موانع، چالشها و آينده مطالعه روسيه در امريكا
در حالي كه شواهد از شكاف روز افزون ميان روسيه و امريكا حكايت دارند، ظاهرا در بخش آكادميك دو كشور، تلاشهايي براي كاهش اين اختلافات فزاينده شكل گرفته است. نشريه امريكايي فارين پاليسي به قلم پاول كوشكين و كسنيا زوباچوا از مباحث مطرح شده در يك ميزگرد علمي بين روسشناسان امريكايي گزارش ميكرد كه خلاصهاي از آنكه در ادامه ميآيد حاوي نكات جالب توجهي است: 27 آوريل، ميزگردي ميان دانشگاهيان، كارشناسان و دانشجويان در مورد آينده مطالعات روسيه در ايالات متحده در دوره بحران عميق در روابط امريكا و روسيه برگزار شد كه اشاره داشت بحران كنوني در روابط امريكا و روسيه كه موجب كمرنگ شدن منافع روابط روسيه و ايالات متحده شده، به شكاف قابل توجهي بازمي گردد كه در درك بين دو كشور وجود دارد. از بسياري جهات نيز اين شكاف در درك به چالشهاي اساسي بازميگردد كه برنامه مطالعات روسيه در دانشگاههاي ايالات متحده با آنها مواجه است.
اين موضوعي بود كه در شروع ميزگرد آينده مطالعات روسيه در ايالات متحده مورد بحث قرار گرفت؛ بحثي كه با حضور مقامات سفارت روسيه در ايالات متحده، دانشگاهيان و كارشناسان در روابط امريكا و روسيه و اساتيدي كه مطالعات روسيه در دانشگاههاي ايالات متحده را تدريس ميكنند، شكل گرفت. يكي از سخنرانان، نيكلاي پترو، استاد علوم سياسي در دانشگاه بود كه استدلال ميكرد سوءتفاهم متقابل فعلي بخشي از مفروضات متقابل تاريخي دو كشور و همچنين دنبال كردن مسيرهاي متفاوت از توسعه است. او با اشاره به عدم ارتباط بين دو كشور گفت: دوري نسبي ايالات متحده از روسيه در طول تاريخ شكل گرفته است. مفروضات متقابل ما ريشههاي عميقتر دارد و احتمالا بهطور برجسته از تصور ما از روسيه به عنوان يك دشمن كينهجو و جستوجوي يك شريك مفيدتر ديگر براي ايالات متحده ناشي ميشود. او افزود كه در عين حال مسكو و واشنگتن در مقابل از ارزش اين شكاف براي ايجاد رويايي استفاده كردهاند. در همين حال، ديگر سخنرانان كه تعداد زيادي از تحصيلكردگان روسي در ايالات متحده بودند بر دادههاي اوگ بروميستروف، وزير مشاور سفارت روسيه در ايالات متحده امريكا، متمركز شدند. او گفت در حال حاضر حدود 43000 امريكايي در دانشگاههاي معتبر ايالات متحده درباره روسيه مطالعه ميكنند. اما تدريس روسيه بيشتر براي متخصصان سطوح بالا در آكادمي نيروي دريايي، از جمله آكادمي نظامي ايالات متحده در غرب (USMA) انجام ميشود. او افزود: بيشتر امريكاييها مايل به مطالعه روسيه در موسسات روسيه هستند. هر ساله حدود 500 امريكايي در بيش از 100 برنامههاي تابستاني روسيه براي مطالعه روسيه حاضر ميشوند. بروميستروف گفت تقاضا براي يادگيري زبان روسي تقريبا پايدار است. اما علاوه بر مشكل ارزي و بودجه، محدوديت جدي در موافقتنامههاي دوجانبه براي به رسميت شناختن برنامههاي آموزشي و مشكل رژيم ويزا بين دو كشور است. كاهش ارزش روابط تجاري بين روسيه و امريكا نيز از انگيزهها براي مطالعه روسيه ميكاهد. جفري منكوف، معاون مدير مركز مطالعات بينالمللي استراتژيك (CSIS) و عضو برنامه روسيه و اوراسيا، نيز بحث را متوجه اين نكته كرد كه بحران كنوني در مطالعات روسيه به تغيير اولويتهاي ايالات متحده پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي باز ميگردد. در دوره جنگ سرد، اتحاد جماهير شوروي اولويت اول ملي بود، اما در حال حاضر واشنگتن بيشتر بر خاورميانه و چين متمركز شده است. اين روند اثر خاصي در برنامههاي مشترك بين دانشگاه روسيه و امريكا داشته است. اگر نگاهي به نقش مشاركت نهادي دانشگاههاي امريكا مانند شعبههاي جورج تاون در دوحه، دوبي، سنگاپور، هنگ كنگ و جاهاي ديگر بيندازيم، اين نكته به چشم ميآيد. چرا كه ما نميبينيم اين اتفاق در روسيه بيفتد. منكوف گفت اين اولويتبندي سوالبرانگيز است. اين موضوع به ماهيت بروكراتيك براي امضاي موافقتنامهها در نهادهاي روسي بازميگردد. اين فقط يك نمونه از دشواري مشاركت در محيط نهادي روسيه است. اولگا ميلر، رييس دفتر نمايندگي گروه رنووا در ايالات متحده، در نظرات خود گفت كه او معتقد است مطالعات روسيه در ايالات متحده بسيار كم عمق است. ميلر بر اهميت مبادله برنامهها براي غلبه كاهش روابط امريكا و روسيه تاكيد كرد.
اهميت برنامههاي مبادله دو جانبه
در نهايت شركتكنندگان در ميزگرد به اين نتيجه رسيدند كه مبادله استاد با استاد، دانشجو با دانشجو يك تاكتيك مهم براي عبور از بحران كنوني است. در حالي كه برخي برنامههاي دانشگاهي نيز تحت تاثير قطب ايدئولوژيك روسيه و ايالات متحده قرار گرفتهاند.