تركيه و حزب دموكراسي
و پيشرفت
محمود فاضلي
ورود حزب جديد «دموكراسي و پيشرفت-Dava» در تركيه به رياست علي باباجان سياستمدار 52 ساله و عبدالله گل رييس‌جمهوري سابق، يك‌بار ديگر شرايط داخلي اين كشور را پيچيده‌تر خواهد كرد. علي باباجان خود يكي از پايه‌گذاران حزب اسلام‌گراي عدالت و توسعه اردوغان بود. او در فاصله سال‌هاي 2002 تا 2007 وزير اقتصاد اين كشور و سپس وزير خارجه تركيه شد. از سال 2009 تا 2015 معاون رييس‌جمهوري بود ولي سال گذشته با اردوغان و تيم او دچار اختلاف شد و از حزب عدالت و توسعه استعفا داد. او نقش مهمي در خروج اقتصاد تركيه از بحران و شكوفايي آن در سال‌هاي ميان 2003 تا 2012 داشت. از جمله دلايلي كه علي باباجان براي بنيان‌گذاري يك حزب جديد اشاره كرده وجود «اختلافات جدي» ميان خود با سياست حزب «عدالت و توسعه» اردوغان است.
باباجان روي جذب بخش مهمي از اعضاي محافظه‌كار حزب اردوغان و همچنين كساني حساب باز كرده است كه از پيامدهاي بحران ارزي سال 2018 ناراضي‌اند. او چند ماه پيش در ديدار با اردوغان اعلام كرد كه ديگر هيچ‌گونه ارتباط ذهني و عاطفي بين خود و حزب حاكم نمي‌بيند و صرفا براي خداحافظي نزد او رفته است. انتظار مي‌رود حزب تازه تاسيس رقيبي جدي براي «حزب توسعه و عدالت» اردوغان باشد و بخش قابل توجهي از اعضاي آن را جذب خود كند. اگرچه حزب باباجان نمي‌خواهد نمايندگان موجود در مجلس را به حزبش انتقال دهد ولي پيش‌بيني مي‌شود درهاي حزب روي نمايندگان مستقل باز است. يكي از فاكتورهاي مهم در موقعيت آتي حزب تازه‌تاسيس علي باباجان، حمايت غيرعلني عبدالله گل، رييس‌جمهوري سابق تركيه از اين حزب است. عبدالله گل از محبوبيت ويژه‌اي در ميان بدنه اجتماعي حزب عدالت و توسعه برخوردار است. گل در صورت كانديداتوري در انتخابات بعدي رياست‌جمهوري، حتي مي‌تواند روي حمايت بخشي از راي‌دهندگان سكولار تركيه نيز حساب كند. انتخابات بعدي رياست‌جمهوري تركيه در سال 2023 ميلادي برگزار مي‌شود. رهبر حزب دموكراسي و توسعه معتقد است اين حزب با حمايت مردم تشكيل شد. ما به درخواست مردم براي تغيير و تحول و تجديد گوش داده و با يك مسووليت اخلاقي وارد اين مسير شديم. تركيه ديگر نمي‌تواند با يك ذهنيت سياسي غيرقابل قبول، به راه خود ادامه دهد. زمان نوآوري و تغيير و تحول فرا رسيده است. اعضاي حزبش در اطراف ارزش‌هاي جهاني كه هدف احياي اصول بنيادين، آزادي‌ها، دمكراسي و برتري حقوق را دنبال مي‌كند، گرد آمده‌اند. امروز ايجاد تركيه قابل زندگي، مهم‌ترين نياز شهروندان است. تحقق اين امر با دولت كنوني تركيه غيرممكن است. با اين طرز سياست، رسيدن مردم به رفاه، امكان‌پذير نيست. اكنون سياست ترس بر كشور حاكم است. وي در معرفي اين حزب كه چند وزير سابق كابينه او را همراهي مي‌كنند اعلام داشت درچارچوب فعاليت‌هاي اين حزب براي حل و فصل «مساله