«اعتماد» خروجي مصاحبه تلويزيوني رييس‌جمهور را بررسي مي‌كند
گفت‌وگو با مردم
سعيد شريعتي: گفت‌وگو با نمايندگان اقشار مختلف ارتباط نزديكي ميان رييس‌جمهور و مردم ايجاد مي‌كند
علي باقري: رييس‌جمهور زودتر درباره تحريم و فيلترينگ تصميم‌گيري كند
مهدي بيك‌اوغلي
اغلب گفت‌وگوهاي تلويزيوني روساي جمهور در ايران مبتني بر يك كليشه مشخص انجام مي‌شود. كليشه‌اي با اين درون‌مايه كه يكي از مجريان صدا و سيما روبه‌روي رييس‌جمهور بنشيند با طرح برخي پرسش‌هاي تكراري و كليشه‌اي سر و ته گفت‌وگو را به هم بياورد. گفت‌وگوهايي كه در آن اغلب نه سيخ مي‌سوخت و نه كباب! اما ايده نشستن رييس‌جمهور در برابر روزنامه‌نگاران و فعالان سياسي از جناح‌هاي مختلف، براي نخستين‌بار در زمان دولت اصلاحات و سيد محمد خاتمي تجربه شد. دوره‌اي كه در آن مديران خبرگزاري‌هاي ايسنا و ايرنا، همچنين واحد مركزي خبر، روبه‌روي رييس‌جمهور خاتمي نشستند و شاكله يك گفت‌وگوي متفاوت را پايه‌ريزي كردند. با گذشت بيش از دو دهه از آن ايام، رييس‌جمهور پزشكيان، اين‌بار يك گام رو به جلو برداشت و با حضور 3تن از فعالان سياسي و رسانه‌اي از طيف‌هاي اصولگرا، ميانه و اصلاح‌طلب، پاسخگوي مهم‌ترين پرسش‌هاي مطروحه آنان شد. بر اين اساس، رييس‌جمهور عصر پنجشنبه در نشستي با حضور آقايان محمدعلي ابطحي، عبدالله گنجي و عليرضا معزي، گفت‌وگويي مشروح درباره مهم‌ترين مسائل روز و نيز ارزيابي عملكرد يكساله دولت چهاردهم صورت داد. گفت‌وگويي متفاوت كه در آن پزشكيان ضمن تشريح گفتمان و عملكرد يكساله دولت چهاردهم، تصويري از دورنماي سال دوم را نيز ارايه كرد . جان‌مايه صحبت‌هاي رييس‌جمهور را در 2بخش رفع تحريم‌ها از طريق توافق‌سازي و اصلاح ساختارها مي‌توان دسته‌بندي كرد. به اعتقاد بسياري از تحليلگران همين كه دولت چهاردهم توانست از كليشه‌هاي صدا و سيما عبور كرده و كار مصاحبه را از دست مجريان تكراري تلويزيون خارج كند يك فتح‌الفتوح بزرگ محسوب مي‌شود. بر اساس اعلام تيم رسانه‌اي دولت اين شيوه گفت‌وگوها در آينده هم ادامه‌دار خواهد بود و با حضور اقشار و اصناف ديگري چون اقتصاددان‌ها، جامعه‌شناسان و اهالي فرهنگ تداوم مي‌يابد.
