نشست رونمايي از مجموعه 3 جلدي اسلام‌پژوهي با عنوان «نقل قرائات قرآن» اثر شادي حكمت‌ناصر به ترجمه الهه شاه‌پسند و ولي عبدي؛ «مضامين اصلي قرآن» اثر فضل‌الرحمان به ترجمه فاطمه علاقه‌بندي و «اسلام و مدرنيته» اثر فضل‌الرحمان به ترجمه زهرا ايران‌بان، عصر روز 12 بهمن با حضور مهرداد عباسي، عضو هيات علمي دانشگاه علوم و تحقيقات و الهه شاه‌پسند، مترجم كتاب «نقل قرائات قرآن» در پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي برگزار شد.
جاي خالي در قرائات
الهه شاه‌پسند، مترجم كتاب «نقل قرائات قرآن» طي سخناني در اين مراسم به دلايل خود براي انتخاب كتاب شادي حكمت‌ناصر و رويكرد كتاب و وجوه تمايز آن گفت: اين كار به صورت مشترك با همكاري ولي عبدي، عضو گروه اديان دانشگاه فردوسي مشهد انجام شده است. اينكه چرا به اين كتاب پرداخته شده به اين دليل است كه من به كتاب‌هايي با اين فضا گرايش داشتم و احساس مي‌كردم، جاي خالي در فضاي قرائات وجود دارد و رويكردها در اين زمينه كمتر روشمند است و نگاه تاريخي صورت نمي‌گيرد. بنابراين با مطالعه كتاب ناصر كه جذاب و روشمند بود، تصميم بر ترجمه كتاب گرفته شد.
او با اشاره به شماي كلي از كتاب اظهار كرد: رويكرد كتاب ناصر تاريخي است و در 5 فصل ارايه شده، آنچه رويكرد قالب است، تلاشي است كه سعي مي‌كند، علم قرائات را بشناساند و ارتباطي بين قرائات و علوم حديث برقرار مي‌كند و توانسته روش‌هاي حديثي را در علم قرائات پياده‌سازي كند.
شاه‌پسند عنوان كرد: كتاب در فصل اول به بحث كتابت قرآن و رسم‌الخط اشاره مي‌كند و رويكردهاي غربي را مطرح و به نقش ابن مجاهد در قرائت‌هاي هفت‌گانه مي‌پردازد همچنين تلاش مي‌كند، ارتباط اين قرائت را با علوم فقه و حديث بيان كند. فصل چهارم و پنجم از نوآوري‌هاي خوب ناصر است كه به بحث اختلافات شعري مي‌پردازد كه مي‌خواهد ببيند، اختلافات در بعد شفاهي است يا بعد مكتوب.
اسلام پژوه كار جراح را مي‌كند
مهرداد عباسي، عضو هيات علمي دانشگاه علوم تحقيقات در ادامه اين مراسم با اشاره به مقدمه‌اي از اسلام‌پژوهي گفت: چند سالي است كه وقت خود را صرف اين كرده‌ام كه اسلام‌شناسي در دوران مدرن را به مخاطبان بشناسانم. اسلام‌پژوه يعني فردي كه فارغ از دغدغه ديني مي‌خواهد وارد حوزه آكادميك شود و مساله‌هايي را بسازد و حل كند. دغدغه اسلام‌پژوه دغدغه دفاع از دين نيست بلكه دغدغه‌اي از نوع تفكر انتقادي است كه قرار است در دانشگاه با اين روش به موضوعات بنگريم. البته بايد به ماهيت دين توجه داشته باشيم و پژوهش در مورد دين از رهيافت‌هاي مختلف امكان‌پذير است.
او اظهار كرد: چند سالي است كه رشته‌هاي دين‌پژوهي به وجود آمده ولي اسلام را خيلي وارد ماجرا نمي‌كنيم و بيشتر در مورد اديان ديگر صحبت و از نتايج آنها استفاده مي‌كنيم و اغلب كارها نيز ترجمه‌اي است كه از آكادمي‌هاي غربي آمده است. اسلام‌پژوه بيش از اينكه دغدغه دفاع از دين داشته باشد كه كدام دين بر حق است دغدغه رعايت اخلاق و آداب پژوهش را دارد. يعني بايد به مباني متعهد باشد كه وارد عرصه دين‌شناسي شود و ديني را براي پژوهش انتخاب كند.
