گفت‌وگوي «اعتماد» با پزشك ايراني باشگاه كريستال پالاس انگلستان
اولويت ابتدايي، سلامت بازيكنان است نه نتيجه بازي
جاويد جعفري فراهاني/ لندن/ مقايسه دستمزدها، ميزان توجه اهالي رسانه و افكار عمومي و در نهايت محبوبيت بازيكنان و مربيان فوتبال با همراهان تيم‌هاي ورزشي، بيانگر اين است كه در ورزش قهرماني، گاهي اوقات تلاش و سختي كار، ارتباط عادلانه‌اي با پاداش و جزا ندارد و عدالت در برخي موارد محور مسائل مربوط به رخداد‌ها در ورزش قهرماني نيست. داستان اختلاف‌نظر دكتر ايوا، پزشك تيم چلسي و كنش و واكنش او با ژوزه مورينيو، در چند روز گذشته به اوج التهاب خود رسيد و كار به جايي رسيده است كه فعلا او از حضور در هتل تيم در شب بازي و همراهي تيم در روز مسابقه برحذر داشته شده است. در كنفرانس مطبوعاتي پيش از بازي، مورينيو بدون اينكه از رفتار خود عذرخواهي كند اعلام كرد كه تصميم گرفته است در بازي مقابل منچسترسيتي از پزشك ديگري روي نيمكت چلسي استفاده كند ولي اين مساله ممكن است در آينده تغيير كند. براي بررسي دقيق‌تر آنچه در بازي هفته اول چلسي با سوانسي در ليگ برتر انگلستان اتفاق افتاد، به سراغ تنها پزشك ايراني حاضر در ليگ برتر انگلستان رفتيم كه سابقه كار با مربياني مانند الن پاردو، نيل وارناك و توني پوليس در كريستال پالاس، روي كين و ميك مكارتي در ايپزويچ تاون و گرت ساتگيت در تيم ملي زير 21 سال انگلستان را دارد. دكتر اميرحسين پاكروان، فارغ‌التحصيل رشته پزشكي از دانشگاه تهران و متخصص پزشكي ورزشي از دانشگاه كمبريج انگلستان است، در مورد نحوه سازماندهي پوشش پزشكي مسابقاتي مانند المپيك يا ليگ برتر توضيح مي‌دهد و جزييات كامل‌تر و دقيق‌تري در مورد مصدوميت‌ها و نحوه برخورد با آنها را ارايه مي‌دهد. دكتر پاكروان كه عضو كالج پزشكان ورزشي اروپا، رييس كميته فعاليت بدني و نماينده كالج در بخش اروپايي سازمان بهداشت جهاني است، پيش از اين به عنوان پزشك همراه تيم هاي ملي فوتبال انگلستان در رده هاي سني مختلف و پزشك همراه و مشاور باشگاه فوتبال كريستال پالاس در ليگ برتر فوتبال انگلستان فعاليت كرده است و شناخت دقيقي از ملزمات مربوط به مسائل پزشكي در ليگ برتر دارد. مرور گفته‌هاي دكتر پاكروان، كه آغاز كار حرفه‌اي‌اش در دنياي پزشكي ورزشي با آكادمي ملي المپيك ايران همراه بوده است بيانگر اين است كه با وجود همه پيشرفت‌هاي حاصل شده در ورزش قهرماني‌مان، به خصوص فوتبال، چه فاصله محسوسي از بابت ساختار و نحوه تصميم‌سازي در مورد پوشش پزشكي مسابقات و مسووليت‌هاي پزشكان داريم.
