با شيوع كرونا براي نخستين بار پس از 4 دهه نماز جمعه
در ۲۳ مركز استان لغو شد
قول و فعل وزارت بهداشت فصل‌الخطاب است
از همان روزي كه اولين بيمار كرونايي در شهر قم درگذشت، پزشكان و متخصصان اين حوزه بارها تاكيد كرده‌اند كه بايد از تجمع در نقاط مختلف خودداري كرد. در طول يك هفته گذشته كه شيوع ويروس كرونا در كشور گسترده شد، بارها بحث تعطيلي مراكز مختلف و حتي قرنطينه شهرها به ميان آمد. اما يكي از مكان‌هايي كه درباره تعطيلي يا ادامه كار آن اختلاف‌نظر وجود داشت، حرم حضرت معصومه(س) در قم بود. چندين بار اعلام شد كه ورود به اين حرم براي حفظ سلامت شهروندان كشور تا مدتي ممنوع مي‌شود اما پس از آن خبر آمد كه برخي از شهروندان با اعتراض به مسوولان آستان اين حرم خواستار ادامه فعاليت آن شده‌اند. حال آنكه آستان مقدس حضرت معصومه(س) در اطلاعيه‌اي با تاكيد بر اينكه سازه‌هاي حرم «ضد باكتري» هستند، اين مكان را «شفادهنده» توصيف و تعطيلي اين مكان مذهبي را بي‌معنا اعلام كرد و در نهايت تصميم بر اين شد كه حرم حضرت معصومه(س) بنابر روال معمول به فعاليت‌هاي خود ادامه دهد.
لغو مراسم هفتگي مهديه تهران پس از 51 سال
در اين ميان اما برخي نهادهاي فرهنگي و مذهبي كشور تصميم گرفتند براي حفظ سلامت مردم، برنامه‌هايشان را لغو كنند. مهديه تهران كه حدود ۵۱ سال بدون وقفه برنامه هفتگي قرائت دعاي كميل و ندبه خود را برگزار كرده بود با صدور اطلاعيه‌اي خبر از لغو اين مراسم تا اطلاع ثانوي داد. در اين اطلاعيه آمده بود كه «بنا به نظر مراجع معظم تقليد و هشدارهاي وزارت بهداشت جمهوري اسلامي نسبت به عدم حضور در تجمعات و پيشگيري از شيوع ويروس كرونا، جلسات «مهديه تهران» تا اطلاع ثانوي برگزار نمي‌شود.» با گذر زمان و نزديكي به روز جمعه اما علاوه بر مكان‌هاي مذهبي لازم بود تا درباره برگزاري نماز سياسي-عبادي جمعه هم تصميم‌گيري شود. علاوه بر حرم‌هاي مطهر كشور كه ميزبان زائران داخلي و خارجي زيادي هستند و مكان‌هاي مذهبي ديگر ازجمله مهديه تهران، نماز جمعه هم به دليل اجتماع تعداد زيادي از شهروندان مي‌توانست مكاني براي ابتلاي تعداد بيشتري از مردم به اين ويروس و گسترش آن باشد. بر همين اساس با نزديكي به روز برگزاري اين رويداد عبادي- سياسي هفتگي، موعد تصميم‌گيري هم فرا رسيد.
از مرداد ماه 58 كه اولين نماز جمعه رسمي ايران پس از انقلاب برگزار شد هر هفته اين نماز عبادي- سياسي در سراسر كشور برگزار شده و حالا 40 سال پس از آن جمعه تاريخي به دليل شيوع ويروس كرونا كه در طول هفته گذشته وضعيت سلامت كشور را با بحران مواجه كرده، مسوولان كشور بايد براي چند و چون اين برگزاري تصميم‌گيري مي‌كردند. تصميمي كه مخالفان و موافقاني داشت. جامعه پزشكي كشور كه در طول هفته‌هاي گذشته بارها تاكيد كرده بود براي عدم گسترش ويروس كرونا، مردم تا حد امكان بايد «در خانه بمانند» و از هر گونه اجتماعي جلوگيري كنند، امكان برگزاري نماز جمعه را محلي براي به خطر افتادن سلامتي مردم مي‌دانستند. آنها معتقدند كه اين مراسم و تجمعات بزرگ فعلا و تا رفع خطرات ناشي از كرونا در برخي شهرهاي كشور كه موارد ابتلا به اين ويروس در آنها مشاهده شده بايد لغو شود. اما در مقابل برخي اصرار داشتند كه مراسم نماز عبادي- سياسي جمعه بايد طبق روال هفته‌ها و ماه‌ها و سال‌هاي گذشته برگزار شود.