او افزود: خيلي از اطلاعات راجع به آيين زرتشت از جانب محققان غربي به دست آمده كه مسلمان و مسيحي هم شايد نباشند. اما تحقيقاتي انجام داده‌اند كه ايران را بهتر مي‌توانيم بشناسيم. ايران‌شناسان آكادميك غالبا در آكادمي‌هاي غربي مطالعه كرده‌اند. اسلام‌پژوه ممكن است آشنايي‌زدايي كند يعني خيلي از چيزها كه براي عالم دين بديهي است، ممكن است اسلام‌پژوه در مورد آنها سوال داشته باشد و پاسخ‌هايي كه دريافت مي‌كند خيلي متفاوت باشد با آنچه تاكنون دريافت كرده‌ايم. او گفت: اسلام‌پژوه به موضوع تحقيق خود نبايد نگاه مادر به فرزند داشته باشد و اسلام‌پژوه مسلمان شبيه پزشك جراحي است كه بايد فرزند خود را جراحي كند اما چون تعلق خاطر دارد، نمي‌تواند اين كار را انجام دهد بنابراين گاهي نياز به اسلام‌پژوهاني داريم كه با نگاه انتقادي به موضوع اسلام‌پژوهي بپردازند.
عباسي اظهار كرد: اگر بخواهيم مرزي بين اسلام‌پژوه و محقق بگذاريم نبايد براي محقق مرز تاريخي و جغرافيايي قرار دهيم و محقق اسلام‌پژوه را شبيه روشنفكري كه برايش انسان بودن مهم است در نظر بگيريم كه براي او ويژگي علمي و پژوهشي اهميت دارد فارغ از اينكه در زندگي فردي و خانوادگي به چه گروه و ديني عقيده دارد. بايد امنيت و آزادي براي محققان فراهم شود تا دستاورد رساله‌ها متفاوت از آنچه شود كه هم‌اكنون مي‌بينيم.
او با بيان اينكه بايد بين اسلام‌پژوهي و الهيات تفاوت قائل شويم، عنوان كرد: فارغ‌التحصيل الهيات متكلم مي‌شود يعني مي‌تواند راجع به نبوت، امامت و... صحبت كند همانند كتاب «البيان في تفسيرالقرآن» اثر آيت‌الله خويي كه اين كتاب نگاه محققانه ندارد و رهيافت كلامي است. نوع رويكرد، سنتي است و جامعه را دچار چالش مي‌كند مثل تفاوت طب سنتي با مدرن بنابراين ما نياز نداريم، اسلام‌شناس تربيت كنيم چون به اندازه كافي اسلام‌شناس داريم. اسلام‌پژوه منتقد اسلام‌شناسي پيشين است.
او در پايان سخنان خود به معرفي چند كتاب كه مرحله ويراستاري را پشت سر مي‌گذارند تا براي چاپ آماده شوند، پرداخت و گفت: يكي از اين عناوين كتابي در رابطه با جنبه‌هاي زيبايي‌شناسانه قرآن است كه نگاه نويد كرماني، نويسنده كتاب را به قرآن نشان مي‌دهد و كمي تحت تاثير مكتب ادبي است و نگاه جديد به قرآن است كه نگاه همدلانه دارد. اثر بعدي كتاب «حاشيه‌هاي فمنيستي قرآن» اثر عايشه هدايت‌الله كه نگاه منتقدانه به جريان‌هاي جديد در امريكا دارد. كتاب ديگري كه در صف انتشارات است «اسلام و دموكراسي» است كه جنبه سياسي دارد و مولفان آن امريكايي هستند و بررسي مي‌كند كه آيا اسلام جنبه دموكراسي دارد يا خير؟ اثر بعدي مجموعه مقالاتي با عنوان «مسلمانان پيشرو» در مورد تبعيض و جنسيت است كه ترجمه اين كتاب‌ها به اتمام رسيده و پس از ويرايش چاپ مي‌شود.