نگاهي به مذاكرات اقتصادي فابيوس در ايران
فابيوس پيام‌رسان غول‌هاي فرانسوي
گروه اقتصــادي|بالاخره فابيوس فرانسوي با همه حاشيه‌هايش به ايران آمد؛ حاشيه‌هايي كه تا مهرآباد و نوفل‌لوشاتو ادامه داشت اما وي را از برگزاري نشست‌هاي مختلفش برحذر نكرد. از همان روزهاي ابتداي تغيير دولت يازدهم و تغيير نگاه‌هاي بين‌المللي به ايران خبرهاي مختلفي در مورد بازگشت فرانسوي‌ها به ايران و سهم‌گيري‌شان از بازار اقتصادي ايران به گوش مي‌رسيد. اين رايزني‌ها بعد از اجلاس داووس و بعد از توافق اوليه و لغو تحريم‌هاي نفتي ايران بيش از پيش به تصوير كشيده شد و حتي منجر به حضور هيات‌هاي اروپايي و البته هيات نفتي فرانسوي به ايران شد. از همان آذرماه و بعد از توافق اوليه‌اي كه منجر به لغو تحريم‌ها شد خبرهايي از ايجاد دفاتر شركت‌هاي نفتي فرانسوي در تهران به گوش رسيد هر چند كه مديران توتال و شل به عنوان دو شركت نفتي فرانسوي كه سابقه حضور در ايران را داشتند، سعي كردند تا با رويه تكذيب تصميم‌گيري‌هاي خود را در چارچوب پيش‌شرط توافق اصلي حفظ كنند اما حضور فرانسه در ميادين نفتي ايران قطعي بود. اين امر حتي موجب شد رقباي آسيايي فرانسوي‌ها را كه در دوران تحريم سود خوبي را از حضور در ايران داشتند به تحكيم سهم‌گيري خود در ايران تهييج كنند. به هر جهت بعيد نبود تا حضور فابيوس در ايران با صحبت در مورد پروژه‌هاي نفتي در هم آميخته نشود؛ موضوعي كه موجب شد تا فابيوس يكي از ديدارهاي ظهر خود را در ساختمان وزارت نفت درخيابان طالقاني بگذراند؛ ديداري كه بنا به گفته برخي مديران نفتي قرار بود پشت درهاي بسته برگزار شود و ناگفته پيدا بود كه اين نشست حضور فرانسوي‌ها در پروژه‌هاي نفتي ايران را قطعي‌تر از قبل مي‌كند. بنا به گزارش‌هايي كه از اين ديدار منتشر شده و نشان داده خيلي هم پشت درهاي بسته برگزار نشده است، لوران فابيوس، وزير امور خارجه فرانسه در ديدارش با بيژن نامدار زنگنه از آمادگي شركت‌هاي فرانسوي براي حضور در بازار انرژي ايران سخن گفته و تاكيد كرده است: «خواهان احياي روابط تاريخي و گذشته با ايران هستيم.» برهمين اساس، آغاز فصل جديد همكاري‌هاي نفتي و گازي ايران و فرانسه در اين ديدار دو جانبه مورد تاكيد قرار گرفته است و موجب شده تا بيژن نامدار زنگنه در پايان اين ديدار بگويد: «فرانسه يكي از كشورهاي پيشتاز و قديمي در زمينه همكاري‌هاي دوجانبه در نفت و گاز بود و همچنان يكي از كشورهاي موردنظر ايران براي همكاري است. شركت توتال يكي از شركت‌هاي پيشتاز فرانسوي در زمينه استخراج نفت در ايران است و در ديدار با وزير امور خارجه فرانسه بر لزوم همكاري‌هاي دوجانبه در زمينه نفت و گاز و همچنين پتروشيمي تاكيد كرديم.»