هرچه هست متعلق به مردم است

«مجلس در راس امور است»؛ اين شايد از پرتكرارترين و مشهورترين جملاتي است كه از بنيانگذار جمهوري اسلامي به يادگار مانده و به‌خصوص اين سال‌هاي گذشته كه سير تحولات و رويدادهاي سياسي به‌نحوي بر مجلس، جايگاه نمايندگان و اساساً شان نهاد پارلمان اثر گذاشته كه درنتيجه آن به باور طيفي از نيروهاي سياسي، اين شان و جايگاه رفيع تنزل يافته، آن جمله و تعبير تاريخي بنيانگذار جمهوري اسلامي به كرات ازسوي همين منتقدان اين اوضاع و به‌منظور هشدار در اين رابطه مورد استفاده قرار گرفته و تكرار شده است. تاكيدي موكد كه البته نه‌تنها روندي را كه منتقدان نزولي ارزيابي مي‌كنند، متوقف نساخته، بلكه در عمل منجر به تشديد اين اوضاع نامطلوب شده است. اوضاعي كه اين طيف از نيروهاي سياسي معتقدند به دلايل گوناگون بر نهاد پارلمان سايه انداخته و اين درحالي است كه به باور آنان، سخت‌گيري در روند بررسي صلاحيت كانديداهاي انتخابات مجلس تا تشكيل برخي نهادهاي بالادستي فصلي و دايمي و انجام وظايف پارلمان از سوي اين نهادها و همچنين گسترش و افزايش اختيارات برخي نهادهاي قانوني و ورود اين نهادها به حيطه اختيارات و وظايف قوه مقننه، همگي دلايلي است كه به‌گفته اين منتقدان، تنزل جايگاه و تضعيف شان پارلمان را رقم زده و منجر به تحديد روزافزون اختيارات نمايندگان و مجلسي شده كه به‌تعبير و تاكيد بنيانگذار جمهوري اسلامي، بايد «راس امور» باشد.
اما پرسشي كه در اين راستا مطرح مي‌شود آن است كه علت تاكيد بر شان و جايگاه پارلمان ازسوي بنيانگذار جمهوري اسلامي چه بوده و چرا ايشان چنين جايگاهي را براي قوه مقننه قائل بودند و نه دو قوه ديگر و ديگر اركان حاكميتي! اگر بخواهيم به پاسخ اين پرسش نزديك شويم، احتمالا بايد اين مهم را مورد بررسي قرار دهيم كه تفاوت قوه مقننه با قواي مجريه و قضاييه و همچنين ديگر نهادها و اركان حاكميت چيست. در پاسخ به اين پرسش البته با سياهه‌اي از موارد گوناگون روبرو خواهيم بود كه هركدام از وجه و جنبه‌اي تفاوت اين نهادها و اركان حاكميتي را با يكديگر نمايان مي‌سازد اما آن‌چه پيش و بيش از تمامي اين موارد، محل تامل است، احتمالا «مردم» باشد و ارتباطي كه ميان «مجلس» با آن دارد. مردمي كه اگرچه در تشكيل دولت نيز ازطريق انتخاب نفر نخست دولت يا همان شخص رييس‌جمهوري به‌طور مستقيم ايفاي نقش مي‌كنند اما واقعيت آن است كه امكان تاثيرگذاري مستقيم در انتخاب تمامي اعضاي دولت را ندارند و تنها اين امكان برايشان فراهم است كه به‌طور غيرمستقيم و ازطريق انتخاب رييس دولت، در انتخاب كابينه و وزيران دولت اعمال‌نظر مي‌كنند. اين درحالي است كه همين ميزان نفوذ و قدرت انتخاب براي شهروندان نسبت‌به انتخاب رييس و مسوولان عالي قضايي مملكت نيز وجود ندارد. اين شرايط اما در مجلس و انتخاب نمايندگاني كه به‌موجب قانون همگي با هم برابر بوده و شان و جايگاهي بالاتر از يكديگر در اختيارشان نيست، متفاوت است. چه آنكه اين مردم هستند كه يكايك نمايندگان مجلس را در انتخاباتي سراسري و با راي مستقيم انتخاب مي‌كنند و علاوه بر آن، به دليل آنكه هر شهر و روستاي اين مملكت، بنابر تقسيماتي كه انجام گرفته، نماينده يا نمايندگاني دارد، شهروندان سراسر كشور اين امكان را در اختيار دارند كه با نمايندگاني كه برگزيده‌اند، ارتباط برقرار كنند. شرايط و اوضاعي كه باعث مي‌شود مجلس عملاً به نهادي تبديل شود كه ميانجي ملت و حاكميت است و نمايندگان مجلس اگرچه به‌هرحال ازجمله اعضاي هيات حاكمه به حساب مي‌آيند و در رده مسوولان دسته‌بندي مي‌شوند اما در عين حال برآمده از متن جامعه هستند و با آحاد ملت در ارتباطند. نكته‌اي كه ازقضا در عين حال آن‌جا كه بحث تنزل جايگاه و شان پارلمان به ميان مي‌آيد، به همين علت و علل، منجر به افزايش اهميت بحث شده و نگراني منتقدان اوضاع كنوني ناظر بر تحديد نهاد پارلمان را دوچندان افزايش مي‌دهد. 
