اروپايي‌ها امريكا را به تضعيف اتحاد دو سوي اقيانوس اطلس متهم كردند
نگراني از فروپاشي اتحاد غرب
شهاب شهسواري
جامعه جهاني، به ويژه كشورهاي متحد امريكا در بلوك پيشين غربي، روزبه‌روز بيشتر با شرايط جديد نظام جهاني با محوريت امريكا مسووليت‌گريز مي‌شوند. كنفرانس امنيتي مونيخ كه يكي از بزرگ‌ترين نشست‌هاي امنيتي جهاني است، امسال بر خلاف سه سال گذشته كه در واكنش به انتخاب دونالد ترامپ، رييس‌جمهور جديد امريكا موضعي منفعل در مقابل تحولات در اتحاد كشورهاي غربي اتخاذ كرده بود، به شكل ويژه موضوع گفت‌وگوهاي خود را به «بي‌غربي» در نظام جهاني اختصاص داده بود. سوژه سخنراني‌ها و گفت‌وگوهاي اغلب سران و كارشناسان حاضر در نشست، بي‌مسووليتي امريكا در قبال تعهدات بين‌المللي‌اش و رويكرد يكجانبه‌گرايانه اين كشور در مقابله با چالش‌هاي جهاني بود. در برابر انتقادهاي رييس‌جمهور، صدراعظم و وزير خارجه آلمان از رفتار يكجانبه‌گرايانه امريكا و افول اتحاد كشورهاي غربي، وزراي دفاع و خارجه امريكا و دبيركل ناتو، از سياست‌هاي امريكا حمايت كردند و از كساني كه به اتحاد دو سوي اقيانوس اطلس حمله مي‌كنند، انتقاد كردند.
نويسندگان گزارش امنيتي 2020 كنفرانس مونيخ به شدت نسبت به كاهش اهميت غرب در مناسبات بين‌المللي و افول ارزش‌هاي غربي در كشورهاي بلوك غرب هشدار داده‌اند. در اين گزارش آمده است: «در سال‌هاي اخير شاهد سياست‌هايي غريب و تجديدنظرطلبانه در كليدي‌ترين چالش‌هاي جهان از كنترل تسليحات گرفته تا تجارت جهاني، تغييرات آب و هوايي و نقش نهادهاي بين‌المللي هستيم.» فرانك والتر اشتاين‌ماير، رييس‌جمهور آلمان در سخنراني افتتاحيه كنفرانس امنيتي مونيخ، با اشاره به رفتار دولت دونالد ترامپ در مقابل كشورهاي اروپايي گفت: «دولت جديد در ايالات متحده امريكا در حال فروپاشي ايده جامعه جهاني است. آنها مي‌خواهند عظمت خود را به قيمت هزينه‌سازي براي نزديك‌ترين متحدان و موتلفان خود به دست بياورند. چنين رفتارهايي به همه ما آسيب خواهد رساند.» فرانك والتر اشتاين‌ماير، در سخنراني تاكيد كرد كه اروپا و آلمان بايد از تلاش براي غربي كردن جهان دست بردارند. در حاشيه كنفرانس امسال، مسائلي مانند مساله ليبي، افغانستان، اوكراين، روسيه و اروپا، امريكا و ايران، تنش‌ها در خليج‌فارس و مسائل جهاني همچون همه‌گيري ويروس كروناي جديد در چين و تغييرات آب و هوايي مورد بررسي قرار گرفت. امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه، سرگي لاوروف، وزير خارجه روسيه، وانگ اي، وزير خارجه چين، مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا، مارك اسپر، وزير دفاع امريكا، وزراي خارجه تركيه، عمان، كويت، قطر، عربستان سعودي، دبيركل ناتو و جمعي از نمايندگان كنگره امريكا، در كنار مقام‌هاي ارشد آلمان در اين اجلاس حضور داشتند و در جلسات و پنل‌هاي كنفرانس امسال مونيخ سخنراني و گفت‌وگو كردند.بر خلاف سال گذشته كه شركت‌كنندگان در كنفرانس مونيخ، در برابر معاون رييس‌جمهور امريكا، مايك پنس، با هو كردن و تشويق نكردن سخنانش، در اصطلاح روانشناسان «رفتار پرخاشگري منفعلانه» داشتند، امسال سخنرانان اروپايي كنفرانس، يك به يك، از سياست‌هاي امريكا به ويژه در مورد رويكردهاي يكجانبه نظامي، عقب‌نشيني از پيمان‌هاي جهاني، جنگ‌هاي تجاري و عدم همكاري در مورد چالش‌هاي بين‌المللي از جمله تغييرات آب و هوايي انتقاد كردند. واشنگتن هر چند بعد از آبروريزي سال گذشته در برابر سخنراني مايك پنس، معاون رييس‌جمهور كه تمجيدهايش از دونالد ترامپ با واكنش منفي حضار مواجه شد، در سطح وزير خارجه و وزير دفاع در اين كنفرانس شركت كرده است، اما در سال جاري بزرگ‌ترين هياتش را در طول 56 دوره برگزاري نشست امنيتي مونيخ به آلمان فرستاده است، هياتي كه بخش بزرگي از آن نمايندگان دموكرات كنگره امريكا و مخالفان سياست‌هاي دونالد ترامپ، از جمله نانسي پلوسي رييس مجلس نمايندگان است.