زنگنه با تاكيد بر اينكه قرار است شركت‌هاي ايراني و فرانسوي براي توليد تجهيزات صنعت نفت در ايران با برند و سرمايه‌گذاري فرانسوي همكاري كنند، اظهار كرد: « اين تجهيزات علاوه بر مصرف داخلي به كشورهاي منطقه نيز صادر خواهد شد. »وي افزود: « توتال بيش از ٢٠ سال در توسعه پروژه‌هاي نفتي ايران حضور داشته است و با توجه به ابراز تمايل فرانسوي‌ها قرار است باب جديدي براي توسعه فعاليت اين شركت در توسعه ميدان‌هاي نفتي گشوده شود.»زنگنه همچنين گفته است: «طرف فرانسوي علاقه زيادي به حضور در طرح‌هاي پتروشيمي ايران دارد و دو كشور توافق كردند راه‌هاي افزايش همكاري در اين زمينه را بررسي كنند.»وزير نفت با بيان اينكه بهينه‌سازي مصرف انرژي، توليد ال‌ان‌جي و تامين تجهيزات از ديگر محورهاي اين گفت‌وگو بود، تصريح كرد: با تاكيد وزير خارجه فرانسه قرار شد شركت‌هاي فرانسوي در آينده نزديك با شركت‌هاي بخش خصوصي ايران ديدار و گفت‌وگو كند. در همين حال، لوران فابيوس در حاشيه ديدارش گفته است: «خواهان احياي روابط تاريخي و گذشته هستيم. روابط دو كشور از قدمت زيادي برخوردار است و پيش از تحريم‌ها، فرانسه يكي از شركاي مهم اقتصادي ايران بود و اميدواريم بعد از توافقنامه وين جايگاه گذشته خود را بازيابيم.»فابيوس پيش از اين و در ديدار با محمد جواد ظريف، وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران در تهران گفته بود: « از سرگيري روابط سياسي و اقتصادي دو كشور واقعيتي است كه ايران در گذشته در اين خصوص فعال بوده است. فرانسه در وضعيت جديد قصد دارد كه توسط شركت‌هاي اقتصادي خود كه شركت‌هاي بزرگي در جهان هستند با ايران همكاري‌هايي را در موضوعات اتومبيل، صنعت هوايي، محيط زيست و كشاورزي داشته باشد. در اين راستا، يك هيات اقتصادي در ماه سپتامبر متشكل از وزراي كشاورزي، ماهيگيري و بازرگاني خارجي فرانسه به ايران سفر مي‌كنند. امروز يك ميدان وسيع براي مشاركت بين ايران و فرانسه به وجود آمده است.»اين اظهارات به خوبي نشان داد فرانسه قصد دارد حضور خود را در ايران به سال‌هاي ابتدايي دهه 80 بازگرداند.
جاي خالي فرانسه در بازار خودرو
البته گويا حضور فرانسه در ايران هر قدر در بازار نفت و صنعت هوايي مثبت پيش مي‌رود اما در بخش خودرو كه سابقه 23 ساله در ايران دارد مثبت نيست و به نظر مي‌رسد ساكنان شهر برج ايفل بازار خودروي خود را به ژرمن‌هاي اروپايي فروخته‌اند. گزارش‌ها از مذاكرات خودرويي نشان مي‌دهد كه جاده مخصوصي‌ها ديگر تمايلي به مذاكرات جدي با رنو يا پژو به عنوان دو برند خودرويي فرانسه ندارند و بيشتر تلاش خود را مي‌كنند تا غرامت‌هاي سال‌هاي حضور در ايران را از اين شركت‌ها بگيرند. برعكس فرانسه، آلمان‌ها توانسته‌اند نظر آبي و نارنجي‌پوشان را جلب كنند و قراردادهاي آتي با برندهاي آلماني در راه است. بر اين اساس گويا فولكس و بنز قراردادهاي حضورشان در ايران قطعي شده و رسما بازار را از فرانسوي‌ها گرفته‌اند.
