انتقاد هنرمندان به حضور ايران در بي‌ينال ونيز ادامه دارد
آثار ايراني در ونيز؛ حضوري بيشتر سياسي و كمتر هنري
اعتماد| در حالي كه مدت زمان زيادي به آغاز بي‌ينال ونيز نمانده و قرار است ايران هفتمين دوره حضور خود در اين رخداد جهاني را با كيوريتوري «ماركو منگوتزو» و «مزدك فيض‌نيا» تجربه كند، حاشيه‌هاي متعددي در اين خصوص شكل گرفته و هنرمندان ديدگاه‌هاي متفاوتي در اين زمينه داشته‌اند؛ برخي حضور هنرمندان كشورهايي چون سوريه، افغانستان و عراق را حاصل يك نگاه سياسي مي‌دانند تا هنري، تعدادي معتقدند واگذاري آن به بخش خصوصي به اين رويداد ضربه خواهد زد و برخي ديگر كمبود بودجه را مهم‌ترين مشكل اين بخش مي‌دانند، اما تاكنون هيچ‌كدام از مسوولان هنري ارشاد درباره تصميم‌شان براي حضور كشورهاي ديگر در غرفه ايران سخني نگفته‌اند و حاضر به بيان توضيحاتي نيستند؛ در اين ميان تنها «علي مرادخاني» - معاون هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي- از اين اتفاق به عنوان رخدادي براي رسيدن به ديپلماسي فرهنگي ياد مي‌كند.
مرادخاني مي‌گويد: «رويدادهايي از اين دست مي‌تواند يكي از راهكارهاي ديپلماسي فرهنگي باشد و ما اميدواريم با حضور در آن، به جايگاه مورد نظر خود دست پيدا كنيم. » او همچنين در گفت‌وگويي در اين خصوص به برخي ابهامات پاسخ داده و به اين مساله اشاره كرده كه كمبود بودجه، نبايد مانعي براي حضور در رخدادهاي هنري جهان باشد.
مرادخاني مي‌گويد كه براي جبران مشكلات مالي، بخش خصوصي مي‌تواند وارد كارزار شود؛ اما با مديريت ارشاد!
ايران تاكنون، فقط در شش دوره از اين دوسالانه بوده است و امسال هفتمين حضور خود را با تغييراتي در فضاي غرفه و تعداد هنرمندان و همچنين مليت آنها تجربه مي‌كند؛ يعني علاوه بر حضور هنرمندان داخلي، از هنرمندان ساير كشورها نيز استفاده مي‌شود؛ اتفاقي كه براي نخستين بار رخ مي‌دهد. در كنار 30 هنرمند ايراني، 19 هنرمند از كشورهايي مانند جمهوري آذربايجان، افغانستان، عراق، پاكستان و هند نيز در غرفه ايران حضور خواهند داشت؛ مساله‌اي كه انتقادات فراواني را به وجود آورد. «بهنام كامراني» - هنرمند نقاش و كيدوريتور- در اين باره گفته است: « يكي از فاكتورهايي كه بايد براي حضور در اين دوسالانه مورد توجه قرار گيرد، انتخاب هنرمندان پيشرو براي حضور در ونيز است؛ هنرمنداني كه كارهاي‌شان نوآورانه باشد و جنبه‌هاي هنر معاصر در آثار آنها ديده شود اما بعيد مي‌دانم با اين تعداد هنرمند و اثري كه براي دوسالانه ونيز 2015 از طرف ايران به ايتاليا اعزام مي‌شود، هماهنگي و ارتباط به‌درستي شكل بگيرد. مگر اينكه حضور هنرمنداني از كشورهاي ديگر به‌صورت بخش جنبي غرفه ايران باشد. ايران نمي‌تواند در بخش اصلي خود، نماينده تعدادي از كشورهاي خاورميانه باشد.»
از سوي ديگر برخي هنرمندان، مشاركت بخش خصوصي را آفت اين حضور در بي‌ينال مي‌دانند، براي مثال «غلام‌علي طاهري» در اين باره گفته است: «اين مشاركت بايد فقط در همين حد همكاري و مشاركت باشد. در حالي كه دوستان، آن را با واگذاري اشتباه گرفته‌اند. اين كار آنها مثل اين است كه انتخاب اعضاي يك تيم براي اعزام به جام جهاني يا المپيك، به يك باشگاه خصوصي واگذار شود. سپردن چنين حركت بزرگي كه به اصول و مباني فرهنگي كشور مربوط است، به بخش خصوصي با مسووليتي كه متوجه اين وزارتخانه است، مغايرت دارد.»علاوه بر آن، مسوولان وزارت ارشاد، دفتر هنرهاي تجسمي و همچنين كيوريتورهاي غرفه ايران مي‌گويند حضور ايران در دوسالانه ونيز در سال جاري، متفاوت‌تر و قدرتمندتر از دوره‌هاي گذشته است؛ مثلا اينكه يك غرفه 2000 متري در بهترين نقطه شهر دارند.
اما دليل حضور هنرمنداني از عراق، افغانستان، جمهوري آذربايجان، تاجيكستان و... در غرفه ايران چيست؟ «مجيد ملانوروزي» - مدير دفتر هنرهاي تجسمي- آن را ناشي از تلاش براي رسيدن به اقتدار فرهنگ جمهوري اسلامي ايران مي‌داند و مي‌گويد: «اين هنرمندان در گستره فرهنگ و هنر ايران فعاليت كرده‌اند و بنياد فيض‌نيا كه شرايط حضور ايران در اين بي‌ينال را فراهم كرده، از هر كشور، يك يا دو هنرمند معروف را كه تاثير هنر اسلامي - ايراني در آثار تجسمي آنها ديده مي‌شود براي حضور در دوسالانه ونيز انتخاب كرده است.»
ملانوروزي مي‌گويد: «اگر به 300-200 سال قبل مراجعه كنيد، مي‌بينيد كه حاكميت فرهنگ و هنر ايران به بسياري از مناطق از جمله افغانستان، پاكستان، هند، كشمير و... رسيده بود. در اين 200 سال به جهت تهاجم فرهنگي، از پرداختن به نقش ايران در فرهنگ و هنر اين كشورها كاسته شد؛ يعني صدها سال قبل از اين، فرهنگ و هنر ايران در اين سرزمين‌ها وجود داشته و قبل از اينكه با نگاه سياسي به كشورها بنگريم، نگاه فرهنگي وجود داشته و آنها زير پرچم ايران بوده‌اند.»
دوسالانه يا بي‌ينال ونيز (Biennale di Venezia) نمايشگاهي شامل آثار هنري معاصر است كه هر دو سال يك‌بار (در سال‌هاي فرد) در شهر ونيز ايتاليا برگزار مي‌شود.