اعتماد به علم
اين اختلاف نظرها تا بعدازظهر پنجشنبه هم ادامه پيدا كرد تا اينكه در نهايت شوراي سياستگذاري ائمه جمعه كشور تصميم گرفت به اطلاعات تخصصي ارايه شده از سوي جامعه پزشكي اعتماد كرده و از لغو نماز جمعه اين هفته در 23 مركز استان به دليل شيوع كرونا خبر داد. بر اساس اطلاعيه شوراي سياستگذاري ائمه جمعه كشور تهران، قم، رشت، مشهد، تبريز، اروميه، همدان، اصفهان، ساري، اردبيل، كرج، اهواز، سمنان، زاهدان، شيراز، قزوين، سنندج، كرمانشاه، ياسوج، گرگان، خرم‌آباد، بندرعباس و يزد مراكز استاني هستند كه برگزاري نماز جمعه اين هفته در آنها لغو شد.
انتقاد علم الهدي به لغو نمازجمعه مشهد
هرچند اين تصميم هم با انتقاداتي از سوي بعضي از اشخاص مواجه شد. امام جمعه مشهد كه شوراي سياستگذاري تصميم به لغو مراسم نماز جمعه در اين شهر شده بود، در خطبه مکتوب نماز جمعه نهم اسفند كه ديروز منتشر كرد، نسبت به اين تصميم انتقاد كرد. آیت الله سیداحمد علم الهدی با بيان اينكه «برحسب بیانیه‌ای که اعلام شد، اطاعت کرده و نماز جمعه را برگزار نکردیم»، اعلام كرد كه معتقد است كه نماز جمعه فریضه الهی است و در هیچ شرایطی نباید تعطیل شود. به گفته او، درحالی‌که شهر و کشور در قرنطینه نیست و اجتماعات در مشهد در فضای باز و صحن‌های حرم مطهر به‌وسیله مسوولان پزشکی تجویز شده است، تعطیلی این فرضیه الهی توجیهی ندارد. امام جمعه مشهد در ادامه اين خطبه مكتوب، از عزیزان ایثارگر در عرصه‌های مقاومت و مبارزه با ویروس خطرناک کرونا تشكر كرد. به هرحال با وجود انتقادهايي اين چنيني، شوراي سياستگذاري تصميم بر لغو نماز سياسي- عبادي جمعه در برخي شهرهاي كشور گرفته بود و خطباي شهرهاي اعلام شده، به اين تصميم عمل كردند. در اطلاعيه‌اي كه شوراي سياستگذاري ائمه جمعه كشور كه فارس آن را منتشر كرد علاوه بر فهرست اسامي مراكز استان‌هايي كه نمازجمعه در آنها برگزار نشد، آمده است:«به اطلاع مردم شريف و انقلابي ايران به ويژه مومنان خداجوي و نمازگزار جمعه مي‌رساند، پيرو درخواست وزير محترم بهداشت و درمان و رييس ستاد ملي مبارزه با كرونا و اهميت حقوق شهروندان عزيز و مومن ايران اسلامي و ضرورت رعايت آن با عنايت به نامه مكتوب جناب آقاي دكتر نمكي، نمازجمعه مورخه ۹۸/۱۲/۹ در مراكز استان‌هايي كه از سوي ستاد اعلام گرديده است و ذيلا نام آنها مي‌آيد، برگزار نخواهد شد.» شوراي سياستگذاري ائمه جمعه همچنين در بخش ديگري از اطلاعيه نوشت:«فرصت را مغتنم شمرده و در اين ايام نوراني و معنوي مراتب سپاس و قدرشناسي خود و ائمه جمعه محترم ايران اسلامي را از مدافعان سلامت ملت-پزشكان، پيراپزشكان، پرستاران تلاشگر و كادر خدماتي و اداري- و مديران و مسوولان وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي در اين جهاد مقدس اعلام مي‌داريم. در اين شب‌ها و روزهاي عزيز به خصوص اولين شب و روز جمعه ماه نوراني رجب‌المرجب، بهترين تقديرها را براي همگان به خصوص ملت بزرگ و صبار و شكور ايران از درگاه خداوند عليم و قدير تمنا مي‌كنيم.»