سعيد شريعتي: گفت‌وگو با نمايندگان اقشار مختلف ارتباط نزديكي ميان رييس‌جمهور و مردم ايجاد مي‌كند
سعيد شريعتي، فعال سياسي اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با «اعتماد» در پاسخ به اين پرسش كه فرم و محتواي صحبت‌هاي رييس‌جمهور با 3تن از فعالان سياسي و رسانه‌اي را چطور ارزيابي مي‌كنيد، مي‌گويد: «صادقانه بايد بگويم مصاحبه اخير رييس‌جمهور از نظر فرم، يك گفت‌وگوي متفاوت بود. پيش از اين روساي جمهور گفت‌وگوهايي با خبرنگاران صدا و سيما انجام مي‌دادند كه كليشه‌اي بود. در برخي ادوار هم برخي روزنامه‌نگاران گفت‌وگوهايي اين‌گونه با روساي جمهور ثبت كردند. گفت‌وگوي اخير اما از اين نظر اهميت داشت كه پرسشگران سبقه سياسي و مطبوعاتي همترازي داشتند. يعني يك گفت‌وگوي سياسي و مطبوعاتي بود و از اين نظر در نوع خود كم نظير محسوب مي‌شد. البته در برخي محافل، برخي چهره‌هاي سياسي در شبكه‌هاي اجتماعي نسبت به افراد حاضر در اين نشست انتقاداتي مطرح كردند. برخي تصور مي‌كردند اگر كساني از جناح‌هاي مختلف جايگزين اين افراد مي‌شدند كيفيت گفت‌وگو بالاتر مي‌رفت و توجه افكار عمومي بيشتر مي‌شد. اما به لحاظ فرمال و شكلي، اين گفت‌وگو يك ابتكار جديد بود.» او ادامه مي‌دهد: «در مورد محتوا اما وقتي خودم را به عنوان يك شهروندي عادي كه با مسائل خاص سياسي درگير نيست در برابر اين گفت‌وگو مي‌گذارم، نشانه‌اي از مشكلات و چالش‌هايي كه شهروندان با آن مواجهند و نسبت به آينده، تصميمات و اقدامات حكومت و نظام تصميم‌سازي‌هاي كشور پرسش‌هايي دارند، نمي‌بينم. در واقع با ديدن اين گفت‌وگو از نگراني‌هاي من كاسته نشد و پاسخ ابهامات فراواني كه در فضاي عمومي وجود دارد، داده نشد. علي‌القاعده وقتي گفت‌وگويي در اين سطح براي افكار عمومي در شبكه سراسري يك سيما پخش مي‌شود بايد آحاد مردم را مخاطب گفت‌وگو دانست و پيام‌هاي روشن براي افراد مخابره كرد. از اين منظر خلأ جدي در گفت‌وگو احساس مي‌شد.» شريعتي با اشاره به اينكه اين گفت‌وگو بيشتر يك گفت‌وگوي نخبه‌گرا بود و بيشتر چالش‌هاي ذهني نخبگان جامعه را هدف گرفته بود، مي‌گويد: «مثلا براي اقشار سياسي و كساني كه مباحث سياسي را با جزييات دنبال مي‌كنند، اين نوع گفت‌وگوها مهم محسوب مي‌شود، اما شايد عموم مردم با چنين محتوايي نتوانند ارتباط برقرار كنند. هر چند آقاي رييس‌جمهور تلاش كردند بحث وفاق، دعوا نكنيم، دوري از موازي‌كاري‌ها در اداره حكومت و...را تشريح و تحليل كنند، اما واقع آن است كه براي مخاطب سياسي هم پيام جديدي مخابره نشد. قبلا هم يك چنين ديالوگ‌هاي مشابهي از آقاي رييس‌جمهور از زمان كانديداتوري تا به امروز شنيده شده بود، البته تاكيد آقاي رييس‌جمهور روي بحث وجود دستگاه‌هاي موازي با دولت و اخلالي كه اين دستگاه‌ها ايجاد مي‌كنند يك نكته مهم بود.» شريعتي در پاسخ به اين پرسش «اعتماد» كه گفت‌وگو براي مخاطبان بين‌المللي حاوي چه نكاتي است؟ مي‌گويد: «مخاطب بين‌المللي منتظر است ببيند رييس‌جمهور ايران به عنوان رييس شوراي عالي امنيت ملي و دومين مقام رسمي كشور كه پرونده كشورش روي ميز شوراي امنيت سازمان ملل قرار گرفته چه پيامي قرار است به غرب، اروپا، امريكا و مخاطب جهاني مخابره كند؟ جهان مي‌خواهد بداند كه واكنش ايران به اسنپ‌بك و بازگشت تحريم‌هاي سازمان ملل چيست؟ از اين جهت هم در اين گفت‌وگو نكته صريحي شنيده نشد. رييس‌جمهور تنها اشاره كردند كه تحريم خوب نيست و بايد راهي براي عبور از آن پيدا كرد. چنين ديالوگ‌هايي افكار عمومي بين‌المللي را ارضا نمي‌كند. آنها منتظر يك جهت‌گيري روشن و شفاف در اين خصوص هستند.» اين فعال سياسي يادآور مي‌شود: «در مجموع تصور مي‌كنم رييس‌جمهور اگر مانند اين گفت‌وگوها و مشابه آن را به صورت مكرر با نمايندگان اقشار مختلف داشته باشند آورده قابل توجهي نصيب كشور مي‌شود. در اين نوبت 3نفر با گرايش مطبوعاتي و سياسي روبه‌روي رييس‌جمهور قرار داشتند و پرسش‌هاي خود را مطرح كردند. در فرصت بعدي مي‌توان با 3تن از اقتصاددان‌ها گفت‌وگو و ابعاد تصميمات اقتصادي دولت را تشريح كنند يا در مسائل اجتماعي با جامعه‌شناسان بنشينند و بحث كنند. به نظر من مجموع اين گفت‌وگوها با همين آرايش منتها با اقشار، صنوف و طبقات مختلف مي‌تواند ارتباط نزديكي ميان رييس‌جمهور و اقشار مختلف ايجاد كند.»