وقت استقلال اروپا
امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه بار ديگر بر تقويت اروپا در مقابل نفوذ امريكا تاكيد كرد. در يك جلسه پرسش و پاسخ در كنفرانس امنيتي مونيخ، رييس‌جمهور فرانسه تاكيد كرد: «ما نمي‌توانيم براي هر كاري به امريكا مراجعه كنيم، ما بايد راهكارهاي اروپايي خودمان را هم داشته باشيم.» رييس‌جمهور فرانسه بار ديگر بر آمادگي كشورش براي جايگزيني چتر امنيت سلاح‌هاي اتمي امريكا تاكيد كرد و گفت: «بر اساس شرايط جنگ سرد، چتر اتمي اروپا، از سوي امريكا هماهنگ مي‌شد، اما اگر مي‌خواهيم كه اروپاي مستقلي داشته باشيم، بايد در اين قضيه بازنگري كنيم.» ماكرون در سخنان خود تاكيد كرد كه اروپايي‌ها متوجه تغييرات و تحولات در سياست امريكا شده‌اند و مجبور هستند كه در واكنش به اين تحولات موضع مستقل‌تري اتخاذ كنند.هايكو ماس، وزير خارجه آلمان در نشست امنيتي مونيخ گفت: «اروپايي‌ها به مدت طولاني چشم خود را بر آثار اقدام امريكا در عقب‌نشيني از درگيري‌هاي نظامي و پيمان‌هاي بين‌المللي بسته بودند.» هايكو ماس با دفاع از تشكيل ساختار نظامي مستقل اروپايي تاكيد كرد: «ضروري است يك اتحاديه دفاعي و امنيتي اروپايي به‌عنوان يكي از ستون‌هاي اصلي ناتو ايجاد شود.» او همچنين از آمادگي آلمان براي شركت در گفت‌وگوهايي در مورد وضعيت زرادخانه هسته‌اي فرانسه خبر داد.
انتقاد تند وزير خارجه پيشين امريكا از رفتار ترامپ
جان كري، وزير خارجه پيشين امريكا در حاشيه نشست امنيتي مونيخ در گفت‌وگو با دويچه وله به شدت از رفتار دونالد ترامپ، رييس‌جمهور اين كشور در عرصه بين‌المللي انتقاد كرده است. اين مقام پيشين امريكا كه در حال حاضر از كارزار انتخاباتي جو بايدن، معاون رييس‌جمهور پيشين براي نامزدي حزب دموكرات در انتخابات 2020 رياست‌جمهوري امريكا حمايت مي‌كند، به دويچه وله گفته است: «ترامپ در حال نابود كردن ناتو است، آدم‌ها را پس مي‌زند، به آنگلا مركل توهين مي‌كند، به رهبران اروپايي توهين مي‌كند، افرادي همچون پوتين را تحسين مي‌كند، اين رفتار غيرقابل قبول است.» جان كري معتقد است كه رييس‌جمهور امريكا تلاش مي‌كند تا از زير بار مسووليت مسائل مهمي همچون آثار تغييرات آب و هوايي چه در سطح ملي و چه در سطح جهاني، شانه خالي كند. ديپلمات ارشد دولت باراك اوباما به دويچه وله گفت: «اينكه رييس‌جمهوري داشته باشيم كه سرش را زير برف كرده و وانمود مي‌كند هيچ خطري وجود ندارد، موقعيت بسيار غيرمسوولانه‌اي ايجاد مي‌كند. رييس‌جمهور ترامپ وقتي مي‌گويد تغييرات آب و هوايي كذب است، به وضوح دروغ مي‌گويد.»
