يك روز در كنار مستندسازان جشنواره سينما حقيقت
جذابيت پنهان سينما در چارسو
تينا جلالي
به دنبال برگزاري سيزدهمين جشنواره سينما حقيقت، علاقه‌مندان و فيلمسازان اين‌گونه سينمايي روزهاي شلوغي را پشت سر مي‌گذرانند. ترافيك نمايش فيلم‌هاي مستند داخلي و خارجي در پرديس سينمايي چارسو از يك سو، فيلمسازان درگير آمادگي نمايش فيلم‌شان از سوي ديگر يا سالن‌هاي مملو از مخاطب سانس‌هاي نمايش فيلم، راهروها و لابي شلوغ محل برگزاري جشنواره همه و همه دست به دست هم داده تا سرزندگي خاصي بر فضاي مستند حاكم شده و خبرهاي مربوط به اين حوزه در صدر نشانده شود.
البته كه جلوه‌گري سينماي مستند در سال‌هاي گذشته زياد بوده و اين نوع فيلم‌ها با سرعت شگفت‌آوري جاي خود را ميان مردم و خانواده باز كرده، اما برپايي جشنواره سينما حقيقت در معرفي و تبليغ اين فيلم‌ها هم نقش بسزايي دارد و باعث توجه مخاطبان به اين سينما شده است. خلاصه اينكه مي‌خواهيم بگوييم در كوچه مستندسازان جشن و سرور ديدني و جذابي برپاست و از سر و صداي آن مخاطبان عام هم به تماشاي فيلم‌هاي مستند ترغيب مي‌شوند.
پرفروش‌ها و پرمخاطب‌ها
طي دو روزي كه از برگزاري اين جشنواره گذشته فيلم‌هاي زيادي در بخش‌هاي مختلف به ترتيب در 6 سالن پرديس چارسو به نمايش درآمد كه از ميان همه آنها پنج فيلم «قرقبان» به كارگرداني فتح‌الله اميري و نيما عسگري، «پروژه ازدواج» ساخته حسام اسلامي و عطيه عطارزاده، «صحنه‌هايي از يك جدايي» حاصل تلاش وحيد صداقت، «روياي سياه» به همت ارد عطارپور و «همه چيز درباره آرزو» ساخته كتايون جهانگيري پنج فيلم برتر از نگاه تماشاگران جشنواره بودند. همچنين با در نظر گرفتن اينكه نمايش فيلم‌ها براي مخاطبان (غيرفيلمسازان و صاحبان رسانه) با عرضه بليت امكان‌پذير است، سه فيلم «صحنه‌هايي از يك جدايي»، «پروژه ازدواج» و «روياي سياه» به ترتيب عنوان پرفروش‌ترين فيلم‌ها تا دومين روز از جشنواره را كسب كرده‌اند.
فيلم‌هاي بحث برانگيز
اما در ميان فيلم‌هايي كه امسال در جشنواره سينما حقيقت نمايش داده مي‌شود، تماشاي چند فيلم خالي از لطف نخواهد بود؛ براي علاقه‌مندان فيلم‌هاي فرهادي و دنبال‌كنندگان سينماي او فيلم «صحنه‌هايي از يك جدايي» پيشنهاد خوبي مي‌تواند باشد، چراكه اين فيلم با تمركز بر پشت صحنه فيلم «جدايي نادر از سيمين »سازنده آن پاي صحبت‌هاي اصغر فرهادي درباره چگونه ساخته شده اين اثر مي‌نشيند. فيلم مستند «واكس_چه» ساخته كامران حيدري هم كه پيش‌تر در جشنواره جهاني نمايش داده شده، روايتي از زندگي ابراهيم منصفي، شاعر، ترانه‌سرا و خنياگر هرمزگاني است كه فيلم قابل توجهي است. «پروژه ازدواج» به كارگرداني عطيه عطارزاده و حسام اسلامي داستان پيشنهاد ازدواج بيماران در يك مركز نگهداري از بيماران اعصاب و روان است كه طرح موضوع با مخالفت‌ها و مشكلات زيادي روبه‌رو مي‌شود. اين فيلم در دومين روز جشنواره مخاطبان زيادي را به خود جذب كرده است. فيلم «جايي براي فرشته‌ها نيست» به كارگرداني سام كلانتري درباره تيم ملي هاكي دختران ايران و ماجراهايي است كه آنها در زندگي‌شان دارند. روايت اميدها، ترس‌ها و آرزوهاي اين دختران و ماجراي رفتن‌شان به مسابقات آسيايي نويد مستندي جذاب براي مخاطب مي‌دهد. «خسوف» ساخته محسن استادعلي، «قرقبان» به كارگرداني فتح‌الله اميري و نيما عسگري، «رنج زير پوست» به كارگرداني محسن جعفري‌راد از ديگر فيلم‌هايي است كه تماشاي آن در اين روزهاي جشنواره پيشنهاد مي‌شود. در بخش خارجي هم فيلم‌هاي «تشييع جنازه رسمي» به كارگرداني سرگئي لوزنيتسا محصول كشور هلند و ليتواني، پرتره «آندره تاركوفسكي يك نيايش سينمايي» به كارگرداني آندره آندريوويچ تاركوفسكي محصول كشور ايتاليا سوئد و روسيه، «سرزمين عسل» به كارگرداني لوبومير استفانوو و تامارا كوتفسكا محصول كشور مقدونيه آثار قابل تحسيني به شمار مي‌روند.
درجا زدن فيلم‌هاي تاريخي
اما در حاشيه برگزاري جشنواره در روز دوم از محمدرضا فرزاد، عضو هيات انتخاب مستندهاي نيمه بلند درباره آثار راه يافته به اين دوره جشنواره جويا شديم. او معتقد است در جشنواره امسال چند نكته شاخص وجود دارد، از نظر او ضمن رشد سطح كلي توليدات مستند، سطح كيفي فيلم‌هاي ارزشي هم ارتقا پيدا كرده مضاف بر اينكه بحث كارگرداني آثار توليد شده در شهرستان‌ها هم شاهد بهبود كيفيت هستيم كه اين موضوع اميدواركننده است. اين عضو هيات انتخاب با نظر بر اينكه در اين دوره از جشنواره رقابت سختي ميان فيلمسازان وجود دارد، مي‌گويد: «سختگيري ما هم زياد بود، چراكه سعي كرديم فيلم‌هاي كمتري به نسبت سال‌هاي قبل انتخاب كنيم، اما همين آثار محدود هم از يك تنوع ژانري برخوردار هستند؛ مساله طلاق، بحران خانواده، فرهنگ همدوستي با حيوانات خانگي و... بازتابي از يك واقعيت اجتماعي است كه در لابه‌لاي فيلم‌هاي امسال تنيده شده است.
اين عضو هيات انتخاب در بخش ديگري از صحبت خود با اشاره به اينكه در بخش فيلم‌هاي تاريخي شاهد رشد كيفي نبوديم، معتقد است كه فيلمسازان در اين بخش درجا مي‌زنند، چراكه متاسفانه روايت‌ها همچنان تكراري بودند، همين موضوع باعث شده است كه ما جسارتي در روايت‌ها نبينيم: «با اين وجود به نظرم سطح كيفي فيلم‌هاي منتخب بخش نيمه بلند، به‌طور بارزي بهتر از ۲ سال گذشته است و داوران امسال در اين بخش كار سختي خواهند داشت.»
فرزاد در پايان صحبت‌هايش ابراز اميدواري كرد: «فيلمسازان با تماشاي فيلم‌هاي روز دنيا، مطالعه كتاب‌هاي مختلف، تماشاي آثار هنري و الهام گرفتن از كتاب، نقاشي و... به نوعي ما را از اين وضعيت اشباع روايت خارج مي‌كنند، چراكه اين روزها فيلم‌ها به هم شبيه شده‌اند، به نظرم از اين بابت سينماي ما محافظه‌كار شده است. از همين‌رو اميدوارم سال آينده با روايت‌ها و ايده‌هاي ناب‌تري مواجه شويم.»
يادآور مي‌شويم كه جشنواره بين‌المللي فيلم مستند ايران از ۱۸ تا ۲۵ آذر ۱۳۹۸ در پرديس سينمايي چارسو در حال برگزاري است.