سارا معصومي / هشتمين دور از مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و 1+5 در وين ادامه دارد. وين در دو سال گذشته يكي از دو شهر اصلي ميزبان گفت‌وگوهاي هسته‌اي ايران با شش كشور مقابل آن بوده است. شايد براي ايراني‌ها نام كشوري چون عمان به عنوان ميانجي مذاكرات ايران و امريكا بيشتر آشنا بود تا اتريش. در دولت يازدهم، مذاكره‌كنندگان ايران اعلام كردند كه مذاكرات هسته‌اي بايد در يكي از شهرهاي ميزبان نمايندگي سازمان ملل برگزار شود. در اين بازه زماني وين، ژنو و نيويورك اصلي‌ترين شهرها بوده‌اند و علاوه بر آنها در شهرهايي چون لوزان و زوريخ هم مذاكرات برگزار شده است. با سباستين كورتز، وزير امور خارجه اتريش در روزهاي داغ دوئل ميان ايران و امريكا به شكل خاص براي حل پرونده هسته‌اي ايران به گفت‌وگو نشستيم. كورتز تاكنون يك بار به عنوان وزير امور خارجه اتريش به ايران سفر كرده و ديد و بازديدهاي متعددي هم با همتاي ايراني خود در وين داشته است. او جوان‌ترين وزير امور خارجه جهان است و در رسانه‌هاي ايران همواره هنگام معرفي او به اين ويژگي جوان بودن او هم اشاره مي‌كنند. كورتس در سال ۲۰۰۹ به رياست شاخه جوانان حزب خلق اتريش رسيد. وي همچنين بين سال‌هاي ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۱ عضو شوراي شهر وين نيز بود. در سال ۲۰۱۱ پستي مديريتي در وزارت كشور اتريش به وي پيشنهاد شد و در نهايت در دسامبر سال ۲۰۱۳ به سمت وزير خارجه اين كشور رسيد. آقاي وزير را در دفتر محل كارش در ساختمان وزارت امور خارجه اتريش ملاقات كردم. براي ملاقات با وي كه رييس دستگاه ديپلماسي اتريش است از تدابير امنيتي آنچناني كه در كشورهاي خاورميانه برقرار است خبري نبود. مصاحبه را با بيان اينكه تنها چند دقيقه فرصت دارد آغاز كرد. زماني كه از ميزباني اتريش براي مذاكرات ايران و 1+5 قدرداني كردم با تعجب گفت: ما براي به دست آوردن اين ميزباني رايزني‌هاي بسيار كرديم. كشورهاي رقيب ديگري وجود داشتند كه خواهان برگزاري اين دور بودند و در نهايت ما موفق شديم ايراني‌ها و سايرين را متقاعد كنيم. متن اين گفت‌وگوي كوتاه به شرح زير است:
همه وين را به نام شهر موسيقي و هنر مي‌شناسند. اما امروز در ايران همه چشم‌ها به وين دوخته شده است تا شايد گشايش سياسي در كار پرونده هسته‌اي رخ دهد. فكر مي‌كنيد اين تصويري كه ايراني‌ها براي نخستين بار در چند دهه اخير از وين به دليل ميزباني مذاكرات دارند، بتواند به همكاري‌هاي بيشتر اقتصادي و سياسي تهران و وين تبديل شود؟
قطعا هم همين طور خواهد بود. البته كه وين فقط به دليل مسائل فرهنگي آن مشهور نيست. وين سال‌هاست كه تبديل به مكاني براي ديالوگ و مذاكرات و برگزاري كنفرانس‌هايي در اين حوزه شده است. ما بسيار مفتخر هستيم كه ميزبان گفت‌وگوهاي هسته‌اي ايران و 1+5 شديم. مشخص است كه ما علاقه‌مند به شكل‌گيري توافق هستيم. ما فكر مي‌كنيم كه اين توافق نه تنها ثبات و امنيت را براي منطقه و در سطح بزرگ‌تر براي جهان به ارمغان مي‌آورد بلكه مي‌توانند فرصت جديدي براي همكاري‌هاي بيشتر ميان ايران و ساير جهان هم ايجاد كند.
