گروه اقتصادي
شوراي همكاري‌هاي تجاري اتاق‌هاي بازرگاني كشورهاي حوزه درياي خزر هنوز از نگاه تحليلگران اين حوزه با موانعي بانكي و ارزي، ضعف در زيرساخت‌هاي حملونقل، نبود هماهنگي در مقررات گمركي و تعرفه‌اي و ناهماهنگي در سياست‌هاي تجاري مواجه است. عواملي كه تحقق ظرفيت‌هاي منطقه را محدود كرده است. شرايطي كه از نگاه بخش خصوصي ايران، نيازمند نگاه عمل‌گرايانه و آينده‌نگر است تا همكاري‌ها را از سطح گفت‌وگو به سطح اجرا برساند. فعالان اقتصادي بخش خصوصي ايران بر همين اساس تاكيد مي‌كنند، آينده منطقه خزر، بايد بر پايه سه اصل همگرايي اقتصادي، پيوند زنجيره‌هاي ارزش و اعتماد متقابل ميان بخش‌هاي خصوصي كشورها شكل گيرد.
محمود نجفي‌عرب، رييس اتاق بازرگاني اتاق تهران با اين نگاه مي‌گويد: اتاق‌هاي بازرگاني مي‌توانند با تدوين برنامه‌هاي مشترك، ايجاد دبيرخانه‌هاي تخصصي و طراحي پروژه‌هاي منطقه‌اي، اين اهداف را محقق سازند. در همين چارچوب، بيستودومين اجلاس شورا مي‌كوشد مسير تازه‌اي را ترسيم كند كه تشكيل كارگروه‌هاي تخصصي در حوزه‌هاي حملونقل و لجستيك، انرژي، كشاورزي، فناوري و نوآوري و گردشگري و نمايشگاه‌ها به اين امر كمك مي‌كند.
او مي‌افزايد: اكنون زمان آن فرا رسيده كه اين شورا، از سطح نمادين و تشريفاتي، به نهادي اثرگذار، برنامه‌محور و نتيجه‌گرا تبديل شود؛ نهادي كه بتواند با حمايت دولت‌ها و مشاركت واقعي بخش‌خصوصي، نقشي ملموس در تسهيل تجارت، توسعه سرمايه‌گذاري مشترك و افزايش رفاه مردم منطقه ايفا كند. او كه ميزبان بيستودومين اجلاس شوراي بين‌المللي همكاري‌هاي تجاري اتاق‌هاي بازرگاني كشورهاي حوزه درياي خزر است، مي‌گويد: اين اجلاس نقطه عطفي در مسير همكاري‌هاي منطقه‌اي و هم‌افزايي اقتصادي، تبادل اعتماد و همگرايي پايدار در حوزه درياي خزر است.
نماينده روسيه نيز در اين اجلاس مي‌گويد: اين منطقه علاوه بر ذخاير منابع طبيعي موجود، نقش بي‌بديلي در ترانزيت و حملونقل منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي ايفا مي‌كند. دميتري كوروچكين، نايب‌رييس اتاق بازرگاني و صنعت فدراسيون روسيه با اشاره به كريدور شمال - جنوب و ترانزيت چندوجهي آن تصريح مي‌كند كه راه‌اندازي اين مسير ترانزيت، به رشد اقتصادي منطقه و جهان مي‌انجامد. دميتري كوروچكين، از جمله اولويت‌هاي كاري اتاق بازرگاني و صنعت فدراسيون روسيه را ترغيب شركت‌ها و تجار روس به همكاري با بازار ايران عنوان كرد و يادآور شد كه با عضويت ايران در بريكس، زمينه همكاري‌هاي دوجانبه در حوزه اقتصاد و تجارت ميان دو كشور رو به گسترش است. بر اساس داده‌هاي رسمي استانداري گيلان، اكنون بيش از 100 ميليون تن امكان تخليه و بارگيري در بنادر ايجاد شده است. البته در حال حاضر تنها 25 درصد از ظرفيت بنادر خزر در هر پنج كشور استفاده شده است. در ضمن ظرفيت حجم بار قابل جابه‌جايي ميان ايران و روسيه بيش از يك ميليارد تن است كه اگر ظرفيت ساير كشورهاي حوزه خزر را نيز به آن اضافه كنيم، به 1.5 ميليارد تن مي‌رسد.
البته طبق اعلام رسمي استانداري گيلان، 60 كيلومتر از راه‌آهن 162كيلومتري رشت - آستارا تا پايان سال تكميل خواهد شد. به اين ترتيب اين مسير نيز در كنار ساير خطوط ريلي كشور قابل استفاده خواهد بود.
از نگاه تحليلگران اين حوزه هنوز ظرفيت درياي خزر بكر است و اگر از اين مسير استفاده نشود، مسير‌هاي ديگر مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه البته پرهزينه خواهد بود و تا دير نشده بايد از اين فرصت بهره‌برداري مناسب صورت گيرد.
