بسياري از پزشكان به دليل تحريم‌ها امكان حضور در همايش‌هاي بين‌المللي را ندارند
رضا لاري‌پور
يكي از مهم‌ترين مقولاتي كه در طول 4 دهه اخير مي‌توانيم به آن افتخار كنيم، حوزه پزشكي است. در اين 4 دهه نه در صنعت و نه در كشاورزي و نه در خودرو‌سازي و نه در ساير علوم، نتوانستيم به قله خوداتكايي در كشور برسيم ولي تنها حوزه‌اي كه مردم را از رفتن به خارج بي‌نياز كرده، توانايي و مهارت پزشكان ايراني است و اين مهارت را مديون آموزش كساني هستيم كه در زمينه آموزش توانمند بودند.
تحريم‌ها، نه فقط در حوزه آموزش بلكه در حوزه پژوهش هم آثار بسيار زيانباري داشته. آموزش بدون پژوهش تقريبا بي‌معناست چون آنچه در كتب درسي مرجع نوشته مي‌شود، مطالبي است كه توسط دانشمندان و محققان و پژوهشگران، يافت و آزمايش و منتشر شده و در يك تواتر 4 الي 5 ساله، به كتب درسي مي‌رسد. بنابراين آموزش ، مديون پژوهش است. دانشگاه‌هاي نسل يك تا 5 كه امروز دانشگاه‌هاي آموزش و پژوهش‌محور و كارآفرين و ثروت‌آفرين محسوب مي‌شوند هم، از دستاوردهاي پژوهش است. پژوهش بدون ارتباط بين‌المللي تقريبا بي‌معناست و امكان ندارد پژوهشگر، كار پژوهشي با كيفيتي انجام بدهد و نخواهد نتيجه اين پژوهش، در يك مجله معتبر بين‌المللي منتشر شده يا در يك كنفرانس معتبر بين‌المللي ارايه شود. علم تنها مقوله‌اي است كه بايد در سيطره جهاني مطرح شود تا براي عموم قابل استفاده باشد.
يكي از آثار تحريم‌هاي تحميلي بر ما در حوزه پژوهش است به‌طوري كه ارتباط ما را با ساير كشورهاي دنيا بسيار كاهش داده و مقاله‌هاي ما به صورت خيلي جدي و به سرعت، مردود مي‌شود كه عمده‌ترين دليل اين مردودي، سياسي است. با همين اينترنت محدودي كه در كشور در اختيار داريم هم شاهد اجحاف بين‌المللي هستيم به گونه‌اي كه وقتي كلمه‌اي را جست‌وجو مي‌كنيم، موتورهاي جست‌وجوگر تمام صفحات مورد نياز ما را نمايش نمي‌دهند و دسترسي ما به بسياري منابع به دليل تحريم‌ها و به دليل لوكيشن و محدوده جغرافيايي‌مان، محدود شده است. واقعيت اين است كه تحريم‌های ظالمانه چه در حوزه پژوهش و چه در حوزه درمان، آسيب بسيار جدي بر مردم و جامعه وارد كرده در حالي كه بر اساس تمام قوانين بين‌المللي، مردم نبايد از حوزه درمان آسيب ببينند و انتفاع حوزه پژوهش و آموزش پزشكي براي مردم است.
تحريم‌ها سبب شده كه هم از دسترسي به برخي وسايل و امكانات وارداتي و هم مهارت لازم براي استفاده از اين وسايل نوين عقب بمانيم. بسياري از همكاران ما، بسياري از كنگره‌ها و همايش‌ها و برنامه‌ها و كارگاه‌هاي بين‌المللي را، هم به دليل گراني دلار و هزينه‌هاي ارزي و هم به دليل ناتواني در اخذ ويزا و هم به دليل عدم ارتباطات بين‌المللي از دست مي‌دهند. افتخار جامعه پزشكي مرهون گذشتگاني است كه در اثر ارتباطات بين‌المللي توانمند شدند و دانش و مهارت را به كشور آوردند و به سايرين انتقال دادند تا مردم از اين دانش منتفع شوند.
وقتي انتقال بين نسلي دانش از بين مي‌رود و از شركت در همايش‌هاي بين‌المللي محروم مي‌شويم و دانشگاه‌هاي ما حتي نمي‌توانند گرنت‌هاي بين‌المللي يا اعتبارات بين‌المللي اخذ كنند، طبيعي است كه در اين حوزه عقب مي‌مانيم و نتايج آن را در سال‌هاي بعد شاهد خواهيم بود و البته مهم‌ترين نتايج هم، آسيب به توانايي و مهارت پزشكان ايراني است و دوباره دست نيازمندي به سمت خارجي‌ها دراز خواهيم كرد و قله‌اي كه مي‌توانستيم به آن افتخار كنيم را از دست خواهيم داد. در سال‌هاي قبل، در حوزه تبادل استاد و دانشجو ارتباطاتي با كشورهاي مختلف داشتيم به‌طوري كه حتي در ساير نقاط دنيا، سرمايه‌گذاري براي جذب استاد و جذب دانشجو و تربيت استاد و دانشجو انجام مي‌داديم كه متاسفانه اين روند هم به دليل اقتصاد نابسامان كشور و به دليل تحريم‌هاي متعدد، دچار آسيب شده است. وقتي سامانه علمي يك كشور مورد آسيب قرار مي‌گيرد، قدرت علمي آن كشور كه يكي از پايه‌هاي امنيت هر كشور محسوب مي‌شود را از دست مي‌دهيم. قدرت ابعاد مختلفي دارد و يكي از ابعاد قدرت ما، توانمندي نيروي انساني متبحر است به طوري كه امروز، پزشكان ايراني خارج از كشور، سفيران بسيار برجسته به عنوان دانشمندان عاليرتبه كشور ايران محسوب مي‌شوند كه همچنان، نام ما را سرافراز كردند.
آسيب به حوزه آموزش و پژوهش، آسيب بسيار سنگيني است كه به راحتي جبران نخواهد شد. چه كسي متولي جلوگيري از اين آسيب است؟ وزارتخانه‌هاي علوم و بهداشت به عنوان متولي حوزه آموزش و حوزه فناوري. وقتي ارزش دانشگاه كاهش مي‌يابد، وقتي استاد دانشگاه، از نظر معيشت و حقوق در جايگاه نازلي قرار مي‌گيرد، كيفيت آموزش آسيب مي‌بيند و اين آسيب، ربطي به تحريم‌هاي بين‌المللي ندارد. در نيمه دهه 90 با وجود معاهده برجام، به دليل آنكه از نگه‌داشت نيروي انساني غافل شديم، روند افزايش مهاجرت نخبگان به خارج از كشور خيلي زياد شد و همچنان ادامه دارد و اگر آمار مهاجرت، كاهش اندكي داشته، دستاورد نيست بلكه اقتصاد نابسامان و عدم پذيرش كشورها و ناتواني مالي متقاضيان مهاجرت است ولي آنچه در رسانه‌ها گفته مي‌شود، با حقايق فاصله زيادي دارد.
سخنگوي سازمان نظام پزشكي كشور