علي باقري: زمان گره‌گشايي از فيلترينگ رسيده است
علي باقري، فعال سياسي اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با «اعتماد» درباره محتواي صحبت‌هاي رييس‌جمهور در گفت‌وگوي مطبوعاتي و سياسي تلويزيوني جمعه شب مي‌گويد: «به نظرم رييس‌جمهور در پاسخ به پرسش 3تن از فعالان سياسي و رسانه‌اي به چند نكته راهبردي اشاره كردند كه منطبق با سياست‌هاي ايشان در دوران مبارزات انتخاباتي بود. به عنوان نمونه آقاي پزشكيان بارها تاكيد كردند سايه تحريم‌ها بايد از سر كشور كم شود. تكرار اين موضوع در شرايطي كه ايران شرايط خطيري را از سر مي‌گذراند و اروپايي‌ها براي اجراي اسنپ‌بك برنامه‌ريزي مي‌كنند هم پيامي براي داخلي‌ها و هم پيامي براي خارجي‌ها داشت. انتظار مي‌رود پس از اعلام موضع مجدد رييس‌جمهور، تحرك ديپلماتيك بيشتري از سوي اجزاي ديپلماتيك كشور اعم از وزارت خارجه و ساير مراكز ديپلماتيك براي برطرف شدن تحريم‌ها در دستور كار قرار گيرد.»
باقري ادامه مي‌دهد: «در واقع بايد از هرگونه ابتكاري كه از طريق آن بتوان وارد گفت‌وگو با طرف‌هاي مقابل شد، استقبال كرد. شايد انتظاري فراتر از عملكردهاي فعلي براي فعال كردن ابزارهاي ديپلماتيك نياز است. اين ابتكارات بايد در دستور كار قرار گيرد. هنوز اين انتظارات عمومي يا محقق نشده يا بعضا شروطي براي آغاز مذاكره و ورود به گفت‌وگوها با برخي طرف‌هاي غربي مطرح مي‌شوند كه منطقي به نظر نمي‌رسند. از سوي ديگر بايد توجه داشت به كار بردن ابزارهاي ديپلماتيك به هيچ‌وجه منافاتي با آمادگي دفاعي براي مواجهه با تهاجمات خصمانه دشمن ندارد. ايران هم مي‌تواند باب گفت‌وگو را باز نگه دارد و زمينه‌هاي توافق‌سازي را فراهم كند و هم آمادگي دفاعي كشور را ارتقا دهد. در كل انتظار اين است كه با ارايه طرح‌هاي بن بست‌شكن و راهگشا به سمت حل و فصل منازعات و برطرف شدن تحريم‌ها برويم.» اين فعال سياسي با اشاره به اينكه بحث مهم بعدي رييس‌جمهور لزوم ايجاد ساختارهاي مناسب براي حل مشكلات اساسي كشور بود، يادآور مي‌شود: «به هر حال برطرف شدن معضلات كليدي كشور به ساختارهاي مناسب نياز دارد كه هنوز در كشور ايجاد نشده است. همپاي اين نوع هدف‌گذاري‌ها، انتظاري در جامعه ايجاد شده و آن اينكه دولت در آستانه ورود به سال دوم فعاليت‌هايش، برنامه‌ريزي جامعي براي ايجاد ساختارهاي مورد نياز و اصلاح ساختارها را انجام دهد. مردم انتظار دارند كه پس از يك‌سال ساختارهاي مورد نظر براي رشد يا ايجاد شده باشند يا برنامه روشن و مشخص براي تعبيه آنها تدوين و تصويب و ابلاغ شده باشد.» باقري مي‌گويد: «مثلا در بحث پايان دادن به فيلترينگ و توسعه پهناي باند، هر چند پاسخ رييس‌جمهور به يكي از پرسش‌ها از جهتي قانع‌كننده بود، اما از جهتي منطبق با مطالبات مردم نبود. اينكه براي رفع فيلترينگ دولت منتظر شكل‌گيري يك توافق جمعي باشد، كافي نيست. مردم انتظار دارند اين توافق‌سازي با قواي ديگر و اركان ديگر يا ايجاد شده باشد يا اگر ايجاد نشده است درباره آن توضيح داده شود. هفته قبل سخنگوي دولت به اين موضوع اشاره كردند كه رييس‌جمهور اين حق را دارد كه به صورت دستوري موضوع رفع فيلترينگ را اجرايي كنند!» او ادامه مي‌دهد: «اگر رييس‌جمهور پس از يك‌سال نتوانسته‌اند دستگاه‌هاي مرتبط را متقاعد كنند و بر اساس اعلام سخنگوي دولت اين حق را دارند كه به صورت دستوري مشكل را حل كنند با توجه به گستره و ميزان مطالبه‌اي كه در خصوص اين موضوع وجود دارد و نقشي كه در رضايتمندي عمومي، ايجاد اشتغال و بهبود كيفيت كسب و كارها دارد، وقت آن رسيده كه رييس‌جمهور از حق خود استفاده كرده و مطالبه اكثريت جامعه را محقق كند.»