فرصت‌هاي ناب تجاري
شوراي همكاري‌هاي تجاري اتاق‌هاي بازرگاني كشورهاي حوزه درياي خزر كه بيش از سه دهه پيش تشكيل و نقطه عطفي در توسعه مناسبات و روابط تجاري منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي شد. اما ايران نتوانسته تاكنون از اين فرصت به شكل كامل استفاده كند. اگرچه هم‌اكنون طبق نظر تحليلگران پروژه‌هايي نظير كريدور بين‌المللي شمال-جنوب، سرمايه‌گذاري‌هاي مشترك در حوزه انرژي و پتروشيمي و همكاري‌هاي رو‌به‌رشد در بخش‌هاي حملونقل، كشاورزي، فناوري و گردشگري، فرصت‌هاي بي‌سابقه‌اي را پيش روي همه كشورها از جمله ايران‌قرارداده است.روز گذشته بيستودومين اجلاس شوراي بين‌المللي همكاري‌هاي تجاري اتاق‌هاي بازرگاني كشورهاي حاشيه درياي خزر برگزار شد. نمايندگان كشورهاي حاشيه درياي خزر در اين نشست بر ضرورت بهره‌گيري از ظرفيت خزر در توسعه مبادلات تجاري و اقتصادي، تدوين برنامه‌هاي مشترك، ايجاد دبيرخانه‌هاي تخصصي، طراحي پروژه‌هاي منطقه‌اي و شكل‌دهي به پلتفرم‌هاي ديجيتال مشترك تاكيد كردند.
80 درصد مبادلات با روبل
از نگاه تحليلگران حوزه خزر هنوز حجم تجارت پنج كشور عضو اين شوراي همكاري، فرصت بي‌بديلي براي همكاري بخش خصوصي اين كشورهاست و موانع و چالش‌هاي موجود براي توسعه مناسبات را بايد برطرف كرد. لئونيد لوژنكو، رييس شوراي تجاري روسيه و ايران در نشست بيستودومين با اشاره به طراحي استراتژي براي افزايش همكاري‌هاي دوجانبه ميان ايران و روسيه مي‌گويد: يكي از اهداف ما توسعه همكاري‌ها در بخش‌هاي نوين و پزشكي است. همچنين براي تقويت همكاري‌ها در حوزه‌هاي امنيت سايبري و صنايع با فناوري بالا اهتمام ويژه‌اي داريم. به علاوه، افزايش حجم تجاري در حوزه‌هايي چون غلات، چوب، دانه‌هاي روغني، محصولات شيميايي، آلومينيوم، زغال‌سنگ و آهن‌الات را نيز دنبال مي‌كنيم. با اين حال بايد تسهيل ضوابط و مقررات در چارچوب پيمان‌هاي حوزه اوراسيا ارتقا پيدا كند. رييس شوراي تجاري روسيه و ايران با بيان اينكه پتانسيل بزرگي براي همكاري‌هاي اقتصادي و تجاري ميان دو كشور وجود دارد، مي‌گويد: براي همكاري‌هاي بيشتر بايد قوانين و مقررات زائد را كنار بزنيم.
از نگاه طرف‌هاي ايراني و روس يكي از چالش‌هاي مهم نقل و انتقال پول است. البته در اين نشست مطرح شد كه وجود ميربيزينس بانك به حل بخشي از اين چالش‌ها كمك كرده و در حال حاضر بيش از 80 درصد مبادلات به ريال و روبل انجام مي‌شود.
رشد 50 درصدي تجارت آستراخان و ايران
براساس اطلاعات اتاق بازرگاني و صنعت آستراخان، در سال 2024، حجم تجارت آستراخان و ايران تا 50 درصد افزايش يافت. در حال حاضر، بيش از 70 شركت ايراني در منطقه آستراخان ثبت شده و فعاليت اقتصادي دارند. طبق داده‌هاي رسمي اتاق آستراخان، عمده‌ترين محصولات مورد تجارت بين دو طرف غلات، ميوه و سبزيجات، سراميك و محصولات ساختماني است . در واقع در اين مبادلات ايران عمدتا سراميك و محصولات ساختماني وارد مي‌كند.
شتاب تركمنستان به سمت اقتصاد آزاد
در اين نشست نماينده تركمنستان نيز بزرگ‌ترين هدف دولت اين كشور را بازتعريف اقتصاد و شتاب به سمت يك اقتصاد آزاد و با مشاركت بالاي بخش خصوصي اين كشور عنوان مي‌كند و مي‌گويد: براي دستيابي به اين هدف، به تعامل همه‌جانبه با كشورهاي همسايه و دعوت از سرمايه‌گذاران نياز داريم. طبق اعلام نماينده تركمنستان، اين كشور بر تجارت‌هاي خرد و متوسط اهتمام ويژه دارد و درهاي سرمايه‌گذاري در تركمنستان به روي سرمايه‌گذاران از كشورهاي همسايه و حاشيه درياي خزر از جمله ايران، باز است.