احتمال سرمايه‌گذاري مشترك دو كشور
در ادامه ديدارهاي وزير خارجه فرانسه با وزراي ايران، عصر روز گذشته وي با وزير صنعت، معدن و تجارت ديدار كرد. وزير صنعت، معدن و تجارت در ديدار با وزير امور خارجه فرانسه تاكيد كرد: استراتژي جمهوري اسلامي ايران همكاري بلندمدت و سرمايه‌گذاري مشترك است و اين همكاري‌ها با توجه به شرايط جديد منعقد خواهد شد. محمدرضا نعمت‌زاده در اين ديدار گفت: ايران ظرفيت‌هاي بزرگي براي سرمايه‌گذاران خارجي دارد كه فرانسه هم مي‌تواند از اين فرصت‌ها استفاده كند. وي با بيان آنكه ايران و فرانسه سابقه تاريخي زيادي در زمينه‌هاي مختلف دارند، افزود: دو كشور تاكنون در بخش‌هاي صنعتي با يكديگر همكاري داشته‌اند ضمن آنكه ما محدوديتي براي همكاري با هيچ شركتي نداريم اما برخي شركت‌هاي خارجي ما را در شرايط سخت همراهي نكرده‌اند. البته اين موضوع سبب شد تا ما روي پاي خود بايستيم و جوانان تحصيلكرده و مهندسان ايراني به فعاليت‌هاي فني و مهندسي بپردازند. وزير صنعت، معدن و تجارت با تاكيد براينكه ايران از ظرفيت مهندسي بالايي برخوردار است، اظهار داشت: ايران و فرانسه مي‌توانند همكاري‌هاي خوبي در همه بخش‌هاي صنعتي با يكديگر داشته باشند. نعمت‌زاده با بيان آنكه به استراتژي بلندمدت نيازمند هستيم، ادامه داد: ايران با ساير كشورهاي اروپايي وارد مذاكره و بعد از بررسي زمينه‌هاي همكاري قراردادهاي آن آماده شده كه به محض رفع محدوديت‌ها اجرايي خواهد شد. وي با اشاره به شرايط سرمايه‌گذاري مشترك، گفت: با شركت‌هاي فولكس واگن، دايملر بنز و خودروسازان ژاپني به توافقاتي دست پيدا كرده‌ايم كه پس از رفع تحريم‌ها اين همكاري‌ها آغاز خواهد شد. وزير صنعت، معدن و تجارت با اشاره به سابقه همكاري ايران با شركت‌هاي پژو و رنوي فرانسه، اظهار داشت: اين شركت‌ها بايد چارچوبي را براي سرمايه‌گذاري مشترك به صورت 50 - 50 براي توليد خودروي جديد در ايران تدوين كنند و از راه‌هاي جديد بازاريابي آن را عملياتي سازند. وزير امور خارجه فرانسه نيز با تاكيد براينكه مي‌خواهيم با شما همكاري داشته باشيم، گفت: امروز شرايط تغيير كرده و بايد با توجه به نيازهاي يكديگر مناسبات خود را توسعه دهيم. لوران فابيوس با اشاره به روابط صنعتي دو كشور، افزود: فرانسه آمادگي دارد در يك فضاي برد - برد عمل كند و اين همكاري‌ها مي‌تواند در زمينه تكنولوژي‌هاي نوين باشد. به شركت‌هاي فرانسوي توصيه شده قراردادها را آماده سازند كه به محض لغو تحريم‌ها، فعاليت‌هاي اقتصادي صنعتي با ايران آغاز شود. با توجه به قدمت تاريخي همكاري‌هاي دو كشور بايد با همكاري‌هاي مشترك جديد، آينده را بسازيم. وي سپس از دعوت رييس‌جمهوري فرانسه از رييس‌جمهوري كشورمان براي ديدار از فرانسه در ماه نوامبر خبر داد و گفت: ديدار رييس‌جمهوري ايران از پاريس، مي‌تواند همكاري‌هاي دوجانبه را بيش از پيش ارتقا بخشد.