محمدعلي ابطحي: كسي سوالات را نديد و هماهنگ نكرد
محمدعلي ابطحي يكي از حاضران در اين نشست با انتشار يادداشتي مي‌نويسد: «مصاحبه با رييس‌جمهور پخش شد. اميدوارم از پرسش‌هاي ما - آقاي معزي رييس خبرآنلاين و آقاي گنجي مشاور آقاي زاكاني و رييس قبلي روزنامه جوان - و پاسخ‌هاي آقاي رييس‌جمهور خوشتان آمده باشد.آقاي پزشكيان بسيار مرد باهوش و مسلطي است، ولي كاش به‌طور مشخص پاسخ سوال را مي‌داد و كوتاه‌تر جواب مي‌داد. اما حرف‌هاي مهم و خوبي زد. خدايي تا موقع مصاحبه جز خودم كسي نمي‌دانست چه خواهم پرسيد و كسي سوالات را نديد و هماهنگ نكرد. يكي، دو روز پيش آقاي طباطبايي، معاونت رسانه‌اي دفتر رييس‌جمهور زنگ زد كه مي‌خواهيم مصاحبه متفاوتي براي هفته دولت داشته باشيم. يكي از مهمان‌ها من بودم. اسامي دو نفر ديگر را هم گفت. كمي بحث كرديم كه اين مصاحبه دو نفر كم دارد؛ يكي تحليلگر و فعال خانم و ديگري يك فرد اقتصادي.»
او ادامه مي‌دهد: «اسامي چند نفر از خانم‌هاي كارآشنا را داديم، مقبول نيفتاد. در مورد مسائل معيشتي هم گفتند يك مصاحبه ديگري خواهد داشت. پنجشنبه در سالن اجلاس ضبط برنامه بود. نمي‌دانم چرا موبايلم را نگرفته بودند. داشتم كلي عكس از جلسه مي‌گرفتم كه سر تيم آمد و گرفت. قبلش آقاي گنجي به شوخي گفت چرا موبايل شما را نگرفتند. من هم آخوند و حاضر جواب گفتم لابد در مورد شماها بيشتر بايد مراعات كنند. خنديديم.» آقاي پزشكيان كه آمد، خيلي خوب به حرف عوامل گوش مي‌كرد. بردند گريم. گفتند از آن پشت بيايد روي صحنه و دست بدهد به ما. آمد. همه‌مان ميكروفن داشتيم، سيم‌هايش كشيده شد، يك وضعي شد.از دولت آقاي خاتمي من هر وقت دكتر را مي‌ديدم به تركي مي‌گفتم: «احوالوموز ياخچيدي.» ديروز هم گفتم. وسط مصاحبه يوسف، پسر پزشكيان، وقتي دوربين روي دكتر نبود آمد در گوش رييس‌جمهور چيزي گفت و رفت. من با چشم و ابرو پرسيدم چي بود. دكتر بلند گفت: «مي‌گه پاهاتو طبق پروتكل نگذاشتي.» اين قسمت حذف شده بود.بچه‌هاي ارتباطات همه بودند. ابتكار خوبي بود. مهدي و شهاب طباطبايي و مبين و عوامل تلويزيوني خيلي زحمت كشيدند. كمي هم در مورد ديدارش با آقاي خاتمي صحبت كرديم. مي‌گفت خطري بوده و زود توانسته بودند رسيدگي كنند. تنوع در تبليغات و رسانه بسيار مهم است. به شخصه از دفتر رييس‌جمهور و صداوسيما ممنونم.