توصيه‌هاي بهداشتي براي نماز جمعه
در ادامه واكنش‌ها به لغو نماز جمعه كه به دنبال شيوع بيماري كرونا و توصيه‌هاي وزارت بهداشت مبني بر خودداري از تجمعات صورت گرفت، شوراي عالي افتاء استان كردستان با صدور فتوايي از شهروندان خواست در جريان برپايي نمازهاي جمعه مسائل بهداشتي را رعايت كنند. اين شورا به ائمه جمعه توصيه كرد كه «حتي‌المقدور خطبه‌ها را كوتاه كنند و صرفا به اركان خطبه‌ها اكتفا نمايند.» همچنين در ادامه به نمازگزاران نيز توصيه شد كه «از همديگر فاصله بگيرند و سنت تسويه صفوف و تراكم جمعيت را اضطرارا ترك نمايند. نمازگزاران ديرتر از وقت معمول وارد مساجد شوند و بلافاصله پس از اتمام نماز مسجد را ترك كنند.» شوراي عالي افتاء استان كردستان در ادامه توصيه‌هايش آورده است:«به اتفاق فقهاي مذهبي هر گونه خوف و نگراني، عذر محسوب مي‌شود؛ فلذا كساني كه بر سلامت و عافيت خود بيمناكند، مكلف به شركت در نماز جمعه نيستند. افرادي كه به يكي از بيماري‌هاي مسري مبتلا هستند نه تنها مكلف به حضور در نماز جمعه نيستند بلكه به دليل احتمال انتشار بيماري خود و امكان ابتلاي ساير نمازگزاران شرعا حرام است در نماز جمعه خصوصا در مساجد و فضاهاي عبادي سربسته حضور يابند. سالخوردگان و مبتلايان به بيماري‌هاي زمينه‌اي در اين شرايط مكلف به حضور در نماز جمعه نيستند.» اين شورا همچنين عمل به توصيه‌هاي پزشكان و كارشناسان سلامت را واجب عيني و تخلف از آنها را خلاف شرع عنوان كرد.
وزارت بهداشت مسوول تببين مسائل مربوط به كنترل كرونا
با اين وجود در برخي شهرهاي كشور كه مورد مبتلا به اين ويروس را نداشتند، نماز جمعه بنابر روال هفته‌هاي گذشته برگزار شد. حجت‌الاسلام غلامحسين نوفرستي كه خطيب اين هفته نماز جمعه برگزار شده بيرجند بود از اين تريبون براي اشاره به موضوع داغ اين روزهاي كشور يعني شيوع ويروس كرونا استفاده كرد و با اشاره به تلاش‌هاي جامعه پزشكي مقابل كنترل ويروس كرونا به نيابت از همه مردم خراسان‌جنوبي از فعالان در مجموعه دانشگاه علوم پزشكي و كادر پزشكي در اين عرصه تشكر كرد. به گزارش مهر، اين خطيب نماز جمعه با تاكيد بر اينكه مسائل مربوط به كنترل ويروس كرونا و اطلاعات مربوط به آن توسط وزارت بهداشت تبيين مي‌شود، اعلام كرد:«بيش از اين نبايد به واسطه شايعه‌پراكني رسانه‌هاي معاند و فضاي مجازي، استرس به جامعه وارد كرد.» به گفته نوفرستي امروزه ايران‌هراسي و قم‌هراسي در دستور كار دشمن قرار دارد و بايد مراقب تفرقه‌افكني‌ها و توطئه‌افكني‌هاي معاندان باشيم. حجت‌الاسلام محمد تقي‌زاده هم خطيب ديگري بود كه در خطبه‌هاي اين هفته نماز جمعه كامفيروز به گسترش ويروس كرونا اشاره كرد و گفت:«همان طور كه مراجع معظم تقليد هم تاكيد كردند در اين زمينه قول و تصميم وزارت بهداشت و مسوولان امر براي همه ما فصل‌الخطاب باشد و دايه دلسوزتر از مادر نشويم.»