شما در چندماه اخير چندبار با وزير امور خارجه ايران ملاقات داشته ايد. نظر شما در خصوص مذاكره‌كنندگان ايراني و آقاي ظريف چيست؟ فكر مي‌كنيد شيوه گفت‌وگو و ديالوگي كه دولت جديد انتخاب كرده است بر روند مذاكرات هسته‌اي تاثيرگذاشته است؟
من ظريف را دوست دارم. او وزير بسيار باتجربه‌اي است. او مذاكره‌كننده فوق‌العاده‌اي است و البته كه ايران را به عنوان كشور خود بسيار خوب مي‌شناسند. اما مساله اينجاست كه او غرب را هم به خوبي مي‌شناسد. او مدت زمان طولاني در امريكا زندگي كرده است. براي من صحبت كردن با او هميشه بسيار جذاب بوده است. سوژه صحبت ما نيز هميشه مساله گفت‌وگو در خصوص برنامه هسته‌اي ايران و مذاكرات نبوده است. بلكه در بسياري از موارد در خصوص مسائل سياست خارجي نيز با هم گفت‌وگوهايي مي‌كنيم.
در روزهاي نخست آغاز اين دور از مذاكرات بحث‌هايي در خصوص جاسوسي رژيم صهيونيستي از هتل‌هاي محل برگزاري مذاكرات به گوش مي‌رسيد. دولت اتريش براي مقابله با اين مساله چه تدابيري انديشيده است؟
تامين امنيت مذاكرات در جريان گفت‌وگوهاي هسته‌اي ايران و 1+5 همواره مدنظر ما بوده است. به‌خصوص در زمان برگزاري گفت‌وگوها ما تمام تلاش خود را مي‌كنيم كه فضاي مثبتي بر مذاكرات حكمفرما و البته امنيت محل‌هاي برگزاري مذاكرات هم تامين شود. اميدواريم كه اقدام‌هاي ما در اين زمينه موفقيت آميز باشد.
شما پروسه مذاكرات هسته‌اي را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
ما در مذاكرات حضور نداريم و در اين خصوص اطلاعاتي در اختيار ما نيست.
از رفت و آمدهايي كه به كوبرگ داشته‌ايد و گفت‌وگوهاي حاشيه‌اي به اين نتيجه رسيده ايد كه اراده سياسي در طرفين براي رسيدن به توافق وجود دارد؟
البته ما مذاكره‌كننده نيستيم. اطلاعات ما تنها از ديدارهايي است كه با وزراي حاضر در مذاكرات به دست مي‌آوريم. به نظر من نه تنها اظهارنظر آنها در خصوص به نتيجه رسيدن مذاكرات، اميدوار كننده است بلكه سيگنال مثبتي است در خصوص مدت زماني كه وزرا براي اين مذاكرات در وين صرف كرده‌اند و نشان داده‌اند به تمام معنا اين توافق را مي‌خواهند. فكر مي‌كنم فرصت بسيار ارزنده و مهمي است و اميدوارم كه اين توافق ممكن شود.
من فكر مي‌كنم ما به زماني رسيده ايم كه همه به تغيير اميدوار شده‌ايم. به عنوان نمونه چند روز پيش جان كري، وزير امور خارجه امريكا در وين اعلام كرد او به زودي به عنوان نخستين وزير خارجه امريكا در نيم قرن گذشته به كوبا سفر خواهد كرد. اين اظهارات نمونه ديگري از اين است كه تغيير ممكن است و اينكه در يك بازه زماني طولاني كساني كه زماني دشمن بودند، مي‌توانند دوست هم باشند. بنابراين اميدوار هستم كه گفت‌وگوهاي هسته‌اي ايران و 1+5 موفقيت آميز باشد و ما اينجا در وين به توافق جامع هسته‌اي برسيم.
ايران و امريكا براي بيش از سه دهه هيچ گونه ارتباط ديپلماتيكي با هم نداشته‌اند. اين در حالي است كه در اين سه دهه ايران و اروپا روابط اقتصادي و سياسي بسيار خوبي با هم داشته‌اند. فكر مي‌كنيد اروپا از رابطه بيشتر تهران و واشنگتن پس از توافق احتمالي هسته‌اي استقبال كند؟
قطعا اروپا از اين مساله استقبال خواهد كرد. صلح، امنيت و ثبات در زمره منافع ما است. رسيدن به توافق جامع هسته‌اي و پايان يافتن تحريم‌ها براي رسيدن به صلح امنيت و ثبات جهاني بسيار كمك‌كننده خواهد بود.