ايرباس‌هاي فرانسوي جاي روس‌ها را مي‌گيرد
در عين حال فرانسه نيم نگاهي موشكافانه به صنعت هوايي ايران داشته است و با علم به اينكه جاي خالي هواپيماهاي نو در ايران به خوبي حس مي‌شود نخستين گام‌هاي خود براي عقد قرارداد با آخوندي، وزير راه و شهرسازي ايران را برداشته است. گويا قرار است ايرباس‌هاي فرانسوي جاي يار ديرينه هوايي ايران يعني روس‌ها را بگيرند. لوران فابيوس در ادامه سلسله نشست‌هاي فشرده خود در ايران شب گذشته را به خيابان آفريقا رفت تا در ساختمان بلند وزارت راه و شهرسازي با عباس آخوندي ديدار كند. گويا بالاخره اتاق وزير راه ايران شاهد بحث جدي در خصوص فروش هواپيماست. طي سال‌هاي گذشته هيات‌هاي مختلفي به بهانه فروش هواپيما راهي اتاق وزير راه و شهرسازي شدند اما هيچگاه هيچ قرارداد فروشي به امضا نرسيد وموجب شد تا محمد رحمتي، وزير راه و ترابري دولت نهم به صراحت از اين موضوع گلايه كند اما گويا بالاخره نشست فابيوس و آخوندي منجر به خريد هواپيماي جديد براي ناوگان هوايي ايران خواهد شد. پيش از اين و در اواخر خرداد ماه وزير راه و شهرسازي به دعوت مسوولان فرانسه براي شركت در بزرگ‌ترين نمايشگاه هوايي جهان به اين كشور سفر كرده بود و در حاشيه اين سفر مذاكراتي در زمينه حمل و نقل هوايي، ريلي و همچنين اقتصادي داشت. شركت هواپيماسازي اروپايي و سازنده بزرگ‌ترين هواپيماي جت مسافربري جهان است. دفتر مركزي اين شركت در شهر تولوز فرانسه قرار دارد و كارخانجات آن در سراسر اروپا گسترده است.
بحث با وزير راه بر سر «پروژه‌هاي مشخص»
آخرين ديدار روز گذشته لوران فابيوس با وزراي اقتصادي دولت يازدهم، با عباس آخوندي وزير راه و شهرسازي بود. در حاشيه اين نشست وزير خارجه فرانسه گفت: در ديدار با وزير راه و شهرسازي ايران مقرر شد در چند هفته آينده گروه‌هاي كارشناسي ماموريت يابند روي پروژه‌هاي حمل‌ونقلي كار كرده و به نتيجه برسيم. لوران فابيوس لحظاتي پيش پس از ديدار با وزير راه و شهرسازي در ساختمان وزارت راه و شهرسازي اظهار داشت: در سفر خود به ايران با مسوولان مختلف دولتي صحبت كردم و سفر مفيدي بود. هرجا كه رفتم پروژه‌ها و برنامه‌هاي مشخصي براي همكاري دو كشور وجود داشت و سفر به تهران را مفيد مي‌دانم. وزير خارجه فرانسه گفت: همانطور كه اطلاع داريد حوزه كاري وزارت راه و شهرسازي در ايران گسترده است و شامل حمل‌ونقل هوايي، دريايي، زميني، ريلي، مسكن و شهرسازي است. با وزير راه و شهرسازي ايران درباره پروژه‌هاي مشخصي صحبت كرديم و مقرر شد ظرف چند هفته آينده گروه‌هاي كارشناسي ماموريت يابند روي اين پروژه‌ها كار كنند و به نتيجه برسيم. در بخش حمل‌ونقل ريلي پروژه‌هاي همكاري زيادي داريم كه اهميت دارد و همچنين در بخش جاده‌اي و دريايي نيز پروژه‌هاي همكاري داريم. در همين رابطه وزير راه و شهرسازي بعد از اتمام ديدار خود با فابيوس، درباره تعامل با فرانسه با وجود مواضع اين كشور در مذاكرات هسته‌اي ايران گفت: بايد پنجره جديدي در تعاملات با فرانسه باز شود تا بتوان براي آينده فكر كرد و بايد رويكرد جديدي در اين باره داشت. عباس آخوندي اظهار داشت: روابط تجاري ايران با فرانسه بسيار تاريخي است و در زمينه‌هاي مختلف هوايي، زميني، ريلي و دريايي سابقه همكاري زيادي داريم. وزير راه و شهرسازي گفت: همچنين شركت‌هاي مختلف ايراني و فرانسوي با يكديگر ارتباطات اقتصادي مختلف و متعددي دارند. در اين ديدار و نيز در سفر اخير من به پاريس در ارتباط با حوزه‌هاي هوايي مباحث مشخصي مطرح شد. با توجه به اينكه در حال حاضر 50 درصد ناوگان هوايي ايران ايرباس است، براي نوسازي اين ناوگان هوايي با شركت ايرباس مذاكرات مستقيم داشتيم.