اعتماد| وزير بهداشت با افزايش قيمت شير با هدف جلوگيري از كاهش توليد اين مهم‌ترين محصول لبني موافقت كرد. سيد حسن قاضي‌زاده هاشمي كه در گفت‌وگو با فارس موافقت خود را اعلام كرده، افزايش قيمت شير را راهكار موثري در كاهش زيان‌دهي دامداران و كمك به تداوم توليد شير دانست و گفت: «در دو سال گذشته به دامداران ما فشار آمده و افزايش قيمت شير براي عدم آسيب به دامدار و كاهش نيافتن توليد شير است. نبايد در حمايت از مصرف لبنيات كاري كنيم كه به دامداران آسيبي وارد شود. شايد اگر وضع اقتصادي دولت خوب بود يارانه‌اي به دامدار مي‌داد تا افزايش قيمت رخ ندهد. اما به علت اينكه درآمد دولت به خاطر كاهش قيمت نفت، كاهش يافته است، يا بايد شاهد آسيب به دامداران و كاهش توليد شير مي‌شديم يا قيمت شير را افزايش مي‌داديم.»
گراني قيمت و فقر فرهنگي، دشمنان رده اول سلامت ايراني‌ها
موافقت وزير بهداشت با افزايش قيمت شير مي‌تواند به همان توجيه وي منجر شود: جلوگيري از زيان‌دهي دامدار و كاهش توليد شير. اما مي‌تواند نتيجه ديگري هم در پي داشته باشد؛ اتفاقي كه طي سال‌هاي گذشته به يك شمشير دو لبه تبديل شد؛ كاهش مصرف به دليل گراني قيمت شير.
چنانكه يك سال قبل و در همين روزها بود كه همايش كشوري شير سالم برگزار شد و فرزاد شيدفر؛ دبير علمي اين همايش با استناد به نتايج گزارش اجراي نظام هدفمند يارانه‌ها اعلام كرد كه افزايش قيمت شير و لبنيات در پي حذف يارانه شير از نيمه دوم سال 89، منجر به كاهش مصرف لبنيات شده و نتيجه همين گزارش نشان داده كه از هر 10 ايراني، فقط چهار نفر به ميزان كافي شير مصرف مي‌كنند و باقي، يا مصرف نمي‌كنند يا كمتر از حد مناسب مصرف مي‌كنند.
شيدفر تاكيد كرده بود كه مصرف شير در برخي استان‌ها مثل چهار محال و بختياري، آذربايجان‌هاي شرقي و غربي در حد كافي است اما در برخي ديگر مثل سيستان و بلوچستان و بوشهر بسيار كمتر از حد سرانه است.
اين هشدار در حالي مطرح شده بود كه وزارت بهداشت و وزارت جهاد كشاورزي هم در بررسي‌هاي خود به نتايج مشابهي در زمينه تنزل مصرف لبنيات رسيده بودند. در حالي كه بنا بر تحقيقات مشترك و متناوب، ميانگين مصرف لبنيات در خانواده‌هاي ايراني 139 گرم در روز گزارش شده، حتي مسوولان وزارت بهداشت هم به دفعات مكرر، خواستار كاهش قيمت لبنيات يا اختصاص يارانه براي شير با هدف بازگشت دوباره اين ماده لبني به سفره‌هاي خانوار شده‌اند زيرا بنا بر گزارش‌هاي رسمي وزارت بهداشت، ظرف سه سال گذشته و پس از اجراي فاز نخست هدفمندي يارانه‌ها، مصرف شير و فرآورده‌هاي آن در كشور با كاهش 22 درصدي مواجه شده است.
البته نبايد عامل تغيير فرهنگ تغذيه‌اي را در اين كاهش ناديده گرفت. يكي از تلاش‌هاي منجر به نتيجه دلخواه صنايع غذايي طي سال‌هاي گذشته، هدايت ذايقه مصرف‌كننده به سمت محصولاتي بوده كه چندان سلامت و مفيد نيستند و ارزش غذايي آنها در مقايسه با بسياري محصولات، مي‌تواند در حد صفر تلقي شود. در اين بين فضا سازي‌هاي فريبنده درباره آبميوه‌هاي صنعتي و تنقلات بي‌ارزش كه نه‌تنها تاثير مثبت در ارتقاي سطح سلامت نداشته بلكه به افزايش وزن و بيماري‌هاي قلبي عروقي و نارسايي‌هاي رنگارنگ در سلامت مصرف كنندگان منجر مي‌شوند، گوي سبقت را از توليدكنندگان محصولات لبني كه حجم تبليغات آنها در رسانه ملي و در مقايسه با تبليغات پفك و چيپس و آبميوه‌هاي صنعتي، در حد صفر است، ربوده‌اند.