دفاع امريكا از سياست‌هايش
مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا كه امسال بالاترين فرستاده واشنگتن به نشست امنيتي مونيخ است، از سياست خارجي كشورش سرسختانه دفاع كرد و از كساني كه از افول غرب سخن مي‌گويند، انتقاد كرد. پمپئو ادعا كرد: «خرسندم كه اعلام كنم ادعاي مرگ اتحاد دو سوي اقيانوس اطلس به شدت اغراق شده است. غرب در حال برنده شدن است و ما در كنار هم برنده مي‌شويم.» وزير خارجه امريكا كه روز شنبه در نشست امنيتي مونيخ سخن مي‌گفت با انتقاد از سخنان روز جمعه رييس‌جمهور آلمان كه گفته بود دولت كنوني امريكا «مفهوم جامعه جهاني را زير سوال برده است» تاكيد كرد: «من صبح امروز اينجا هستم تا براي شما از واقعيت‌ها سخن بگويم. اين ادعا [كه امريكا جامعه جهاني را زير سوال مي‌برد] ارتباطي با واقعيت ندارد و به هيچ‌وجه منعكس‌كننده حقيقت نيست.» پمپئو ادعا كرد: «ما ائتلافي از 81 كشور جهان را در جنگ با خلافت داعش رهبري كرديم، آيا اين امريكاست كه جامعه جهاني را به هم مي‌زند؟»
حمله به چين
وزراي دفاع و خارجه امريكا، از كنفرانس امنيتي مونيخ براي حمله به چين و انتقاد از كشورهايي كه از فناوري‌هاي چيني براي توسعه ارتباطات استفاده مي‌كنند، استفاده كردند. مارك اسپر، وزير دفاع امريكا ادعا كرد: «چين دنبال اين است كه از فناوري‌هاي نوظهور براي تغيير چشم‌انداز جهان و تحول آن به نفع خود بهره‌برداري كند.» مارك اسپر، همچنين در تلاش براي انحراف محور بحث‌هاي كنفرانس از حمله به اقدامات امريكا چين را متهم كرد كه به مدرن كردن سريع نيروهاي مسلحش مشغول است و در حال تسخير جزاير در درياي جنوبي چين است. مارك اسپر چين را متهم كرد كه مقام‌هاي كشورهاي جهان را ترغيب مي‌كند تا نفوذ خود را در كشورهاي اقيانوس آرام و اقيانوس هند افزايش دهد. اسپر گفت: «هر اندازه كه كشورها كوچك‌تر باشند، چين هم نفوذ بيشتري پيدا مي‌كند.» مارك اسپر، وزير دفاع و مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا، در مورد نقش كمپاني چيني هوآوي در توسعه زيرساخت‌هاي ارتباطي در جهان هم در كنفرانس امنيتي مونيخ ادعاهايي را مطرح كردند. پمپئو مدعي شد كه مدارك مستندي وجود دارد كه نشان مي‌دهد كمپاني هوآوي به نفع دولت چين جاسوسي مي‌كند و مارك اسپر هم رفتار اين كمپاني را «استراتژي شريرانه» توصيف كرد. در برابر وانگ اي، وزير خارجه چين، ادعاهاي وزراي دفاع و خارجه امريكا را «دروغ» توصيف كرد. وانگ تاكيد كرد: «همه اين اتهامات عليه چين دروغ است، اما واقعيت اين است كه اگر متهم را عوض كنيم و جاي كلمه چين كلمه امريكا را بگذاريم، شايد همه اين اتهام‌ها به واقعيت تبديل شوند.»
توافق با طالبان
يكي از عمده‌ترين مانورهاي تبليغاتي دولت واشنگتن در آستانه كنفرانس امنيتي مونيخ، اعلام توافق با طالبان براي كاهش خشونت در جنگ 18 ساله افغانستان بود. مايك پمپئو و مارك اسپر، در حاشيه اين كنفرانس با اشرف غني، رييس‌جمهور افغانستان ديدار و گفت‌وگو كردند. به گفته وزير خارجه امريكا، در اين ديدار مفاد توافق با طالبان به اطلاع طرف افغان رسيده است. يك مقام آگاه امريكايي در گفت‌وگو با سي‌ان‌ان تاكيد كرده است بر اساس توافقي كه قرار است به زودي با طالبان امضا شود، آغاز خروج نيروهاي امريكايي در كار نيست و فقط يك برنامه كاهش خشونت 7 روزه «در سراسر خاك افغانستان» انجام مي‌شود كه در صورت اجراي آن در طول 10 روز بعد گفت‌وگوهاي بين‌افغاني آغاز خواهد شد. مقام امريكايي گفته است كه در صورت شكست اين طرح كاهش خشونت، امريكا نه تنها نيروهايش را در افغانستان كاهش نمي‌دهد، بلكه تعداد نيروهاي بيشتري به اين كشور اعزام مي‌كند.