كردي» زمينه سيستم دموكراسي لازم را فراهم خواهند آورد. ما تهيه يك قانون اساسي جديد در تركيه را هدفگذاري كرده‌ايم. به مطالبات شهروندان درمحور اعتقادات و فرهنگ بر اساس عدالت پاسخ خواهيم داد. هرگونه اقدامي كه منجر به فرافكني افراد مي‌شود، لغو خواهد شد. ما با گفتمان‌هاي نفرت كه به كرامت انساني آسيب وارد كرده و كل دموكراسي را تهديد مي‌كند با قاطعيت مبارزه خواهيم كرد. شواهد نشان مي‌دهد «انتقاد به نظام سياسي رياستي، بازگشت به نظام پارلماني، سُرخوردن تركيه در سراشيبي مشكلات اقتصادي، كاهش بيكاري جوانان، بهبود وضعيت اقتصادي طي يك ماه، توجه به آزادي بيان، آزادي صلاح‌الدين دميرتاش رهبر سابق حزب دموكراتيك خلق‌ها از زندان، استفاده از نظرات ديگران و رايزني با متخصصين در حوزه‌هاي مختلف، احترام تركيه به يك دموكراسي فراگير و حداكثري، قطع فشار بر خبرنگاران و جوانان، لغو اعمال محدوديت بر رسانه‌ها و مخالفين سياسي» مهم‌ترين ديدگاه‌هاي اين حزب جديد تركيه را تشكيل مي‌دهد. باباجان به خوبي مي‌داند كه موج حملات حزب حاكم در آينده‌اي نزديك در راه خواهد بود و در پاسخ به اتهاماتي كه چندي پيش اردوغان در خصوص سوءاستفاده مالي مطرح كرد، پاسخ مي‌دهد: «اطمينان دارم كه جناب رييس‌جمهور از سر عصبانيت چنين جملاتي بر زبان آورده است. او به خوبي مرا مي‌شناسد و مي‌داند من در وادي اختلاس و سوءاستفاده مالي نيستم. اگر من كلاهبردار و فاسد بودم، دليلي نداشت كه 6 ماه پيش مرا به همكاري مجدد دعوت كند. ممكن است او در آينده نيز اتهامات سنگين‌تري مطرح كند و حرف‌هاي تندتري بزند. همه اينها را پيش‌بيني كرده‌ايم.» مسوولان حزب حاكم «عدالت و توسعه»از اظهارنظر در رابطه با اين حزب اجتناب مي‌كنند و براين باورند هرگونه واكنشي منجر به تقويت و رشد آنها مي‌شود و صرفا در يك نشست حزب حاكم از آنها به عنوان «به اصطلاح تشكل» نام برده شد. محافل حزب عدالت و توسعه نيز مي‌گويند «اينكه آنها (علي باباجان و عبدالله گل) چه كار مي‌كنند مهم نيست، مهم اين است كه ما چه كار مي‌كنيم. اعتماد مردمي به حزب حاكم همچنان ادامه داشته، ولي تصحيح اقدامات اشتباه نيز ضروري است.»
اردوغان، اخيرا طي سخناني و با به‌كار بردن «به اصطلاح تشكلي» مدعي است كساني كه آرمان آنها اعتقادات، ملت و كشورشان نباشد همواره محكوم به يأس و نااميدي هستند و حق تجزيه و ايجاد تفرقه در درون امت را ندارند. اعلام موجوديت حزب جديد مي‌تواند جبهه مسلمانان محافظه‌كار طرفدار اردوغان را بيش از پيش دچار انشقاق كند. به‌ويژه كه چندي پيش نيز يكي ديگر از ياران قديمي اردوغان، يعني داووداغلو، نخست‌وزير پيشين تركيه نيز صف خود را از اردوغان جدا كرد و جريان سياسي به نام «حزب آينده» تشكيل داد. او نيز مانند باباجان اعلام موجوديت حزب جديد را مقابله با فرهنگ «سلطان‌سالاري» اعلام كرد و خواستار قانون اساسي جديد است.