بعد از ماجراي پزشك چلسي و مورينيو وقتي بازيكن به دليل برخوردي يا حادثه‌اي مصدوم مي‌شود، تيم پزشكي كه روي نيمكت نشسته است چه مسووليتي دارد و چه واكنشي بايد نشان دهد؟
نكته اولي كه بايد در پاسخ به اين سوال به آن اشاره كرد اين است كه روي نيمكت يك پزشك و يك متخصص فيزيوتراپي حضور دارند و در پشت صحنه هم بين دو الي 3 نفر فيزيوتراپيست آماده كمك در شرايط اضطراري هستند. علاوه بر اين يك تا دو تيم مجرب پارامديك در ورزشگاه حضور دارد كه مسووليت كمك به هر دو تيم ميزبان و مهمان را بر عهده دارد. طبق قانون، آسيب‌ديدگي‌ها به طور كلي دو دسته هستند. دسته اول آسيب‌ديدگي‌هايي كه خطر جدي براي سلامت بازيكن دارند مانند آسيب‌ديدگي سر يا نخاع (مانند تجربه شكستگي جمجمه پيتر چك در سال 2006 يا حمله قلبي فابريس موآمبا در بازي بولتن مقابل تاتنهام در سال 2012) در اين موارد، تيم پزشكي به سرعت مي‌توانند وارد عمل شوند و براي نجات جان بازيكن يا كاهش ميزان خطر وارد زمين مي‌شوند. دسته دوم آسيب‌ديدگي‌ها، شامل مواردي است كه خطر جاني براي بازيكن ندارد اما به دليل درد زياد يا احتمال ايجاد مصدوميت بلندمدت بازيكن قادر به ادامه بازي براي لحظاتي نيست. در اين موارد داور شرايط را بررسي مي‌كند و معمولا از بازيكن مي‌پرسد كه آيا نيازي به حضور تيم پزشكي هست يا نه و در صورت نياز از تيم پزشكي درخواست مي‌شود كه وارد زمين شده و به وضعيت بازيكن مصدوم رسيدگي كنند. اصولا در ابتدا فيزيوتراپيست تيم وارد زمين مي‌شود تا وضعيت را بررسي كند. او كه با بي‌سيم با پزشك تيم در ارتباط است، در صورت نياز از پزشك مي‌خواهد كه براي بررسي و ارايه راهكار وارد زمين شود. اگر چنانچه ميزان مصدوميت بغرنج باشد با ارسال سيگنالي به كل تيم پزشكي (شامل فيزيوتراپ‌هاي تيم و تيم پارامديك حاضر در وزرشگاه) آنها را براي كمك به زمين فرا مي‌خواند.
با اين حساب، در بازي روز يكشنبه، ورود جان فرن و دكتر ايوا كارنيو به زمين در كدام دسته از اين آسيب‌ديدگي‌ها قرار مي‌گيرد؟ آيا آنها طبق قانون رفتار كردند؟
همان طور كه در تصاوير تلويزيوني قابل مشاهده است، آسيب ديدگي هزارد جزو دسته دوم بود. داور پس از صحبت كردن با هزارد دو مرتبه از تيم پزشكي خواست كه به زمين وارد شوند. طبق قانون، تيم پزشكي بايد به درخواست داور سريعا وارد زمين شود تا به وضعيت بازيكن مصدوم رسيدگي كنند. اين احتمال وجود دارد كه با توجه به حساسيت بازي و 10 نفره بودن چلسي، ژوزه مورينيو متوجه درخواست داور از تيم پزشكي نشده باشد و از اين رو تصور كرده است كه تيم پزشكي سرخود تصميم به واكنش به مصدوميت هزار گرفته است. نبايد اين مساله را ناديده گرفت كه مسووليت تيم پزشكي در قبال سلامت و آمادگي بازيكنان مسووليت بسيار بالايي است كه ممكن است هواداران يا اهالي رسانه از ميزان حساسيت اين موضوع مطلع نباشند. در درجه اول، براي تيم پزشكي، سلامت بازيكنان اهميت دارد و بعد از آن بايد به شرايط بازي و نتيجه فكر كنند. مسلما سلامت بازيكنان جنبه انساني و حرفه‌اي كار پزشكان است.
