندان خواسته و آرزوي‌شان را به شهرداري منتقل مي‌كنند، آرزوهايي كه نمره بالاتري گرفته باشند به شهردار منطقه منتقل مي‌شود و شهرداري منطقه 6 هم موظف است كه ظرف 45 روز تا 2 ماه خواسته و آرزوي اين شهروند را برآورده كند.
فقط شهرداري منطقه 6؟
فعلا اين طرح به صورت پايلوت در منطقه 6 و در محله يوسف‌آباد اجرا مي‌شود ولي بنا داريم در هر ماه يك منطقه و محله را به اين كمپين اضافه كنيم تا به تدريج مردم تمام محلات تهران بتوانند آرزوهاي‌شان را در مورد محله خود به شهرداري منتقل كنند و شهرداران هم موظف به برآوردن آنها در محله هستند.
خب چرا منطقه 6؟
چون اولين منطقه‌اي كه براي اجراي اين كمپين اعلام آمادگي كرد شهرداري اين منطقه بود.
فرض كنيد شهروندي بخواهد آرزوي خود را به شهردار منطقه‌اش منتقل كند، چطور بايد اين كار را انجام دهد؟
ابتدا بايد به سايت «باهم» مراجعه كند و پس از ثبت‌نام و دريافت كد رهگيري مي‌تواند وارد بخش كمپين آرزوهاي شهروند تهراني شود و آرزويش را در آنجا بنويسيد. در واقع توسط مركز فاواي شهرداري قابليتي به سايت «باهم» اضافه شده تا شهروندان بتوانند آرزوهاي‌شان را در آنجا ثبت كنند.
شوراي شهر و شهردار تهران هم با اين كمپين موافقند؟
چرا مخالف باشند؟ اين طرح مي‌تواند زمينه‌ساز مشاركت شهروندان تهراني براي اداره شهرشان باشد.
ببينيد، عينيت شهر هوشمند در مشاركت شهروندان است. كمپين آرزوها، نخستين گام براي آن است كه از رويكرد سخت‌افزاري به سمت رويكرد نرم‌افزاري در شهر هوشمند برويم. يعني اينكه چراغ‌هاي شما هوشمند باشد يا مثلا مسير حمل‌ونقل‌تان هوشمند باشد يا خريدتان هوشمند باشد، همه از جوانب خوب هوشمند‌سازي است ولي اگر شهروند نتواند از آنها استفاده كند، عملا بي‌فايده خواهد بود.
اما زماني كه شهروندان در اداره شهر مشاركت مي‌كنند، مي‌توانند از ظرفيت‌هاي سخت‌افزاري شهر به بهترين نحو استفاده كنند و شعار شهر هوشمند به خوبي محقق شود. اما براي تقويت مشاركت شهروندان بايد يك ابزار و امكاناتي وجود داشته باشد تا اعتماد مردم جلب شود.
اين كمپين يكي از همين ابزارهاست و باز اولويت در اين موضوع با مشاركت در «محله‌ها» است؛ به عبارتي تصور ما اين است كه آنچه مي‌تواند شهر را به سمت توسعه ببرد و پيوستگي‌ها و علايق و ميزان مشاركت را ارتقا ببخشد، «محله‌محوري» است. دليل آن هم اين است كه محلات، پيوستگي قبلي خود را از دست داده‌اند و در اين دوره و زمانه، كمتر محله‌اي را مي‌بينيد كه همان كاركردهاي قبلي خود را حفظ كرده باشد. با اين وجود محله يوسف‌آباد يكي از همان محله‌هايي است كه تا حدودي هنوز هويت و اصالت خود را حفظ كرده است.
آرزويي از سوي شهروندان ثبت شده است؟
استقبال كه خيلي خوب بوده است. خود شما مي‌توانيد سري به سايت بزنيد و آرزوهاي مردم را ببينيد. مثلا يك نوجوان آرزو كرده بود كه نور و روشنايي ميدان سلماس بيشتر و بهتر شود. به هر حال اميدواريم با اجراي اين طرح و تشخيص نقاط قوت و ضعف آن بتوانيم ساير محلات را نيز به اين كمپين اضافه كنيم.