به اين ترتيب درحالي كه به نظر مي‌رسد علت تاكيد موكد بنيانگذار جمهوري اسلامي بر شان مجلس و جايگاه رفيع نهاد پارلمان، در همين توجه وي‍ژه‌اي ريشه دارد كه ايشان به «ملت» داشتند، مي‌توان گفت كه يادگار امام نيز به همين دليل در جريان مراسم تجديد ميثاق نمايندگان مجلس با آرمان‌هاي انقلاب بيش از هر نكته از اهميت «ملت» و نقشي گفت كه بايد در اداره مملكت ايفا كنند. آن‌جا كه سيدحسن خميني يادآور شد: «وقتي امام فرمودند، «ملت ايران كه جانم فداي تك تك آنها باد»، شوخي نكردند؛ هرچه هست، متعلق به مردم است و «همه» بايد باشند!» يادگار امام كه در اين ديدار با تأكيد بر اينكه امروز شجاعت در تصميم‌گيري، امري ضروري است، گفت: «دشمني‌ها هميشه بوده و از روزي كه انقلاب شده، به‌خاطر اينكه پرچم مخالفت با تفكر سنتي چپ و راست يا شرق و غرب را بلند كرده، هميشه آماج كينه‌ها بوده و البته سردمدار مبارزه با انديشه ديني صحيح، روساي جمهوري و دولت‌هاي امريكا بوده‌اند، امروز هم هستند و فردا هم احتمالا خواهند بود.» يادگار امام كه با اشاره به تاكيد وي‍ژه‌‌اي كه بنيانگذار جمهوري اسلامي بر «اجماع مردم»، پس از «انگيزه الهي» به عنوان عوامل پيروزي انقلاب اسلامي سخنانش را ادامه داد، همچنين گفت: «اين تعبير به اين صورت در وصيتنامه امام به كار برده شده كه رمز پيروزي ما، رمز ادامه حيات انقلاب هم هست؛ و آن هم يكي «انگيزه الهي» و دوم «اجماع مردم» است.» او همچنين گفت: «امام دايما بر «توحيد كلمه» تأكيد دارند و اينكه همه با هم باشيم، همه يك ملت هستيم و يك آرمان داريم؛ و دوم اينكه دايما به خودمان تذكر بدهيم كه «لا موثر في الوجود الا‌الله» و تنبه بدهيم «اِن تنصُرُوا‌الله ينصُركم». شرط بزرگ وحدت، امامت امت است و اينكه در مواقع حساس جامعه محتاج به امام واحد و همدلي و همراهي با او است. اتفاقي كه در انقلاب افتاد اين بود كه همه منتهاي حركت خودشان را در سيماي امام متجلي ديدند و با هم و همراه شدند.»
سيدحسن خميني در عين حال با بيان اينكه راهي را كه بنيانگذار جمهوري اسلامي آغاز كرد، رهبر انقلاب ادامه داد، گفت: «اما سوالي مطرح است كه اگر اين مقدار ما به وحدت تأكيد مي‌كنيم، پس چرا بزرگي مثل امام كه خودشان اين مقدار تأكيد دارند، مي‌گويند كه نقد و بلكه تخطئه از الطاف خفيه الهي است؟ اگر بايد همه با هم يكي و همدل باشيم و پشت سر رهبر حركت كنيم -كه بايد اينگونه باشد- پس تضارب انديشه‌ها، افكار و آراء چيست؟» او گفت: «اينجاست كه مي‌توان نقبي زد به يكي از مباحث مهمي كه در انديشه ديني وجود دارد و آن بحث «وحدت در عين كثرت» و «كثرت در عين وحدت» است. ما متعدد هستيم و متفاوت فكر مي‌كنيم اما در يك نقاطي بايد همراه باشيم. بعد از اينكه سخن هم را گفتيم و شنيديم، در موقع عمل طبيعي است كه بايد به حرف نهايي گوش كنيم. اما به اين معنا نيست كه ما تكثر در فكر و عقيده نداريم.»
يادگار امام كه مجلس را نماد «وحدت در عين كثرت» توصيف كرد، در ادامه گفت: «امروز جامعه ما دستخوش مشكلات بسيار زيادي است و پررنگ‌ترين آنها بحث معيشت است. فكرها متفاوت است و بيشترين نقش را هم بعد از دولت، نمايندگان مجلس دارند.» او با بيان اينكه «انديشه، فكر و كار كارشناسي شما بايد به يك جمع‌بندي برسد كه عصاره تفكر، خرد و بهترين نتيجه ممكن را بشود از اين فضا گرفت»، خاطرنشان كرد: «امروز شجاعت در تصميم‌گيري، نديدن كسي جز خدا، استفاده از همه انديشه‌ها و با هم بودن امري ضروري است.» يادگار امام بر اين اساس بار ديگر از تاكيد بنيانگذار جمهوري اسلامي بر ملت و نقششان در اداره مملكت گفت و تصريح كرد: «هرچه هست متعلق به مردم است و «همه» بايد دخيل باشند؛ انقلاب را مردم به وجود آورده‌اند و همه بايد باشند!»