تجربه شخصي خودتان از برخورد با مصدوميت‌ها و تصميم‌گيري در اين موارد چه بوده است ؟ در لحظه ورود به زمين چه عواملي ممكن است فشار كار را براي گرفتن بهترين تصميم بيشتر كند؟
در فصل گذشته، در يكي از بازي‌هاي حساس كريستال پالاس، تصميم گرفتم دروازه‌بان تيم، جولين اسپروني، به دنبال ضربه‌اي به سر از زمين بازي خارج شود، در شرايطي كه خود او به‌شدت مايل بود در زمين بماند و بازي را ادامه دهد. مسلما قانع كردن بازيكن در اين شرايط كه از خطرات احتمالي آسيب‌ديدگي‌اش آگاه نيست و همچنين مربي تيم كه در درجه اول ممكن است به بازي و نتيجه آن بينديشد تجربه سختي است كه مي‌تواند به اختلاف نظر جدي با بازيكن يا مربي تيم منجر شود. اين هنر پزشك تيم است كه در اين شرايط بتواند به زبان ساده، مشكل و ميزان جديت خطر را به كادر فني و بازيكن منتقل كند.
به طور كلي پزشك حايز شرايط براي كار در فوتبال حرفه‌اي چه تخصصي بايد داشته باشد و اصولا پزشكان تيم‌هاي ليگ برتري در چه سازمان‌ها و اتحاديه‌هايي عضويت دارند؟
اين مساله در گذشته بيشتر بر عهده پزشكان عمومي بود كه علاقه‌مند به اين كار بودند و طي گذراندن دوره‌هاي كوتاه‌مدتي براي اين شغل آماده مي‌شدند. اين درحالي است كه هرچه پيش مي‌رويم، تمايل به استفاده از تخصص پزشكي ورزشي بيشتر مي‌شود و قوانين به سمتي مي‌رود كه تنها كساني مي‌توانند در اين جايگاه مشغول به فعاليت باشند كه تخصص پزشكي ورزش داشته باشند. علاوه بر اين، انواع دوره‌هاي مختلف در مورد درمان و رسيدگي به آسيب‌هاي جدي ورزشي مخصوص فوتبال هستند كه به طور مرتب بايد سالانه در آن حضور يابيم. آموزش پزشك‌ها به اين هم محدود نمي‌شود و در باشگاه‌ها بايد تمرينات مختلفي را براي سناريو‌هاي مختلف تمرين كرد. مرجع قانونگذاري و تاييد پزشكي ورزشي در انگلستان، دانشكده متخصصين پزشكي ورزشي بريتانياست كه مقر آن در ادينبورگ است.
با توجه به حساسيت شغلي و تخصصي پزشك‌هاي ليگ برتر، چرا كمتر شاهد فعاليت رسانه‌اي آنها هستيم؟
به طور كلي، حفظ اسرار پزشكي از نخستين اصول اخلاق حرفه‌اي است كه بايد به آن پايبند بود كه در عين حال نقض آن منجر به مواجه شدن با مشكلات اساسي با سازمان نظام پزشكي انگلستان مي‌شود. همچنين، اصولا تيم‌هاي پزشكي علاقه‌اي به وارد شدن به بحث‌هاي رسانه‌اي در مورد جزييات اتفاقات مربوط به باشگاه و بازيكنان تيم ندارند و مسووليت اين كار بر عهده سرمربي و تيم رسانه‌اي باشگاه است. در مورد اتفاق روز يكشنبه هم كه دكتر راجرز، پزشك سابق چلسي، يكي از معدود افرادي بود كه به نقد جدي فعاليت رسانه‌اي دكتر ايوا كارنيرو پرداخت و گفت ما به عنوان يك پزشك نبايد به فكر هواداران و مسائل حاشيه‌اي باشيم. اصولا اين مسووليت پزشكان متخصص در حيطه ورزش است كه دررسانه‌ها و فضاي مجازي حاشيه‌اي ايجاد نكنند و تمركزشان بر امور مربوط به تخصص‌شان باشد.