فكر مي‌كنيد توافق احتمالي هسته‌اي مي‌تواند بر همكاري‌هاي متنوع‌تر و بيشتر ايران و اروپا به خصوص در مساله مبارزه با تروريسم تاثيرگذار باشد؟
قطعا ممكن است كه در دراز مدت همكاري‌هاي گسترده‌تر بيشتري در تمام حوزه‌ها ميان ايران و اروپا صورت گيرد. اما اصلي‌ترين مساله و ضروري‌ترين آن رسيدن به توافق هسته‌اي است. پس از اين توافق بايد ببينيم وضعيت به چه گونه‌اي پيش خواهد رفت. اما در سطح اقتصادي، پتانسيل بسياري براي رونق همكاري‌ها پس از لغو تحريم‌ها وجود دارد. اما تمام اينها احتمالاتي است كه اگر توافق شكل بگيرد ممكن است محقق شود.
آيا كشور شما برنامه‌اي براي گسترش همكاري‌هاي اقتصادي با ايران پس از توافق دارد؟
بله. البته پس از توافق هسته‌اي.
كشور شما به عنوان عضو اتحاديه اروپا براي مبارزه با داعش چه گام‌هاي عملي برداشته است؟
ما در اين زمينه بسيار فعال بوده‌ايم. در اتحاديه اروپا تدابيري براي مبارزه با شبه‌نظاميان خارجي اتخاذ مي‌شود. حقيقت اين است كه اين افراد نه تنها تروريست‌هايي در عراق، سوريه و ليبي هستند بلكه قريب به پنج هزار تروريست هم هستند كه از كشورهاي عضو اتحاديه اروپا به اين كشورها رفته‌اند. آنها به عراق، سوريه و ليبي رفته‌اند تا در صف داعش قرار بگيرند. بنابراين ما براي مبارزه با داعش هم تلاش‌هاي بسياري انجام داده‌ايم. در اتريش ما تدابير امنيتي و پليسي براي مبارره با تروريست‌ها چيده‌ايم. البته همه‌چيز به مبارزه خلاصه نمي‌شود بلكه به دنبال اقدام‌هاي پيشگيرانه هم هستيم تا در نتيجه آن از ارتباط‌گيري بيشتر ميان شهروندان خود با گروه‌هاي تروريستي ممانعت به عمل آوريم. مساله دوم اين است كه ما عضوي از ائتلاف مبارزه با داعش هستيم. مساله سوم هم اين است كه ما بسيار فعال هستيم و تلاش مي‌كنيم از قربانيان داعش حمايت كنيم. ما هم در عراق تلاش‌هاي بسياري انجام داديم و هم در ساير كشورهاي منطقه.
در چندسال اخير به خصوص در بحث تحريم‌هاي ايران ما شاهد همراهي و تبعيت اتحاديه اروپا از امريكا بوديم. فكر مي‌كنيد پس از توافق احتمالي، كشورهاي اروپايي مسير مستقل‌تري را در قبال ايران در پيش بگيرند؟
اتحاديه اروپا مستقل است اما در برخي موارد ما و امريكا منافع مشتركي داريم. در خصوص پرونده ايران ما به اين اتفاق نظر رسيده‌ايم كه هيچ راهي براي بمب هسته‌اي وجود ندارد. دقيقا به اين دليل است كه نه تنها اتحاديه اروپا و امريكا بلكه روسيه و چين هم در مقابل ايران و در اين سوي ميز در كنار ما قرار گرفته‌اند.
در تمام گزارش‌هاي سرويس‌هاي اطلاعاتي از سال 2003 تا به امروز تاكيد شده كه برنامه هسته‌اي ايران انحراف نظامي نداشته است. با اين‌همه تحريم‌هايي عليه ايران صادر شد كه مردم عادي و نه صنعت هسته‌اي ما را تحت تاثير قرار داد. اين اقدام را منصفانه مي‌دانيد؟
يكي از دلايلي كه همه ما اميدوار هستيم توافق جامع هسته‌اي حاصل شود همين مساله از ميان برداشته شدن تحريم‌ها است. به همين دليل است كه وين ميزبان گفت‌وگوهاست و نقش حمايتي خود را براي حفظ فضاي مثبت براي به ثمر رسيدن اين مذاكرات حفظ مي‌كند. در نهايت مذاكرات بايد به توافق منتهي شود و ما هم تمام تلاش خود را براي حفظ اين فضاي مثبت به كار مي‌گيريم.