دانشگاه را براي مقابله با تحريم‌ها به رسميت نشناختيم
حسين راغفر
بيش از آن تاثير تحريم‌ها، سياست‌هاي داخلي بر آموزش عالي كشور موثر بوده اما تاثير تبعيض‌آميز تحريم‌ها بر آموزش عالي در ايران را هم نمي‌توان ناديده گرفت. البته غير از تاثير فعلي مكانيسم ماشه، سال‌هاست كه دانشمندان ايراني از تبعيض بين‌المللي رنج مي‌برند و مقالاتي كه از ايران براي نشر در نشريات علمي دنيا مي‌رود با تبعيض‌هاي جدي روبه‌روست. سال‌هاست كه مقالات محققان ايراني در بسياري مجلات بين‌المللي بلافاصله غيرقابل پذيرش اعلام مي‌شود و اصلا وارد فرآيند ارزيابي نمي‌شود چون نقش صهيونيست‌ها در اداره اين مجلات و تعصب غربي نسبت به ايران، بسيار فراتر از تاثير تحريم‌هاست، اما از تلفيق اثر سياست‌هاي داخلي با تحريم‌ها هم نبايد غافل باشيم چون اين تلفيق هم آثار منفي بر فعاليت اعضاي هيات علمي دانشگاه‌ها داشته و در كنار سركوب دستمزدها، كم‌توجهي سياست‌هاي كلان به سرمايه‌هاي علمي كشور باعث شده كه بودجه و منابع ارزي كافي براي تحقيقات در دانشگاه‌ها وجود نداشته باشد و همين اتفاق، يكي از دلايل مهاجرت اساتيد از دانشگاه‌ها بوده. اگر امروز وزير علوم از مهاجرت 12 هزار نخبه از دانشگاه‌هاي كشور مي‌گويد، عدد بسيار بيشتر از مهاجرت در حوزه پزشكي و سلامت داريم. اين مهاجرت هم آثار مستقيم تحريم‌ها بوده اگرچه كه مي‌شد آثار تحريم‌ها را مهار كرد مشروط به اينكه يك برنامه جدي براي مقابله با تحريم‌ها وجود مي‌داشت. متاسفانه با مساله تحريم‌ها در ايران بسيار سبك و سخيف برخورد شد در حالي كه در امريكا سازمان بسيار گسترده‌اي در بالاترين سطوح تصميم‌گيري براي تحريم ايران وجود دارد ولي ما كه از سال 1358 هدف اين حملات بوده و هستيم، هيچ ساز و كار مقابله با تحريم‌ها در داخل كشور نداريم و نقش دانشگاه‌ها و مراكز تحقيقاتي براي مقابله با تحريم‌ها، بسيار اندك بوده و به تعبيري بايد گفت اصلا دانشگاه را براي مقابله با تحريم‌ها به رسميت نشناختند. بنابراين، تحريم‌هاي داخلي با تحريم خارجي همراه شده چون به نقش دانشگاه و دانشگاهيان اهميتي داده نشد درحالي كه مهم‌ترين و بزرگ‌ترين سرمايه هر كشور به ويژه در سال‌هاي اخير، سرمايه‌هاي انساني است كه بايد موردحمايت و توجه سياستگذاران و مسوولان كشور باشد ولي در ايران، متاسفانه اين اتفاق نيفتاده و تصميمات غلط در حوزه آموزش عالي، باعث شد كه بسياري افراد علاقه‌مند به وطن، مجبور به ترك كشور شدند. بسياري از كساني كه در سال‌هاي اخير از كشور خارج شدند نيروهاي جواني بودند كه ظرفيت‌هاي علمي خوبي داشتند در حالي كه در همين ايام تحريم، بسياري از دانشجويان ما حتي براي افتتاح يك حساب پس‌انداز در شهر يا كشور مقصد با مشكل مواجه بودند. نظام آموزش عالي كشور، بايد راه‌هاي مقابله با تحريم‌ها را مورد مطالعه قرار بدهد ولي آموزش عالي ما هم منفعل است و خودش هم قرباني است و به جاي استفاده از اين ظرفيت عظيم نيروي انساني، شاهديم كه در فصل تابستان، دانشگاه به مدت يك ماه كلا تعطيل است كه همين وضع نشان مي‌دهد علم در كشور ما از چه مقامي برخوردار است و اصلا از سوي نظام تصميم‌گيري كشور، تقاضايي براي محصولات دانشگاهي و علم وجود ندارد چون تصميم‌گيري‌هاي كلان كشور در حوزه محدود نظام اداري اتخاذ مي‌شود.
اقتصاددان و عضو هيات علمي دانشگاه الزهرا