قاضي‌زاده هاشمي هم سال گذشته و در بازديد از يك واحد دامداري در استان تهران به اين تغيير ذايقه بر اثر تموج فرهنگي اشاره و يكي از مهم‌ترين دلايل كاهش مصرف لبنيات طي سال‌هاي گذشته را نه گراني قيمت اين محصولات بلكه تنزل فرهنگ تغذيه‌اي مردم عنوان كرد و مصداق اين تنزل را ترجيح مردم به خريد تنقلات بي ارزش همچون چيپس و پفك نسبت به لبنيات دانست كه قيمتي نه كمتر از فرآورده‌هاي لبني داشته بلكه حتي در قياس با خواص تغذيه‌اي لبنيات و محاسبه عوارض مصرف اين اقلام غذايي مضر، بسيار گرانتر هم تمام مي‌شوند.
اين انتقاد وزير بهداشت از تغيير فرهنگ تغذيه‌اي مردم بايد از اين منظر موجب نگراني شود كه شهروندان ناراضي از افزايش قيمت شير، اغلب همان افرادي هستند كه به آساني و بدون هيچ حساب و كتابي، براي يك بطري نوشابه يك و نيم ليتري كه قيمتي تقريبا معادل يك ليتر شير دارد، هزينه مي‌كنند تا مبادا رتبه جهاني ايران در ركوردشكني مصرف نوشابه از رده نخست جدول پايين‌تر بيايد.
در واقع فقر فرهنگ تغذيه، امروز بيش از نوسانات جدول قيمت مواد غذايي نگران كننده است. چنانكه ناصر كلانتري، مشاور معاونت بهداشت وزارت بهداشت هم در گفت‌وگويي با «اعتماد» هشدار داده بود كه «20 درصد جامعه دچار گرفتاري‌هاي اقتصادي هستند كه در تنگناي مالي براي تامين مواد غذايي قرار دارند. از اين 20 درصد، 9 درصد با چنان فقر شديدي مواجهند كه حتي در تامين كالري و پروتيين اوليه مورد نياز همچون نان روزانه هم ناتوانند اما 11 درصد باقي، در فقر متوسط قرار دارند. غير از اين 20 درصد كه بايد با كالري و پروتيين اعطايي از سوي دولت تقويت و تغذيه شوند، 80 درصد جمعيت كشور نه به دليل فقر مالي بلكه به علت فقر فرهنگي دچار اختلالات تغذيه‌اي هستند و تعداد زيادي از همين افراد بايد آموزش ببينند نسبت به اينكه روزانه به 1000 تا 1200 ميلي گرم كلسيم نياز دارند و تنها منبع تامين كننده سهم عمده كلسيم مورد نياز بدن، لبنيات است. بايد آموزش ببينند كه محروميت بدن از كلسيم و پروتيين بسيار مرغوب و ريز مغذي‌ها و ويتامين‌هاي D، گروه B، C و A و E و فسفر از مهم‌ترين عوارض ناشي از كاهش يا قطع مصرف لبنيات است كه به پوكي استخوان، شكستگي استخوان در بزرگسالي، توقف رشد استخوان‌هاي بلند، تخريب زود هنگام دندان‌ها، سوءتغذيه پروتييني، بي‌اشتهايي و كم‌اشتهايي، اختلالات حفره دهاني، اختلال در متابوليسم غذا در بدن، اختلالات بينايي و نقص ايمني سلولي و عفونت‌هاي تنفسي منجر مي‌شود.»
بنا بر آخرين اعلام وزارت بهداشت و صنايع شير ايران، سرانه مصرف شير در كشور از 70 الي 80 كيلوگرم در سال تجاوز نمي‌كند در حالي كه سرانه مصرف نوشابه‌هاي گازدار در ايران، سالانه 42 ليتر برآورد شده و شهروندان ايراني، سالانه بيش از 3 ميليارد تومان براي خريد نوشابه پول مي‌دهند. در همين حال سرانه مصرف شير در برخي كشورهاي اروپايي بالاي 200 كيلوگرم و سرانه مصرف لبنيات بيش از 500 كيلوگرم است.